Manisa’da 16 yaşındaki Zekai Dikici isimli çocuk iş cinayetinde hayatını kaybetti. Dikici'nin haftada bir gün eğitim için okula gittiği, diğer günlerde özel bir işyerinde elektrik tesisat işlerinde ve ayrıca çalışması gereken mesai saatlerinin dışında çalıştığı öğrenildi. Alaşehir Sümer Oral Mesleki Eğitim Merkezi’ne kayıtlı Dikici’nin çalıştığı inşaattan düşerek ölmesi mesleki eğitim alanını da tekrar tartışmaya açtı.
Mesleki eğitim alanında ucuz emek sömürüsünün yaşandığı ve çocuk işçiliğin meşrulaştırıldığı açık bir olgu. Zira bu alan, tamamen kapitalistlerin ihtiyacını karşılamak üzerine kurulu bir mantıkla şekillendirilmiş durumda. Dahası, bu doğrultuda atılacak yeni adımlar kapıda bekliyor. Orta Vadeli Ekonomik Program (OVP), her düzeydeki eğitimin, şirketlerin ihtiyacı olan işgücünü yetiştirmeye yönelmesini öneriyor. Çocukların OSB’lere çırak olarak hazırlandığı MESEM’lerin çoğaltılması da bu programın temel noktalarından biri.
***
Avrupa Birliği ile Türkiye İş Kurumu’nun ortak çalışması olan “Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan Gençler için İşgücü Piyasası Destek Programı (NEET PRO) Teknik Destek Projesi” 2021 yılından bu yana yürürlükte. Eğitimde de istihdamda da yer almayan 15-29 yaş aralığındaki gençleri kapsayan proje için AB’den fon alınırken, öte yandan ucuz emek sömürüsü yoğunlaştırılıyor. OVP içerisindeki mesleki eğitim projelerinin dayanaklarından birini de burası oluşturuyor.
Yalnızca MESEM’lerdeki öğrenci sayısı sadece son bir yıl içeresinde yüz altmış binden bir milyon dört yüz beş bine ulaştı. Bunlardan 295 bin 189'unun 18 yaş ve altında olduğu açıklandı. MESEM’lerdeki çocuklar OSB’lerde açılan mesleki eğitim merkezlerinde imzalanan protokollerle haftada 1 gün okula, 4 gün ise işe gidiyor. Öğrencilerin ücretleri ise 9., 10. ve 11. sınıflar için asgari ücretin yüzde 30’u; 12. sınıflar için ise asgari ücretin en az yüzde 50’si kadar.
Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Kemal Şamlıoğlu, meslek liselerinde okuyan ve staja giden öğrencilerin aylıklarında “iyileştirme” yapılacağını iddia ediyor. “Mesleki eğitimi özendirecek kalıcı bir çözüm üzerinde çalışıyoruz” diyen Şamıloğlu düzenlemenin Torba Yasaya yetiştirilmesinin planlandığını ileri sürdü. Öğrencilere sermayeye bedava çalışsınlar diye verilen ücretler ise emekçilerin vergilerinden karşılandı ve karşılanmaya devam ediyor.
Önceki dönemin “solcu” milli eğitim bakanı mesleki eğitimi överken “Sen ağa, ben ağa bu inekleri kim sağa” diyebilmişti. O süreçten bu yana “inekleri sağmak için yetiştirilen” çocuklar iş cinayetlerinde öldürüldü. Çocuk işçi sayısı giderek artıyor. Şimdiki milli eğitim bakanı ise “mesleki eğitimin özendirilmesi” diye konuşuyor. AKP-MHP iktidarının eğitim politikaları çerçevesinde din istismarı artıyor, ÇEDES gibi protokollerle gerici tarikatlar eğitimin parçası haline geliyor. Din istismarı ve emek sömürüsü üzerine kurulu eğitim sisteminde hedef örgütsüz, biat eden, sermayenin saldırılarına karşı “sabreden”, sermaye için “can veren” bir kuşak yetiştirmek.
G. Umut
