İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu hazırladığı İç Anadolu Bölge Hapishaneleri hak ihlalleri raporunu düzenlediği basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladı. Raporu açıklayan İHD Merkezi Hapishaneler Komisyonu eş sözcüsü Nuray çevirmen şunları söyledi:

“2022 yılı Nisan-Mayıs ve Haziran ayları içerisinde derneğimize İç Anadolu Bölge hapishaneleri için 76 kişi, diğer cezaevleri için 14 kişi olmak üzere toplam 90 kişi başvuru yapmıştır. Komisyonumuza yapılan başvurular ile ilgili olarak hak ihlallerinin ortadan kaldırılması için ilgili kamu kurumlarına gerekli yazılar yazılmıştır.”

Raporda yer alan başvuru gelen İç Anadolu Bölge Hapishaneleri şöyle sıralandı:

Afyon 1 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesi, Afyon /Dinar T Tipi Kapalı Hapishanesi, Aksaray T Tipi Kapalı Hapishanesi, Bolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Çankırı E Tipi Kapalı Hapishanesi, Çorum/Sungurlu T Tipi Kapalı Hapishanesi, Çorum/İskilip Açık Hapishanesi, Çorum L Tipi Kapalı Hapishanesi, Eskişehir L Tipi Kapalı Hapishanesi, Karabük T Tipi Kapalı Hapishanesi, Kayseri/Bünyan Kadın Kapalı Hapishanesi, Kayseri/Bünyan 2 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesi, Niğde E Tipi Kapalı Hapishanesi, Sincan Kadın Kapalı Hapishanesi, Sincan 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesi, Sincan 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesi, Sincan 1 Nolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Tokat T Tipi Kapalı Hapishanesi.

“Hapishanelerde ölümler”

Raporda hapishanede ölümler üzerine “İHD’nin belirlemelerine göre tespit edilebildiği kadarıyla 2022 yılı Nisan-Mayıs ve Haziran Aylarında çeşitli cezaevlerinde en az 13 mahpus yaşamını yitirdi” denilerek ayrıntıları verildi.

Açlık grevlerine ilişkin, raporda “Türkiye hapishanelerinde yaşanan hakları ihlallerinin sonlandırılması, adil yargılanma talepleri nedeniyle Sibel Balaç Sincan Kadın Kapalı Hapishanesinde 19 Aralık 2021 tarihinden beri ölüm orucuna devam etmektedir. Aynı taleplerle Tekirdağ 1 Nolu’da tutulan Gökhan Yıldırım’da 22 Aralık 2021’de başlatmış olduğu ölüm orucuna devam etmektedir” denilerek diğer kısa süreli açlık grevleri aktarıldı.

“Sağlık hakkına erişimde tespit edilen hak ihlalleri”

sağlık hakkına erişim üzerine genel olarak şu bilgiler aktarıldı:

“*Tek kişilik bölmeli nakil araçları ile hastane sevkleri yapılmaktadır. Bu durum özellikle astım, epilepsi ve ağır hastaları olumsuz etkilemekte, risk teşkil etmektedir.

*Hastane sevklerinde ağız içi arama yapılmakta, bu uygulama nedeniyle hasta mahpuslar hastaneye gidememektedirler.”

Devamında ise sağlığa erişimde hak ihlalleri konusunda hapishaneler özelinde (her yerde olduğu için aslında genel olan) bilgiler verildi.

“İşkence ve kötü muamele”

“İHD’nin belirlemelerine göre, 2022 yılı Nisan-Mayıs ve Haziran Aylarında İç Anadolu Bölgesinde bulunan hapishanelerde en az 15 mahpus işkence ve/veya kötü muameleye maruz kalmıştır. Ancak, Adalet Bakanlığı’nın bu konudaki verileri paylaşmaması, hapishanelerle haberleşmenin sürekli olarak engellenmesi, haberleşmenin sıkı bir biçimde denetlenmesi, özellikle taşra hapishanelerinden haber alma konusunda yaşanan güçlükler, adli mahpusların yaşadıklarını basına, yetkili makamlara ve insan hakları örgütlerine (çoğunlukla) iletmemesi nedeniyle işkence ve kötü muameleye maruz kalan mahpus sayısının belirtilen sayının çok üzerinde olduğunu ortaya çıkarmaktadır.” Bu ifadelerin ardından raporda hapishane özelinde örnek saldırıların bilgisi yer aldı.

“Disiplin cezaları ve infaz”

Raporda disiplin cezaları ve infaz üzerine şu ifadeler kullanıldı:

“Hapishanelerde her türlü hak talebine ya da ihlallere karşı verilen tepkilere hapishane idareleri tutanak tutarak ve disiplin soruşturması başlatarak karşılık vermektedir.  Üstelik bu uygulamalar mahpusların birbirleriyle selamlaşmaları ya da hal-hatır sormaları gibi son derece keyfi gerekçelere de dayanabiliyor. Hapishane yaşanan hak ihlallerini ve baskıları dışarıya bildirmek de disiplin soruşturmasına gerekçe olabiliyor. Disiplin soruşturmaları neticesinde mahpuslara haberleşme hakkı cezaları, hücre cezaları verilebilmektedir. Ancak daha önemlisi bu soruşturma ve cezalar bahane edilerek infazları yakılmaktadır. Zaten İnfaz Kanunu’ndan kaynaklanan haklar hapishane idarelerinin tercihlerine göre uygulanabilmektedir. Ağır hasta olan ve cezalarının son yılında olan mahpuslar, iyi hali olan mahpuslar dahi tahliye edilmemektedirler. Disiplin soruşturmaları ve cezalar nedeniyle iyi halden denetimli serbestlik hakkı zaten mahpuslara kullandırılmamaktadır.”

Raporun devamında iletişim yasaklar, sürgünler ve diğer hak ihlalleri ayrıntılı olarak anlatıldı. Raporun sonunda ise “sonuç ve öneriler” yer aldı.