Ukrayna krizi, başta enerji ve gıda olmak üzere pek çok alanda dünya ekonomisini olumsuz etkiliyor. Bu etkinin artışında kuşkusuz Rusya’ya yaptırımlar ile müttefiklerini baskı altında tutmaya çalışan ABD’nin önemli bir rolü var.

Ancak ABD, topyekûn yaptırımlarla çöküşe götüreceğini varsaydığı Rusya ekonomisi konusunda istediğini elde edemedi. Hatta tersine, fiyatların da artmasıyla birlikte, Rusya’nın nisan ayındaki enerji gelirleri, bir önceki yılın nisan ayındaki gelire göre yüzde 50 arttı!

ABD’nin hesabı tutmadı

ABD’nin bu “ekonomi savaşında” istediğini alamamasının temel nedeni Rusya’yı yanlış okumasıdır. ABD zannetti ki Sovyetler Birliği’nin dağılmasında da rol oynayan Rus devletine yuvalanmış liberal çevreler içeriden çelme takabilir ve yaptırımların etki katsayısını artırabilir. Bu olmadı, tersi oldu ve liberaller bütün entelektüel birikimleriyle milli kanadın hizmetine girdi. Bir kez bu olunca, Rusya’nın engin kaynakları ve teknik birikimi milli ekonominin inşasına ivme kazandırdı.

Bunun yanı sıra ABD, her ne kadar kuru gürültü yapılsa da, dış güçleri hizaya sokamadı: 1) ABD, Almanya liderliğindeki gelişmiş Avrupa ekonomilerini enerji yaptırımlarına mecbur edemedi. Tahılda da yaptırımların kaldırılacağı görünür oldu. 2) ABD, Suudi Arabistan’ı enerji piyasalarını kontrol hedefinde kendisiyle işbirliği yapmaya ikna edemedi. 3) ABD, Çin, Hindistan, Güney Kore ve Türkiye gibi büyük alıcıları engelleyemedi.

Büyümesi beklenen ABD tersine küçüldü

Peki ABD’nin bu ağır saldırganlığının kendisine dönüşü ne oldu?

ABD ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 1.5 oranında daraldı! Oysa ABD’nin ilk çeyrekte yüzde 1.1 büyüyeceği öngörülüyordu.

Diğer yandan ABD’de enflasyon rekorlar kırıyor. Yıllık enflasyon şubat ayındaki yüzde 7.9’dan, mart ayında beklentilerin üstünde yüzde 8.5’e yükseldi ve 40 yılın zirvesine çıktı.

Ve ABD Merkez Bankası Fed, üç yıl sonra faiz artırarak bu ayın başında faizi yüzde 1’e yükseltti.

Yaptırımlar Rusya’yı çöküşe itmedi

Peki ABD’nin ekonomik saldırısı altındaki Rusya’da durum ne?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi nisanda enerji geliri, bir önceki yıla göre yüzde 50 arttı.

Öte yandan Rus Rublesi, ABD’nin beklentisinin tersine, dolar karşısında değer kazandı. Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesinden önce 77 civarında olan dolar/ruble paritesi, yaptırımların ilk şokuyla 6 Mart’ta 114’e çıktıysa da 3 Nisan’da yeniden müdahale öncesi konumuna geldi; ardından da her gün güçlenerek 22 Mayıs’ta 57’ye kadar indi. Böylece ruble dolar karşısında, yılbaşından bu yana yüzde 30 değer kazanmış ve son dört yılın en yüksek seviyesine çıkmış oldu.

Rusya Merkez Bankası, ABD ve müttefiklerinin yaptırımları nedeniyle politika faiz oranını 28 Şubat’ta yüzde 9.5’ten yüzde 20’ye çıkarmıştı; önceki gün faizi yüzde 11’e düşürdü.

Çin beklentinin üzerinde büyüdü

Son 20 yılda olduğu gibi, dünya ekonomisinin ne durumda olduğunu belirleyen ana aktör ise yine Çin. Çünkü hacim ve ölçek farklı. Çin’in büyüklüğü, başka ekonomilerdeki daralmalara rağmen dünya ekonomisinin büyümesine neden olabiliyor.

O nedenle ABD’nin yılın ilk çeyreğinde yüzde 1.5 daraldığı şartlarda, Çin’in yüzde 4.2 olan beklentinin de üzerine çıkarak yüzde 4.8 büyümesi, başta Asya-Pasifik bölgesi olmak üzere bütün dünya açısından kritik önemdedir.

Cumhuriyet / 28.05.22