2015 yılında İran ile yapılan nükleer anlaşmadan üç yıl sonra Trump, ABD’yi varılan anlaşmadan çıkarmış ve İran ekonomisini felç etmek amacıyla yeni yaptırımlar uygulamıştı. İran ise buna uranyum zenginleştirme faaliyetlerini hızlandırarak yanıt vermişti. Tırmanan krize “çözüm” arayan Avrupalı müttefikleri, ABD emperyalizminin başına geçen Biden yönetimiyle işbirliğini pekiştirme arayışındaydı.
Yeni başkan Joe Biden, Tahran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması ve yükümlülüklerini yerine getirmesi durumunda Amerika’nın, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen nükleer anlaşmaya yeniden katılacağını dile getirmişti.
Başkan Joe Biden liderliğindeki ABD hükümeti, AB ile birlikte İran’ın nükleer anlaşması konusundaki tartışmanın ardında Tahran hükümeti ile görüşme yapmayı kabul etti.
Die Zeit’ın bildirdiğine göre Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün açıklamasına göre ABD, “diplomatik bir çözüm” için AB Dışişleri Temsilcisi Josep Borrell’in de katılımıyla İran ve sözleşmeyi imzalayan diğer ülkelerin temsilcileriyle görüşmeyi kabul edecek. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Şubat ayı başında AB için arabuluculuk rolü teklif etmişti.
Bu adımın, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in de dahil olduğu Almanya, Fransa ve İngiltere dışişleri bakanlarının istişarelerinin bir sonucu olarak gündeme geldiği belirtiliyor. Üst düzey bir hükümet yetkilisi, bu tür görüşmelerin ne zaman yapılabileceğinin ABD hükümetinin takdirine bağlı olmadığını söyledi.
İran tüm yaptırımların kaldırılmasını istiyor
Kısa bir süre önce ABD hükümeti, eski Başkan Donald Trump yönetiminin İran’a karşı uluslararası yaptırımları yeniden uygulamaya koyma talebini reddetmişti. Ayrıca, Birleşmiş Milletler toplantıları için ABD’ye gelen İranlı yetkililerin giriş kısıtlamalarının da kaldırılacağı belirtildi. Bir hükümet yetkilisi, bunun gereksiz önlemleri ortadan kaldırmakla ilgili olduğunu söyledi.
Aynı zamanda anlaşmacı devletler, Tahran’ı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) İran’ın nükleer tesislerine erişimini kısıtlamaması konusunda uyardı. Hafta başında İran; nükleer faaliyetlerinin denetlenmesiyle ilgili anlaşma maddelerine bağlı kalmayacağını ve IAEA müfettişlerinin erişimini reddedeceğini duyurmuştu.
İran, üç Avrupa devletinin ve ABD’nin JCPOA anlaşmasına uymadığını yineledi. Tahran hükümeti, ABD’nin İran’a yönelik tüm yaptırımlarını kaldırmasını talep ediyor ki Biden yönetimi böyle bir adımı zaten kabul etmiyor. ABD nükleer anlaşmadan çekildikten sonra İran uranyumu zenginleştirme faaliyetlerine hız vermişti. İran’ın şimdi daha hızlı santrifüjlerle çalıştığı ve izin verilenden çok daha fazla uranyum depoladığı iddia ediliyor.
Nükleer anlaşma 2015 yılında İran ile ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, Rusya ve Çin arasında imzalanmıştı. Donald Trump yönetimindeki ABD 2018’de tek taraflı olarak anlaşmadan çekilmişti. Anlaşmanın diğer taraflarında Biden yönetimindeki ABD’nin anlaşmaya geri dönebileceği beklentisi oluşurken, ABD bunun için “Tahran’ın yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmesi” koşulunu öne sürüyor.
