İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu düzenlenen basın toplantısında “Temmuz-Ağustos-Eylül 2022 Marmara Bölgesi Hapishaneleri hak ihlalleri raporu”nu kamuoyuna açıkladı.

Şube binasında düzenlenen basın toplantısında açıklanan raporda başvurular ve hak ihlalleri üzerine şu bilgiler aktarıldı:

“*Derneğimize Temmuz ayında 18, Ağustos ayında 17, Eylül ayında 26 olmak üzere toplam 61 başvuru yapılmıştır.

*Derneğimize yapılan 61 başvurunun 6’ı kadın, 55’i erkek ve 12’i adli, 49’u politik mahpuslar tarafından yapılmıştır.

*Derneğimize yapılan her bir başvuru birden çok ihlal iddiası içermektedir. Basın taraması yolu ile toplam 301 ihlalin yanında derneğimize yapılan 61 başvuruda Temmuz ayında: 287, Ağustos ayında: 239 Eylül ayında ise 448 olmak üzere 974 ihlal tespit edilmiştir. Toplam ihlal sayısı 1275 olmuştur.”

Hapishanelerde gerçekleşen hak ihlalleri üzerine raporda genel olarak şunlar ifade edildi:

“Bu üç ay boyunca; mahpuslara yönelik fiziki saldırılar, tehdit, darp, çıplak arama, baskın hücre aramaları yoluyla işkence ve kötü muamele, ırkçı ayrımcı yaklaşımlar, ölümle tehdit, mahpusların infazlarının yakılmak istenmesi ve bir çok mahpusun infazının yakılması, pişmanlık dayatılması, ayakta sayıma zorlama, sağlık ve tedavi hakkı alanındaki ihlallerin yanın da en yoğun yaşanan sorunlardan biri de çıplak arama uygulaması ve arama sırasında mahpusun ağzının içine bakılmak istenmesi, mahpusa üst aramasından önce vücudumda herhangi bir morluk yoktur diye kağıt imzalatılmak istenmesi gibi uygulamalar devam etmiştir.

Pandemi süreci hapishanelerde süregelen tecrit ve izolasyon politikası kalıcı hale getirilmiştir. Bu durum mahpusun sadece sosyalleşmesini değil, sosyal dayanışma, kültürel gelişim, dışarıda olan biteni anlama, kendisini geliştirecek düşünsel araçlara ve bilgiye erişme imkanlarını da ortadan kaldırmış, mahpusu dışarıdan izole etmiş, yalnızlaştırmıştır.”

Raporda başlıca hak ihlalleri şöyle açıklandı:

İşkence-darp-kötü muamele

"Hapishanelerde işkence ve kötü muameleler çok ciddi boyutlara ulaşmış durumdadır. Cezaevlerinde baskı ve işkence olağanlaştırılmaya çalışılmış, 'süngerli oda' diye tabir edilen hücreler, işkence hücreleri olarak kullanılmıştır. Mahpuslar görüşçülerin önünde gardiyanların saldırısına uğramıştır. Gardiyanlar tarafından sudan sebeplerle mahpuslara saldırılmış, saldırı ve işkenceler sonucunda mahpuslar ciddi şekilde darp edilmiş rapor almaları engellenmiştir. Sevk, hastane ya da adliye dönüşünde mahpuslara çıplak arama yapılmak istenmesi bu uygulamayı kabul etmeyen mahpusların elbiseleri zorla çıkarılmış, darp edilmiş ve hakarete maruz bırakılmışlardır. Bunun yanında itirafçılığa zorlama, ırkçı söylem, iple boğmaya çalışma, kendinizi öldürün ölürseniz ölün gibi söylemler devam etmiştir.”

İletişim hakkı ihlalleri

"Hapishanelerde ki temel sorunlarından biri de iletişim hakkının ihlalidir. Mahpusun dış dünya ile bağını kopararak, sosyal ilişkilerinden ve dayanışmadan yoksun bırakarak uygulanan ağır tecrit yoluyla, mahpus koşulsuz itaate zorlanmakta, kişiliği yok edilmeye çalışılmaktadır. İletişim yasakları; aile ve arkadaş görüşlerinin, kitap gazete alımının, mektuplaşma hakkının, sosyal alan kullanma hakkının, sohbet hakkının sınırlanması ya da tamamen yasaklanması şeklinde uygulanmaktadır.”

Sağlık ve tedavi hakkı ihlalleri

Derneğimize yapılan bütün başvurularda sağlık ve tedavi hakkının kullanılmasını engelleyen sorunlar mutlaka bulunmaktadır. Hastaneye sevk taleplerinin hiç ya da geciktirilerek karşılanması, hapishane revirinde hekim ya da uzman hekim bulunmaması, kelepçeli muayene zorlanma, muayene odasında asker bulunması... Hapishanede ki hasta mahpusların yaşamlarını kaybetmeleri artmış, mahpuslar aileleri ve sevdikleriyle veda vu huzur hakkını kullanamadan yaşamlarını yitirmişlerdir. Son üç ayda bizim ulaşabildiğimiz kadarıyla 15 mahpus yaşamını yitirmiştir.”

Dayanışma çağrısı

Haksız tutukluluk ve adil yargılanma hakkı ihlalleri”. Son hak ihlaliyle birlikte hak ihlalleri kategorilerinin devamında yaşanan örnekler aktarıldı.

Hazırlanan raporun sonuç bölümünde şu ifadeler kullanıldı:

“Her raporumuzda dediğimiz gibi, hapishanelerde yaşanan hak ihlallerini sadece bilgi sunmak için rapor haline getirmiyoruz. Esas olarak meselelere yetkililerin ve kamuoyunun dikkatini çekerek hak ihlallerinin önlenmesini amaçlıyoruz. Sunduğumuz bu üç aylık hak ihlalleri raporu, Marmara bölgesi hapishanelerinden bize ulaşan hak ihlallerini kapsamakla birlikte, genel tabloya ayna tutmamıza yarayan veriler içermektedir.

Biliyoruz ki, hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri sadece mahpusların mücadelesi ile değil dışarıdan yürütülecek mücadelenin desteği ile önlenebilir. Hapishane Komisyonu olarak içerdekilerin küçük de olsa sesi olabilmek ve duyarlılık yaratmak için sorunları görünür kılmayı amaçlıyoruz. Bu bağlamda, hazırladığımız bu rapor, hapishanelerde yaşanan ve devasa boyutlara ulaşan sorunlara ilişkin duyarlılık ve mahpuslarla dayanışma çağrımızdır.”

Kızıl Bayrak / İstanbul