Devrimci Tekstil İşçileri Sendikası (DEV TEKSTİL) olarak, yaptığımız araştırmalar ve işçilerin Sendikamıza ilettiği şikâyetler üzerine, 2 Nisan günü korona virüsün fabrikalardaki etkisi üzerine raporumuzu kamuoyu ile paylaşmıştık.
Bir önceki raporumuzdan bugüne (Nisan ayı boyunca) fabrikalarda ücretsiz izin, kısa çalışma ödeneği, esnek ve güvencesiz çalışma gibi hak ihlalleri devam ediyor. Dünyada milyonlarca insanı etkileyen koronavirüs salgınının Türkiye’de de açığa çıkmasından bu yana ölüm oranları ve vaka sayıları artıyor. İşçilerin birlik, mücadele, dayanışma günü olan 1 Mayıs kutlamalarını fiziki mesafenin korunamayacağını bahane ederek yasaklayan AKP iktidarı, bu durumu fırsata çevirip sokağa çıkma yasağı getirdi, ancak birçok işyerinde üretim devam etti.
Sermayedarlar işçilerin ölümleri uğruna üretimleri devam ettirmek için ellerinden gelen her şeyi yapıyorlar. İlk vakadan bu güne sınırlı sayıda işyerinde üretim durdu ya da belirli süre ile ara verildi. Bu duruşlar yine işçi sağlığı ve güvenliği gerekçesiyle değil, üretimin daralması nedeniyle oldu. Ancak tekstil patronları, bu süreci de fırsata çevirerek, maske önlük vs, sağlık malzemeleri üretimine yönelerek karlarına kar katmaya devam ettiler. Üretime devam edilmesinin de, durması ya da ara verilmesinin de bedeli işçilere fatura ediliyor. Fabrikalarda korona virüs testleri pozitif çıkan işçi sayısı artıyor.
Salgın ilk çıkışıyla beraber sermayedarların imdadına koşan AKP iktidarı Kısa Çalışma Ödeneği ile İşsizlik Fonu’nu yağmaya açtı. Hemen ardından iş kanununda yer almayan ücretsiz izni meşrulaştıran yasa devreye sokuldu. İşten atmaların yasaklanacağı haberiyle duyurulan yasa ile işten çıkarma yasaklandı. İşçi ise günlük 39,24 TL gibi bir ücretle yaşamaya mahkûm edildi. Bu ücretler bile 30 gün üzerinden hesaplanmamaktadır. Nisan ayının tamamını işsiz veya ücretsiz izinde geçirmiş olanlara 14 günlük ödeme yapılacağı açıklandı. Bu ödeme tutarı da 545 TL olacak. Yani günlük ödenecek diye açıklanan bu sadaka ücretinden bile kesilmiştir. Ücretsiz izne ayrılanlar için ilerleyen günler çok daha belirsizdir.
Korona nedeniyle ücretsiz izni yasallaştırdılar. Ama öncesinde bir işçinin ücretsiz izne çıkarılması yasal değildi. İş kanununa göre işçi dava açtığında ücretsiz izne çıkartıldığı günler için alacağı ücret normal ücret idi. Ayrıca ücretsiz izne çıkartıldığı için “haklı nedenlerle” işten ayrılma ve tazminat alma hakkı vardı. Şimdi bu haktan da mahrum bırakıldı.
Şimdilerde, hayat normale dönüyor denilerek Kısa Çalışma Ödeneğine başvuran sermaye grupları başvurularını çekmeye başladı. Ara süreçte işçilerin alması gereken ücretleri alıp alamayacağı da başka bir belirsizlik.
Sermaye devleti patronları korumak için her türlü adımı atıyorken, işçi ve emekçiler için ise “çalışmayı sürdüreceksiniz” deniyor. Salgın koşullarında sokağa çıkma yasağında dahi patronlar devletten özel izin alarak üretimlerini sürdürdüler. Bununla birlikte vardiyalı çalışma sistemi gittikçe yaygınlaştı, çalışma süresi uzatıldı. Önlemler adına, işçilere girişte ateş ölçümü yapılırken, basit eldiven ve cerrahi olmayan maskeler dağıtılıyor. Servislerin arttırılması, yemek ve çay saatlerinin değiştirilmesi gibi göstermelik önlemlerle üretim devam ediyor. Bazı fabrikalarda yemekhaneler kapatıldı, çay molaları da kaldırıldı. İşkolumuzdaki esnek, taşeron, kayıtsız, çalışma biçimlerinin yaygınlığı düşünüldüğünde ilk elden alınacak bu basit önlemlerin bile alınmadığı onlarca işyeri biliyoruz. Bu koşullar, salgının tekstil ve dokuma işçileri arasındaki yaygınlığının belirlenmesi de engel oluyor.
Kamuoyuna yansıdığı kadarıyla İstanbul’dan Nurettin Çınar, Adil Duman, Mehmet Meriç, Antep’den Uğur Kartal ve Uşak’tan ismini netleştiremediğimiz tekstil işçisi arkadaşlarımız, koronavirüs nedeniyle yaşamını yitirdi. Bu arkadaşlarımızın çalıştıkları fabrikalarda enfekte olma ihtimalleri güçlü olduğu gibi, çalışma arkadaşlarına dönük ciddi bir önlem alındığından bahsetmek olanaklı değil.
Örgütsüz olan fabrikalarda sadece şikayetler üzerine bilgi alınabiliyor. Sendikalı işyerlerinde ise salgından ne kadar etkilenildiği ya açıklanmıyor ya da sınırlı verilere dayanıyor. Salgın ile ilgili veriler tüm açıklığı ile yansıtılmalı, şeffaf bir süreç işletilmelidir. Korona virüsün yayılmaması için sermaye devleti bir an önce gerekli önlemleri almalıdır. Patronların çıkarı için değil, bu ülkede yaşayan işçi ve emekçilerin, her gün işe gitmek zorunda olan milyonların ihtiyaçları karşılanmalıdır. Ücretli izin, ücretsiz sağlık, yaygın test, her türlü gıda ve temizlik ihtiyacının sağlanması talepleri karşılanmalıdır. Zorunlu olarak çalışması gereken işçi ve emekçiler için de üst düzey gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.
Devrimci Tekstil İşçileri Sendikası (DEV TEKSTİL) olarak örgütlenme çalışması yürüttüğümüz illerden sendikamıza gelen şikâyetleri duyurmayı bir görev olarak gördüğümüzü tekrar belirtiyoruz. Başta iş kolumuz olmak üzere tüm işçi-emekçilerin salgın karşısında can güvenliğinin acilen sağlanması gerekliliğini belirtiyor, taleplerimizin yayılması için 2. Raporumuzu sunuyoruz.
İSTANBUL:
AKKO TEKSTİL: Patron yeterli önlemler almayarak çalışmayı sürdürüyordu. Fabrikada en az 11 işçide korona virüs olduğu söyleniyor. İşçilerin tepkisi sonucunda patron, 17 Nisan günü fabrikayı kapatarak işçileri ücretsiz izne çıkarttı. Fabrikanın haziran ayında açılacağı konuşuluyor.
UĞUR KONFEKSİYON: 3 haftadır üretim yapmıyor. Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi. Ayrıca fabrika patronu korona virüsü fırsata çevirerek sınırlı sayıda işçi ile maskelerin lastik kısımlarının üretimlerini yapıyor.
DESEN TRİKO: 5 Nisan’da tüm işçileri ücretsiz izne çıkartmıştı. 4 Mayıs’ta fabrikanın açılacağı söyleniyor.
KOM FABRİKASI: Mart ayının ortasında tüm fabrikayı kapatıp işçileri 2 haftalık izine çıkartmıştı. Fabrika hala kapalı durumda. Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi.
SML ETİKET: Mart ayının ortasında tüm işçiler izine çıkartılmıştı. Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi. Fabrikada bazı bölümler ara ara çalışıyor.
DORUK DERİ: Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi. Sınırlı sayıda işçi ile maske ve tulum üretimi gerçekleştiriyor.
TAGÜTEKS: Mart ayında tüm işçiler ücretsiz izine çıkartılmıştı. Ücretsiz izinleri devam ediyor.
ALDERS: 8 işçinin korona virüse yakalandığı söyleniyor. Üretime mart ayında ara vermişti. Fabrika şu anda 6 saat vardiyalı olarak çalışıyor. Ayrıca ek önlem olarak servis araçlarının arttırılacağı söyleniyor.
ORTA DOĞU TEKSTİL: 17 Nisan’da tüm işçiler ücretsiz izine çıkartıldı.
DESEN ETİKET: Nisan ayında üretime ara verdi. 27 Nisan’da üretime tekrar başlanacağı söyleniyor. Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi.
AYTİM TEKSTİL: 2 işçinin korona virüse yakalandığı söyleniyor. Üretime nisan ayı içerisinde iki haftalık ara verildi. Fabrika yönetimi korona virüsü fırsata çevirerek Erzurum’a maske fabrikası kuruyor.
YİĞİT TEKSTİL: 17 Nisan’da tüm işçiler ücretsiz izine çıkartıldı.
POLAT TEKSTİL: Patronun kar hırsı işçilerin yaşamlarını hiçe sayarak üretime devam ediyor. Sokağa çıkma yasağı olduğu zamanlarda özel izin alarak işçiler çalıştırılıyor.
MERKO TEKSTİL: Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi. Az kişi ile üretime devam ediyor.
ÇINAR TEKSTİL: 28 Mart’ta tüm işçiler ücretsiz izine çıkartıldı.
CHARİSMA OPTİC: Mart ayında tüm işçiler izine çıkartıldı. Fabrika patronu kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi.
HTS TEKSTİL: 28 Mart’ta tüm işçiler ücretsiz izine çıkartıldı.
UNİTER ETİKET: Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi. Fabrikanın ne zaman açılacağı belirsiz.
MARTEKS: Korona virüs salgınına önlem olarak tüm işçileri ücretsiz izine çıkarttı.
RAFİ TEKSTİL: Nisan ayı içerisinde 2 haftalık üretime ara vermişti. Şu anda sınırlı önlemler ile üretim devam ediyor.
ACAR EMPRİME BASKI: Korona virüs önlemleri kapsamında işçiler 20 günlük izine çıkartıldı. İşçiler ücretlerini kısa çalışma ödeneğinden alacaklar.
GAYE TRİKO: Fabrika yönetimi, işçilere 15 gün izin veriyor, 15 gün çalıştırıyor. Fabrika içerisinde çalışan göçmen işçiler ise evlerine gitmiyorlar, fabrikada yatıyorlar. Kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirmiş durumda.
DİLEK ÇORAP, ELLİ GÜL ÇORAP, KETEN TEKSTİL VE ÇELİK ÇORAP: Mart ayı içerisinde 2 haftalık süre ile üretimlerini durdurmuşlardı. Nisan ayı içerisinde tekrar üretime başladılar. Fabrika içerisinde sınırlı önlemler alınıyor.
GREİF: Riskli gruplar ücretli izne gönderilmiş, fabrikada fiziki mesafe için makineler, yemekhane düzenlenmişti. Sultanbeyli de kurulu bulunan fabrikasında vardiyalı sisteme geçildi. Ancak nisan ortalarında salgın fabrikada yayıldı. 20 işçinin testi pozitif çıktı. Ardından vaka sayısı 120’yi buldu. Fabrikada beyaz yakanın da dahil olmasıyla fabrika iki hafta ücretli izne çıkarıldı. 30 Nisan’da 60 kadar işçi üretim aksamasın diye işe çağrıldı. Üretim müdürü Hayati Kaptı ve isimini netleştiremediğimiz bir işçi hayatını kaybetti. Üretim müdürünün ailesinin de hasta olduğu bilinirken, 60 işçinin ise hastanede tedavileri sürüyor. Diğer işçiler ev karantinasında.
ÜNLÜ TEKSTİL: Nisan başında 1 hafta yıllık izinlerin kullandırılmasının ardından üretim devam etti. 800 işçinin çalıştığı fabrika, kısa çalışma ödeneği ile birlikte vardiya sisteme geçti. Vaka sayısının 100’ü geçtiği söyleniyor. Ağır hasta sayısı 2.
CEYLAN TEKSTİL: 1 Nisan’dan üretime ara verildi. 4 Mayıs’ta üretim başlayacak. Kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıldı.
BEYBİ ELDİVEN: Normalde 3 vardiya çalışan fabrika, haftalık 1 vardiyayı ücretsiz izne çıkarıyor. İşçiler 2 vardiya günlük 12 saat çalışıyor. Kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Tüm mayıs ayı boyunca bu tempoda çalışılacağı belirtiliyor.
TEMO TEKSTİL: Fabrikada temizlik ve fiziki mesafe önlemleri alındı. Ancak 2 işçinin testi pozitif çıktı. 18-24 Nisan tarihleri arası işçiler ücretsiz izne çıkarıldı. Fabrikada yemekhane kapatıldı. Sebiller toplandı. İşçilere yemek parası ödenmeye başlandı.
SARP TEKSTİL: Nisan ayından bu yana üretim durdu. İşçiler ücretsiz izne çıkarıldı. Haziran ayında fabrikanın açılması bekleniyor.
*
İZMİR
1-GAZİEMİR SERBEST BÖLGE:
SF TEKSTİL: SF Tekstil korona virüsün Türkiye’de açıklanmasının ardından üretime 1 hafta ara verdi. Sonrasında ise üretim, kronik hastalar ve hamile işçiler dışında devam etti. Fabrikaya girişlerde işçilere ateş ölçümü yapılıyor ve günde 4 maske veriliyor. Üretim alanında sosyal mesafeye uygun bir düzenleme yapılmış ancak, çay ve yemek molalarında sosyal mesafeye özen gösterilmiyor. İşçiler, çaylarını plastik bardakta içiyor, servislere 8 işçi alınıyor ve maske zorunluluğu getirilmiş durumda.
ROY ROBSON: 15 Mart’ta yıllık izinleri olan işçilerin izinleri kullandırıldı. Altı ayı dolmayan işçiler ise ücretsiz izne gönderildi. Nisan ayından itibaren firma, kısa çalışma ödeneğine başvurdu. 30 Haziran’a kadar kısa çalışma ödeneği kapsamında işçiler izinli ancak, kısa çalışma ödeneğini hak etmeyen işçiler ücretsiz izinde sayılıyor. İşçilere her yıl ramazan ayında erzak yardımı yapılıyordu. Bu yılda işçilere SMS yoluyla bir adres gönderildi ve gidip oradan almaları söylendi.
HUGO BOSS: Fabrika virüsün ilk Türkiye’de açıklanmasının ardından yıllık izinleri olan işçilere yıllık izinleri kullandırdı. Olmayan işçiler ise, ücretsiz izne yollandı. Yarı zamanlı çalışma ödeneğine başvurdu. Fabrika, kronik rahatsızlığı olan ve hamile işçiler dışında yarım kapasite ile birer hafta dönüşümlü olarak üretime başladı. Ödenekten kritere uyanlar yararlanacak ancak yararlanmayanlar çalıştığı gün kadar ücret alacak. Şirketin yaptığı açıklamaya göre kronik rahatsızlığı ve hamile olan işçiler ise çalışmadıkları süre zarfında ücretlerini kısa çalışma ödeneğinden alacaklar. 5 Mayıs tarihinden itibaren ise fabrika normal çalışma düzenine dönecek, kronik rahatsızlığı olanlar hariç hamile işçilerin çalışmasının tercihi ise işçilerin kendisine bırakılmış durumda. HB Almanya tarafından yapılan açıklamaya göre işçilerin 3 ayda bir aldığı ikramiye (400 TL) ve bonus (Performansa göre verilen ücret) ödemeleri askıya alındı. Servisler yarı kapasite ile çalışıyor. Ateş ölçümü girişte yapılıyor, maske ise şimdiye kadar 4 tane verilmiş. İşçilere, işyerinde dikilen gömlek kumaşlarından maske diktirilmiş, ‘düzenli yıkayıp kullanın’ denmiş. İşçiler, üretimin yeniden başlamasından bu yana maskeleri yıkayıp, tekrar kullanıyor. Üretimde makinalar sosyal mesafeye uygun düzenlenmiş, yemekhanelerde masalara iki kişi oturuyor, yemeklerde plastik kaşık, çatal kullanılıyor ve salata kaldırıldı. Çay molalarında ise çay verilmiyor.
DİGEL TEKSTİL: Digel Tekstil’de ilk etapta işçilerin yıllık izinleri kullandırıldı olmayanlar ise ücretsiz izne gönderildi. Sonrasında fabrika kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Haziranın sonuna kadar bir değişiklik olmadığı koşullarda kısa çalışma ödeneği kapsamında olan işçiler izinli sayılacak. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ise ücretsiz izinli olarak kalacak.
TAŞCI TEKSTİL: Taşçı Tekstil yarı kapasite ile çalışıyor. Hijyen kurallarına uyulmuyor. Maske dağıtımı, ateş ölçümleri yapılmıyor ve sosyal mesafe kuralına uyulmuyor.
NORDİA TEKSTİL: Nordia Tekstil’de ilk etapta işçilerin yıllık izinleri kullandırıldı. Yıllık izni olmayanlar ücretsiz izinli sayıldı ve iki hafta sonra ise üretime devem edildi. Makinalar sosyal mesafeye uyumlu hale getirilmiş durumda ve ateş ölçümü yapılıyor.
2-SARNIÇ OSB
SİR TEKSTİL: 20 Mart’tan itibaren işçiler izne gönderildi ve kısa çalışma ödeneğine başvuruldu. Fakat henüz kabul edilip edilmeği belli değil. İzne yollanan işçilere maaşlar konusunda açıklama yapılmış değil ve işçiler belirsiz bir durumda bekletiliyor.
KORDON TEKSTİL: Kordon Tekstil, virüs başladığından bu yana ısrarla üretime devam etmeye çalıştı. Bir işçinin testinin pozitif çıkması sonrası işçilerin tepkisi üzerine üretime ara verildi ve bakanlıktan maske alınıp 30 kişilik bir bant oluşturulup burada maske üretildi. Maskeler hijyen kurallarına uyulmadan üretiliyor ve fabrikada bir çok işçi sigortasız, günlük yevmiye usulü çalışıyor. Bundan kaynaklı kısa çalışma ödeneğinden faydalanamayan işçiler çoğunlukta yer alıyor. 28 Nisan’da üretime başlandı. Fabrika, yarı zamanlı çalışmaya başvurdu, haftanın üç günü çalışıyor. İşçilerin aktarımına göre hiçbir hijyen kuralına uyulmuyor, dezenfektan kapları sürekli boş ve günde bir kez dolduruluyor. Tuvaletler bir kez temizleniyor ve kullanılan sabunlar elleri bile köpürtmüyor. Yemek molalarında ve üretimde sosyal mesafe kuralına uyulmuyor, çay molalarında işçilerin bahçede oturduğu çardaklarda maske üretimine başlandığı için maske kumaşları konmuş depo olarak kullanılıyor. İşçiler çaylarını termos ile evden getiriyor. Üretime başladığından bu yana yüksek ateş şikâyeti ile hastaneye kaldırılan ve testleri pozitif çıkan işçiler oldu. İşçiler tedirgin olmasın diye gizlendiği söyleniyor. Daha önce sonuçları pozitif çıkan ve tedavi gören işçiler çalışmaya başlamış.
AYDIN GİYİM: Aydın Giyim, kadrosunun üçte biri ile üretime devam ediyor. Önümüzdeki hafta işçi sayısını biraz daha artıracak. İçeride virüs testi pozitif çıkan işçiler oldu ve tedavi olup üretime geri döndüler. Fakat bu içeride işçilerden sır gibi saklanıyor. Mart ayı ücretleri gecikmeli olarak 20 Nisan’da yatırıldı. Nisan ayı ücretleri için de bir açıklama henüz yapılmamış durumda. KÇÖ başvurusu yapılmış, çalışmayan içiler KÇÖ’den faydalanıyor fakat çalışan işçilerin de ücretleri gecikmeli ödeniyor ve işçilere net bilgi verilmiyor.
GÖR TEKSTİL: Fabrikada 5 işçide korona virüs tanısı konmasının ardından fabrikaya Sağlık Bakanlığı’ndan gelinip tüm işçilere test uygulanıyor. İşçilerin tedirgin çalışmasına rağmen patron üretimin devam etmesini istiyor. Fakat işçilerin basıncı ile fabrika 15 Nisan’da yıllık izne çıktı. İzni olmayanlar ise ücretsiz izne gönderildi.
BETA TEKSTİL: Kısa çalışma ödeneği kapsamında. İşçiler izinli ve fabrikada üretim devam etmiyor.
3-BEGOS OSB 1.BÖLGE
NARKON: Kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıldı. 11 Mayıs’ta üretime yarı kapasite ile başlanacak ancak henüz önlemler konusunda işçilere bilgi verilmiş değil.
ERA TEKSTİL: Era Tekstil, 26 Mart’ta bir işçinin testinin pozitif çıkması üzerine üretime ara verdi. Bu sürede kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıldı. İşçilerin ücretlerinin %60’ı KÇÖ’den, %40’ı ise işveren tarafından ödenecek. KÇÖ’den faydalanamayan işçilerin ücretlerini ise işveren ödeyecek.
4-BEGOS OSB 3. BÖLGE
GNT TEKSTİL: Fabrika mart ayında kısa çalışma ödeneğine başvurdu, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayanlar ücretsiz izne gönderildi. 4 Mayıs’ta üretime başlandı. Girişte ateş ölçümü, maske dağıtımı yapılıyor.
PERİDOT TEKSTİL: Peridot Tekstil’de 200 işçi çalışıyor. Bir işçinin testinin pozitif çıkmasının ardından işçilerin çalışmak istememesi ve iş aldıkları firmalardan da gelen siparişler kesilince toplantı yapılıp işçiler izne çıkarıldı. Bir hafta sonra tekrar aranıp işe çağırıldılar. Yapılan toplantıda işçilere, bakanlıktan onaylı maske ve sağlık çalışanları için önlük dikeceklerini açıkladılar. İşçiler çalışmak istemediklerini söyleyince, işçilere ‘istemeyen eve gitsin üç gün sonra noterden kâğıt yollarız’ denildi. Çıkış verilecek tehdidiyle, işçiler mecbur kalıp çalışmaya devam ettiler. İşçilerden aldığımız bilgilere göre, hiçbir hijyen kuralına uyulmuyor, sağlık bakanlığı onayıyla maske ve önlük dikilmesine rağmen işçiler üretimde sosyal mesafeye uyulmadan maskesiz çalışıyor, tuvaletler ve yemekhaneler temizlenmiyor, ve sabun konulmamış. Önlem olarak ise tek yapılan, günde iki kere ateş ölçümü… İşçiler tedirgin çalışıyor.
5- TORBALI
UZ PAMUK: Kısa çalışma ödeneği kapsamında ve işçiler şimdi izinli. Fabrikada üretim devam etmiyor.
YATSAN: 415 işçinin çalıştığı fabrikada 100 işçi üretime devem ediyor. Diğer işçiler kısa çalışma ödeneği kapsamında izinli. Bu hafta fabrika % 70 üretime devem edecek. İçeride günde iki kere ateş ölçümü yapılıyor ve sosyal mesafeye özen gösteriliyor. Çay molaları için termos dağıtımı yapılmış, poşet çay veriliyor.
SUN TEKSTİL: 15 Mart’ta kısa çalışma ödeneği kapsamında işçiler izne çıkarıldı. 4 Mayıs tarihinde kronik rahatsızlığı olan ve hamile olan işçiler dışında üretim başladı. Fabrikaya girişte ateş ölçümü yapılıyor. Sosyal mesafe kuralları için, makinaların önüne karton konulmuş durumda. Yemek molalarında tek kullanımlık çatal ve kaşık kullanılıyor. Çay molalarında çay içmek için işçilere evden bardak getirmeleri söylenmiş ve bardağı olmayan işçiler çay içemiyor.
SUN TEKSTİL MANİSA: 4 Mayıs’ta üretim başladı. Dar soyunma odasında işçiler içe içe üstünü değiştiriyor. Tuvaletlerde sabun yok. Makineler yan yana ve karşı karşıya, önlem olarak da araya karton konulmuş durumda. Servisler çoğaltılmış ve fabrikaya dezenfektan kutuları konmuş. Üretime yeniden başlandığı ilk gün işçiler mesaiye kaldı.
6-ÇİĞLİ OSB
AKAR TEKSTİL: 22 Nisan’da üretime başlandı. Bir işçide pozitif çıkması üzerine işçiler çalışmak istememiş ve saldırıya uğramıştı. Basına da yansıması ile Sağlık Bakanlığı fabrikaya 450 test kiti yolladı. Yapılan testlerde 50 işçinin test sonucu pozitif çıktı. Bunun üzerine üretime ara verildi. Yıllık izni olan işçilerin yıllık izinleri kullandırıldı, olmayanlara ise ücretli izin verildi. 22 Nisan itibari ile de üretim başladı. 6 işçinin tedavisi devam ediyor. İyileşen işçiler çalışmaya başladı. Girişlerde ateş ölçümü yapılıyor ve yemekhanede sosyal mesafeye özen gösteriliyor.
ÜNİTEKS: İki ayrı bölümden oluşuyor bir bölümü Zara, C&A, Belçika H&M’in işlerini yapıyor. Bu bölüm haftanın üç günü çalışıyor. Diğer bölüm ise kısa çalışma ödeneği kapsamında izinli.
MASEK SPOR: Üretime devam ediyor. Fabrikada sosyal mesafe kuralına uyulmuyor, ateş ölçümü yapılmıyor. İşçilere tek kullanımlık maskelerden günde bir maske dağıtılıyor ve tüm gün işçiler bu maskeler ile çalışıyor. Yemekler de hijyenik değil. Tuvaletler düzenli temizlenmiyor.
TEKS SPORT: Fabrika kısa çalışma ödeneğine başvurdu fakat işçilerin birçoğu yararlanamıyor. Yararlanamayan işçiler ücretsiz izinde.
EMTAŞ TEKSTİL: Üretim devam ediyor. Sosyal mesafe kuralına uyulmuyor. Üretimde ateş ölçümü, maske dağıtımı dışında alınmış bir önlem yok.
MUDE TEKSTİL: Bir işçide korona virüs çıkmasının ardından 2 hafta üretime ara verildikten sonra üretime başlandı. Sosyal mesafe kuralına fabrika içerisinde uyuluyor ancak servislerde önlemler alınmamış ve kapıda ateş ölçümü yapılıyor.
MOSİ TEKSTİL: Fabrikanın Mart’ın 30’undan, Haziran’ın 30’una kadar kapalı olacağı ifade edildi. Kısa çalışma ödeneğine başvuruldu. İşçilere ödenecek ücret ise 1700 TL.
MENEMEN SAVRANOĞLU DERİ: Kısa çalışma ödeneği kapsamında işçiler Haziran ayına kadar izinli.
*
TRAKYA
Trakya bölgesinde birçok fabrika üretime kaldığı yerden devam ederken, üretime ara veren yerler ise ya kısmi olarak ya da tam kapasite çalışmaya başlamış durumda. Fabrikalar genelde ihracata dayalı iş yaptıkları için de bu süreçte bazıları maske üretimini de gündemine aldı ve faaliyete başladı. LC Waikiki ve Colins gibi giyim tekelleri ekranlarda boy göstererek güya insan sağlığını düşündüklerini ifade edip ikiyüzlüce tavır sergileyip salgın koşullarında dünya nezdinde stratejik ihtiyaç haline dönüşen maske ve eldiven üretimine geçerek karlarını büyüttüler.
Üretime ara veren fabrikalar, kısa çalışma ödeneğinden yararlanırken, üretime devam eden yerlerde salgının yaygınlaşmasıyla birlikte korona virüs vakaları da görülmeye başlamış, gelinen yerde bu durum olağan bir hal almıştır.
YÜNSA:1 Nisan 2020 tarihinde üretim faaliyetlerini durdurmuştu.2 7 Nisan Pazartesi günü üretime kısmi olarak başladı. 4 Mayıs tarihinde ise tam kapasite üretime başlandı.
CROSS: Fabrika uzun zamandır üretime ara verdi. İşçiler kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor. Fakat fabrika kısa süre önce maske üretimine başladı. Maske üretimini İŞKUR’dan işe giren işçiler üzerinden yapıyor.
BEKS ÇORAP: Fabrika iki hafta üretime ara vermenin ardından şimdi kısmi olarak çalışmaya başladı. İşçiler işe gitmedikleri günlerin parasını kısa çalışma ödeneğinden alıyor. Fabrika şimdi maske üretimi yapmakla beraber aynı zamanda normal çalışmaya da devam ediyor. Kısmi çalışmaya geçen fabrikada işçilerin mağdurluğu sürüyor. Kısa çalışma ödeneğinin kendisinin de bir saldırı olduğunu ifade eden işçiler, aldıkları ücretin bir şeye yaramazken, bundan yaralanmayan işçilerin de olduğunu ve bu durumun bayram sonuna kadar devam edeceğini söylüyorlar.
BONY ÇORAP: Fabrika iki hafta üretime ara verdikten sonra uzun süredir tam kapasite çalışıyor. Fabrika yoğun bir çalışma temposu içerisinde olmalı ki sokağa çıkma yasağının olduğu günler de özel izinle çalışıyor. Öyleki işçilerin mücadele günü olan 1 Mayıs’ta da fabrika çalıştı. Fabrikada yakın zamanda işçilerde korona virüs vakaları çıkmasına rağmen patron bu olağan üstü sorunu kulak arkası ederek üretime devam ediyor. Görülen vakalardan kaynaklı işçiler Bölge Çalışma Müdürlüğü aranıp durum sorulduğunda “işveren iş yerinde sosyal mesafe koruyucu ekipman ve dezenfektan gibi önlemleri aldığı koşullarda bir sorun olmaz” denilmiş.
BROSS ÇORAP: Fabrika iki hafta üretime ara verdikten sonra uzun süredir tam kapasite çalışmaktadır.
TAYEKS: Bir aydır üretime ara veren fabrikanın 4 Mayıs günü üretime tekrardan başlaması bekleniyor. İşçilere tam olarak bilgi verilmediği için, çalışmadıkları zaman diliminde işçiler, ücretlerini ne şekilde alacakları bilgisine sahip değiller.
GÜLLE TEKSTİL: Yaklaşık bir ay önce üretime ara veren fabrikada hala üretim yapılmazken, işçiler kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor.
ALTIN İPLİK: Yaklaşık bir ay önce üretime ara veren fabrikada hala üretim yapılmazken, işçiler kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor.
BARIŞ TİCARET; 5 Nisan’da üretime ara veren fabrika, 4 Mayıs pazartesi günü iş başı yaptı. Çalışma şartlarının ne olacağı henüz belli olmayan fabrikada, üretime ara verdiği süre zarfında işçilerin önümüzdeki iki yılın izinleri gasp edildi.
TOROMAN TEKSTİL: Üretime ara veren fabrika iki hafta önce çalışmaya başladı. İşçiler bu sürede ücretlerini İŞKUR’dan aldı.
NİL ÖRME: Üretime ara verildiği süre zarfında ücretler yıllık izinler gasp edilerek verildi.
SERTEX TEKSTİL: Üretime ara veren fabrika uzun zamandır çalışıyor. Fabrika üretimin olmadığı günlerde de işçilerin maaşını tam verdi. Şimdi ise salgına karşı asgari düzeyde önlem alındığı işçiler tarafından ifade ediliyor.
İNTEKS TEKSTİL: Bu süreçte fabrika üretime sadece altı gün ara verdi. Bu günler için patron kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Fabrika, devletin koyduğu önleyici kuralları uyguluyor. Ücret konusunda netlik yok.
ÖZCANLAR TEKSTİL: Fabrika üretime ara verdi. İşçiler kısa çalışma ödeneğinden faydalanıyor. Fabrikada yeni giren işçilerin sayıları çok olduğu için çoğu işçiler kısa çalışmadan faydalanmadan bekliyor.
YALÇIN TEKSTİL: 1,5 aydır fabrika çalışmıyor. Bu hafta fabrika üretime başlayacak. Bu süre zarfında işçiler kısa çalışma ödeneği aldı.
UZUNLAR TEKSTİL: 1 Nisan’dan itibaren fabrika üretime ara verdi. Bu süreçte işçilerin yıllık izinleri gasp edildi. 4 Mayıs’ta üretime başlayacağını ifade eden fabrika, işçilere bilgi vermekten kaçınıyor ve işçiler de akıbetleri hakkında tedirgin durumdalar.
*
ANTEP
İşçilerin en çok şikâyet ettiği sorun sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde bile izin alınarak çalışmak zorunda bırakılmalarıdır. İşçiler halı üretiminin yapıldığı fabrikalarda sadece bu üretimin yapılmasına uygun makineler olmasına rağmen nasıl izin alınabildiğine şaşırmaktadırlar. 1 Mayıs’ta bile işçiler çalıştırılmıştır. Kimi işçiler çalıştıkları yerde ne bir maske üretimi ne de herhangi bir sağlık malzemesi üretimi yapıldığını belirterek, kendilerine herhangi bir izin belgesi bile verilmediğini söylüyorlar.
Öte taraftan böylesine önemli bir dönemde işçilerin yaşamsal ihtiyaçları için masrafları da artmış olmasına, ekonomik sıkıntı yaşıyor olmalarına ve paraya en çok ihtiyaç duyulan zamanda olmalarına rağmen çeşitli fabrikalarda işçiler çalıştıkları sürelerin paralarını bile gecikmeli almışlardır. Patronlar böylesine kritik günlerde bile işçi maaşlarını geç ödeyerek faizini kullanma derdine düşmüşlerdir. Her yerde olduğu gibi Antep’te de işçiler korona günlerinde alınmayan önlemler nedeniyle sağlıklarından endişe etmektedirler. Alınmayan önlemlerden dolayı hem kendilerine hem ailelerine virüs bulaştırma endişesi yaşamaktadırlar. İşçi arkadaşlarımızın sendikamıza yaptığı başvurular şöyle:
SANAT HALI/KARTAL TEKSTİL: BCF bölümünde 3 işçide virüs semptomları olduğu söylentisi işçileri tedirgin etti. Hayatlarından endişe ettiklerini dile getiren işçiler fabrikanın bu bölümünde halen çalışmaya devam ettiklerini, sokağa çıkma yasağında, 1 Mayıs’ta bile çalıştıklarını söylüyorlar. Sanat Halı'da 50 gündür izinde olan işçiler ise ne zaman çalışmaya başlayacakları ve kendilerine ne kadar ücret verileceğinden habersiz olduklarını söylüyorlar. Bu firmayla ilgili bir başka şikayette fason iş verdikleri yerdeki çalışma koşullarıyla ilgili. Burada servislerin düzensiz ve önlemsiz olduğunu, işçi sağlığını koruyacak önlemler alınmadığını söylenmektedir.
ŞİRECİ TEKSTİL: İşçiler kısa çalışma ödeneğinden izne yollandıklarını, ama Mart ayının AGİ parasını bile hala alamadıklarından yakınıyorlar. Ayrıca Ramazan dolayısıyla erzak çekini bile almadıklarını söyleyen işçiler “bizim sırtımızda o kadar para kazanıyorlar, ama hakkımız olana geldiğinde ise kimse bir açıklama yapmıyor” diyorlar.
MTY HALI: Eski adı Angora olan bu firmada işçiler 3 hafta ücretsiz izine gönderildiklerini, sonradan çalışmaya başladıklarını, sokağa çıkma yasağında bile çalışmaya zorlandıklarını söylüyorlar.
GÜLSAN HOLDİNG: 2 işçinin testinin pozitif çıktığını, 6 kişi evde karantinaya gönderildiğini ama kendilerinin hala çalıştığını söyleyen işçiler kendi sağlıklarından ve ailelerinin sağlığından endişe ediyorlar.
ÇABUK AMBALAJ: Sendikamıza yapılan başvuruya göre firmada korona virüs nedeniyle 3 işçi (birinin eşi ve diğerinin aile ferdi dahil olmak üzere) karantina altına alınmış. Test yaptıran bazı işçilerde evde karantinaya alınmış Firma ise 1 hafta üretime ara verme, işçileri ücretsiz izne çıkarma kararı almış. İşçilere ilk önce bakanlık kararınca üretime ara verileceği bildirildikten sonra çalışmak isteyenlerin gelip çalışabileceği söylenmiştir. Yani kapalı olması gereken bir zamanda bile gizli olarak işçi çalıştırmaktan da vaz geçmemişlerdir.
AKINAL BELLA: Terlik Fabrikasında yeni nişanlanan 27 yaşındaki Uğur Kartal hayatını kaybetti. Bu vefatın ardından sendikamıza müracaatta bulunan ve Uğur Kartal’la aynı mahallede oturan arkadaşı bir başka işçi ise Kartal’ın ailesinden başka insanlarında virüse yakalanmış olmalarına rağmen mahallede hiçbir önlem alınmadığını söylemektedir.
EMPERA HALI: Korona virüs nedeniyle iftar çadırlarının, toplu iftarların yasaklanmasına rağmen firmada işçiler ilk iftarlarını hiçbir sosyal mesafe ve güvenlik kullarına uymadan açmak zorunda bırakıldılar.
KARTAL HALI: İplik bölümünde çalışan işçiler kendilerinin komple çalıştırıldıklarını ancak diğer bölümlere tatil yaptırıldığını dile getirmektedir.
YASİN KAPLAN: Üretimin patronların inisiyatifiyle istedikleri sürelerde devam ettiğini söyleyen işçiler hem yaşanan adaletsizlikten hem de kendilerinin ve ailelerinin can güvenliklerinden endişe ediyorlar.
HAS ÇUVAL: Nisan ayı içerisinde çalışma arkadaşlarında virüs semptomları ortaya çıkması diğer işçilerde endişe yarattı. Semptom görülen işçinin testi daha sonra negatif çıksa da bu durum başak fabrikalardaki işçiler içinde geçerli olmak üzere can güvenliği endişesinin ne kadar etkili olduğunu göstermektedir.
YENER PAMUK TEKSTİL: İşçiler böylesine günlerde bile maaşlarının geç yatmasından şikâyetçiler.
MUTAŞ HALI: İşçiler idari personele farklı kendilerine farklı davranıldığını, ayrımcılık yapıldığını söylüyorlar. Ayrıca sokağa çıkma yasağı olduğu günlerde çalıştırıldıklarını dile getiriyorlar.
ÇEMEN TEKSTİL: İşçiler maaşların böylesine salgın günlerinde bile geciktirilmesinden şikayetçiler. İşçilere maaşlar yarım yarım yatırılıyor ve bu uzun süredir böyle devam ediyor.
KOZA HALI: İşçiler sokağa çıkma yasağı olduğu günlerinde bu halı fabrikalarının nasıl izin alınabildiğini merak ediyorlar.
BURTEKS: Sendikamıza başvuruda bulunan işçi Pazar mesailerinin düşürüldüğü söylüyorlar. Gerekçe olarak işçilere patronun zor durumda olduğu, yardım etmek gerektiği bunun 2 ay süreceği söylenmiş. İşçilere elinizi taşın altına koyun demişler. Kısaca anlaşılan o ki yakında patronlarda İBAN yayınlayacak. Ayrıca firma sokağa çıkma yasağında da işçi çalıştırmak için izin almaktadır. Yani hem sokağa çıkma yasağı olan gün çalıştıracaklar, hem de mesai ücretlerini düşürecekler.
KEVSER HALI: İşçiler iki günde bir çalıştıklarını ama çalışma sürelerinin 12 saat olduğunu, ayrıca pazar günleri izin vermediklerini söylüyorlar.
FESTİVAL HALI: İşçiler fabrikanın kapalı gösterildiğini, işçilerin kart basmadan, parmak okutmadan 12 saat çalıştırıldıklarını söylüyorlar. 2 gün bir ekip, 2 gün bir ekip olarak çalıştırılan işçilere firma tarafından haftalık 30 saat çalışmamız gerek deniliyor.
ERKAPLAN HALI: İşçilere uzun bir süre bir önceki ayın maaşları ödenmedi. Korona günlerinde en çok paraya ihtiyaçları olduğu bir dönemde maaşlarının yatmamasından kaynaklı işçiler mağdur oldu.
ÖZKAPLAN CARPET: Bu firma da işçilerin hak ettiği bir önceki ayın maaşlarını oldukça geç verdiler ve işçiler mağdur oldu.
AYYILDIZ HALI: Bu firmada işçilerin bir ay öncesinden kalan maaşlarını vermeyerek faizini değerlendirdiler. Ayrıca fabrika kapalı olmasına rağmen patron akrabalarıyla fabrikaya gelip bir iki makineyi çalıştırmaya devam ediyor. Aylıklar ne zaman yaatacak diye soran işçilere para yok deniliyor.
MUKA TEKSTİL: Maaşların geç yatmasından kaynaklı mağdur olan işçiler bazı fabrikalarda işçilere erzak yardımı yapıldığını, kendilerinin onu da istemediğini, sadece çalıştıkları sürenin parasını istediklerini söylüyorlar.
CANAN TEKSTİL: Yaşadıkları mağduriyeti anlatan işçiler bazı işçilerin kısa çalışma ödeneği kapsamında izne gönderildiklerini, 450 günü dolmayanların ise çalıştırıldıklarını söylediler. İlk girerken bir ateş bir de fısfısla dezenfekte yapıldığını, çoğu kişide zaten belli olmadığını dile getirerek sağlıklarından endişe ettiklerini ifade etmekteler. İşçiler başlarına bir şey gelirse sorumlusu kim olacak diyor.
BADE HALI: İşten çıkarılan bir işçi “birlik beraberlik”, “biz bize yeteriz” denilen şu günlerde bizi işten çıkarıyorlar diyerek “neden hep işçi, neden hep fakirler?” diye sormaktadır.
Gaziantep’te işçilerin sendikamıza yaptığı başvuru sonucu şu firmaların maaş ödemelerini oldukça geç yaptığı ortaya çıkmıştır: AYYILDIZ, FESTİVAL HALI, ÖZKAPLAN, KAPLANSER HALI, MUKA TEKSTİL, ERKAPLAN HALI. Bazı firmalar sendikamızın işçilerin mağduriyetini gündeme getirmesinin ardından işçilere ödeme yaptılar.
TEKSTİLKENT:
Antep’te bulunan Tekstilkent’te (Ünaldı olarak da biliniyor) çeşitli tekstil firmaları üretim yapıyor. Bu bölgede çalışan işçilerin şikayetleri şöyle:
MEGA TRİKO: Sendikamıza başvuran işçiler hem Mega Triko’da hem de Tekstilkent’te ki diğer firmalarda aynı sorunların yaşandığını söylemektedir. İşçiler Asgari geçim indirimi (AGİ), senelik izin, resmi tatil, yemek molası verilmiyor. 8 saat sigorta gösteriyorlar ama işçiler 12 saat full çalıştırılıyorlar. 3000 TL maaş verilen işçiler yemek parasını kendi ceplerinden veriyor. Ayrıca servis yok. İşçilere WC’ye gitmeye bile fırsat bulamadıklarını söylüyorlar. İşten atmakla tehdit edilen işçiler, işten çıkarıldığında yerleri kaçak Suriyeli işçilerle dolduruluyor. Denetimin olmadığı Tekstilkent’te ki ER CEYLAN, ÖRME gibi firmalarda işçiler aylık 2500 TL’ye 12 saat çalıştırılıyor. İşçilere her sene giriş çıkış yaptırılıyor. İşçilerin haklarını alamadığı bazı firmaların isimlerini şöyle: MEGA TEKSTİL, ÖNCEBE TRİKO, FIRAT TRİKO, NEFİSE TRİKO, KARDEŞLER TRİKO, ZEUGMA TRİKO, FIRAT ÖRME ATLAS TRİKO, ER CEYLAN, ÖRME ÇILDIR TRİKO, KARADAĞ TRİKO, TOY ÖRME, YAKUBE TEKSTİL, TURYAZ ÖRME KILIÇ, TRİKO SERDEN, BAYNAS TEKSTİL, KARADUMAN TEKSTİL, İKRA TRİKO”
FIRAT TRİKO: Bu firmada çalışan işçiler denetimin olmadığı, yaklaşık 80 işçinin çalıştığı yerde sadece 15 kişinin Türkiyeli olduğu, gerisinin Suriyeli olduğunu dile getirmektedir.
*
MERSİN
Mersin Serbest Bölge'de korona virüsün yaygınlaşmasıyla birlikte Zara'nın siparişleri kesmişti. Bu nedenle bir iki ay üretim yapılmamıştı. Ancak bir süredir kimi firmalar üretime başladı. İlk olarak sınırlı sayıda işletmede maske üretilirken şimdi ise birçok firmada sağlıkçılar için tek kullanımlık tulum üretimi yapılıyor. Sokağa çıkma yasağında da çalışmasına izin verilen 32 firma var. Sağlık ürünlerinin üretimini yapan işçilerin kendi sağlıklarını koruyacak tedbirler ise oldukça yetersiz. Bu vesileyle serbest bölgede ki şu sorunlara dikkat çekmek isteriz:
1-) Bilindiği üzere tekstil tozu normal çalışma ortamında da en önemli sorundur. Şimdi ise havada asılı kalabilen bu tozlara virüslerin tutunması hiç de zor değildir. Bu tozların solunması yoluyla işçilere çok kolay virüs bulaşabilir. Durum buyken birçok firma hala eski sistem devam etmektedir. Çünkü firmalarda havalandırma sorunları olduğu gibi sürmektedir.
2-) Tulum dikilmesinden dolayı, yapılan işten kaynaklı çalışan işçiler arasında belli bir uzaklık olabilmektedir. Ancak giriş ve çıkışta, molalarda işçiler arasında sosyal mesafe sorunu olduğu gibi devam etmektedir.
3-) Serbest bölgede ki firmalarda önceden beri var olan hijyen sorunlarında da yine büyük oranda bir değişiklik olmamıştır. İşçiler eski tas eski hamam anlayışının devam ettiğini söylemektedir.
4-) İşçilere 2 saatlik maskeler 1 ya da 2 günlüğüne verilmektedir. Kimi firmalarda ise işçiler kendi diktikleri maskeleri yıkayıp yıkayıp kullanmaktadırlar.
5-) Son yapılan değişikliklerle işçi servislerinde yarı yarıya yolcu sınırlaması getirilmiştir. Bu serbest bölgedeki kimi firmaların servisleri için geçerli değildir. Sendikamıza yapılan başvurularda hala daha tıka basa giden işçi servisleri olduğu söylenmektedir. Hatta geçtiğimiz günlerde 14 kişilik servise 18-19 işçinin bindiği bir servis bu nedenle trafik polisleri tarafından durdurulmuş, servisin fotoğrafı bizzat polislerce çekilmiş, ancak hiç bir işlem yapılmamıştır. Denetime takılan bu servis aynı yoğunlukta işçi taşımaya devam etmektedir.
6-) Serbest bölgede bu yılda Ramazan dolayısıyla işçilere yemek verilmemektedir. Ancak oruç tutmayan çok sayıda işçi de bulunmaktadır. Bu işçiler yemek sorunlarını kendileri çözmek zorunda kalmaktadır. Aynı şekilde işçilerin içme suyunda da sıkıntılar yaşanmaya devam etmektedir. Bilindiği üzere serbest bölgede ki firmalarda musluklardan tuzlu deniz suyu akmaktadır. Temiz şehir şebeke suyu işçilere çok görülmektedir. İşçiler içme suyu için damacana su kullanmaktadırlar. Ancak hala daha işçilerden damaca su paraları kesilen firmalar vardır. Tüm bunlar çalışmanın zorluğuyla birleştiğinde virüse karşı işçilerin bünyelerinin dayanıksız olmasına, buda bağışıklık sistemlerinin zayıflatmasına neden olmaktadır. Ayrıca işçilerin temizlik, el yıkama işleri için ne olduğu belirsiz tuzlu deniz suyunu kullanmak zorunda bırakılıyor olması ciddi bir sağlık hakkı ihlalidir.
7-) İşsizlik ödeneği için yapılması gereken başvuruyu geciktiren firmalar olmakta bu da işçilerin alacağı sınırlı ücreti iyice düşürmektedir. Mayıs ayı içinde firmaların “olağan çalışma sistemine” geçeceğinden bahsedilmektedir. Böylece işçiler ya çalışmaya ya da hiçbir ödeme alamayacakları ücretsiz izinlere mecbur bırakılacaklardır.
8-) İŞKUR üzerinden çalışan çok fazla sayıda işçi bulunmaktadır. Ücretsiz izin süresinde İŞKUR’lu işçiler hiçbir ödeme alamayacak olmalarından kaynaklı mağdur olduklarını söylemişlerdir.
AST TEKSTİL: Koronaya karşı çeşitli tedbirlerin alınmamış olmasından kaynaklı işçiler bu firmada çalışmama haklarını kullandılar.
*
ADANA
Adana'da Seyhan ilçesine bağlı Sucuzade Mahallesi'nde Ali El Hemdan (19) isimli Suriyeli genç tekstil işçisi polis tarafından öldürülmüştü. Ali El Hemdan’ın yaşadığı mahalle Suriyelilerin de yoğun olduğu tekstil işçilerinin yaşadığı bir yerdir. Tekstil atölyelerine yakın bir bölgedir ve işçiler buradan yürüyerek çalışmaya gitmektedirler. Bu genç işçinin kaçak olduğu gündeme geldiği için şunları da hatırlatmak isteriz: Bilinmektedir ki birçok Suriyeli diğer illerde olduğu gibi Adana’da da kaçak olarak çalıştırılmakta, çalıştıkları yerlerde ise denetimlerden patronlar tarafından kaçırılmaktadırlar. Fakat Ali El Hemdan gibi on binlerce Suriyeli genç işçiyi kaçak çalıştıran, denetimlerden kaçıran patronlar teşviklerle ödüllendirilmektedir.
Ayrıca Adana’da gerek organize sanayi bölgesinde gerekte kent içindeki büyük firmalarda üretim parça parça ve sınırlı sayıda da olsa büyük oranda başlamış bulunuyor. Ancak işçilerin huzursuzluğu sürmektedir. Burada da işçiler sokağa çıkma yasağı günlerinde bile çalışmaya mecbur edilmektedirler. Hazır giyim işi yapılan kimi firmalarda ise belirsizlik sürmektedir. NES GİYİM’de bu firmalardan biri. Firmanın iflas bile gösterebileceği işçilere söylenmektedir. İşçiler hem bu salgın günlerinde çalışmak zorunda kalmaktan, hem de firma iflas gösterdiğinde hiçbir hakkını ve tazminatını alamamaktan korkmaktadırlar.
*
BATMAN
Batman’da bulunan TAŞKIN TEKSTİL’de çalışan işçiler korona virüse karşı alınmayan önlemlerin bedelini ödüyor. İlk olarak bir çok işçinin covid 19 nedeniyle hastanelerde olduğunu duyurmuştuk. Hastanede olan işçilere sendika olarak telefonla ulaştık. Bu arkadaşlarımız bize covid 19 nedeniyle karantina altında tutulan işçi sayısının daha fazla olduğunu, 70-80 kişi olabileceğini söylüyorlar. Bu işçilerden bir kısmı karantina süreçlerini evlerinde geçirmeye başlamış bulunuyorlar.
1 kişiyle başlayan virüsün 5 kişiye bulaşmasının ardından fabrikanın tatil ilan edildiğini söyleyen işçiler şimdi birçok işçinin kentteki çeşitli hastanelerde karantina altında olduğunu söylüyorlar. Kimi işçilerin yaşadığı köylerin de karantina altında olması durumun yaygınlığını göstermektedir. Konuştuğumuz ve testleri negatif çıkan işçiler bile Mayıs gibi firmanın yeniden üretime başlayacağını, ancak korktuklarını, bu durumda nasıl çalışabileceklerinden endişe ettiklerini ifade etmektedir.
Karantina altında tutulan ve virüsü yenme mücadelesi veren işçiler firma yetkilileri tarafından yalnız bırakıldıklarını, telefonla olsa bile aranmadıklarını söylemektedirler. Çalışırken bile kendilerine hiçbir işe yaramayan, bezden yapılan basit bir maske verildiğini, yıkayıp yıkayıp aynı maskeyi kullandıklarını ancak firmanın yetkililerinin daha kaliteli maskeler taktıklarını dile getirmektedirler. Birçok kez virüs riskini dillendirmelerine rağmen “bir şey olmaz, geçer” denilerek çalıştırıldıklarını söyleyen işçiler, son olarak virüs testinin 5 işçide pozitif çıkmasının ardından fabrikanın kapandığını söylemektedir. Sendikamızla irtibata geçen işçiler kendi hayatlarını riske atan bu sorumsuzluk karşısında gerekirse dava açacaklarını ifade etmektedirler.
*
BURSA
YEŞİM TEKSTİL: Binlerce işçinin çalıştığı Yeşim Tekstil, koronavirüs nedeniyle üretime ara vermesinin ardından 20 Nisan tarihinde yeniden üretime başladı. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanıldı. Ancak patronun %40’ı ödeyip ödemeyeceği konusunda bir bilgi bulunmuyor.
İzin sürecinde bir işçide virüs tespit edilmesinin ardından aynı katta çalışan onlarca işçi de test için çağrıldı ve işçilerin bir kısmının testleri pozitif çıktı. Halen çok sayıda işçiye test yapılmadı. Korona virüslü işçiler iyileşmelerine rağmen, halen işbaşı yapmadılar. Kronik hastalar ise çalışmıyor.
Üretime yeniden başlanıldığı ilk günde servis kurallarına uygulanmadan, maske dağıtımı yapılmadan fabrikaya gidildi. İşçilere poşet içinde, virüse karşı koruma özelliği olmayan penye kumaştan 2 adet maske dağıtıldı.
Şu an ise fabrikanın girişinde termal kamera bulunuyor. Servislerde tek kişi oturuluyor. Yemekhanelerde masalarda 2 kişi oturuluyor. Çatal kaşık tek kullanımlık. Hazır su verilirken, ekmekler poşette veriliyor.
KORTEKS: Korteks’te vaka sayısı artmasına rağmen, üretim halen devam ediyor.
Vaka sayısı arttığı için esnek çalışma başladı. İzinde olanlar ise çağrılarak üretim devam ettirildi. Aynı zamanda kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıldı.
Hastaneye başvuran çok sayıda işçi var. Asıl kötü olan ise, işçilerin çalışırken enfekte olması. Kesin pozitif vakalarla temas halinde olan işçilere de test yapılmış değil.
Kimi göstermelik önlemler alınmasına rağmen, halen maske sorunu yaşanıyor, temizlik malzemelerinde eksiklikler var. Halen tek kullanımlık bardak yok. Fabrikanın kimi noktalarında dezenfektan var ve ateş ölçümü yapıılıyor.
İşçiler şikayetlerini Korteks’te örgütlü TEKSİF Sendikası’na söylemesine rağmen, bu konuda atılmış herhangi bir adım yok.
İPEKİŞ: İpekiş 2 haftadır çalışmıyor. Kısa çalışma ödeneğine başvuruldu. 4 Mayıs’ta kısmi çalışma başlayacak ve öncelik kısa çalışmadan faydalanamayan işçilere verilecek. Önlemler kapsamında, günlük iki maske veriliyor. Yemekhanede masalarda tek kişi oturuyor. Girişte ateş ölçümü yapılıyor. Belirli yerlerde dezenfektanlar bulunuyor.
FİSTAŞ: Koronavirüse rağmen, işyerinde üretim devam ediyor. Gerekli önlemeler alınmadığı gibi günde 12 saat üretim devam ediyor.
ÖZTEKSTİL: Fabrika çalışmıyor. 11 Mayıs’ta üretim yeniden başlayacak. Kısa çalışma ödeneğine başvuruldu.
PENELOPE: Haftalardır üretim yok. İlk önce yıllık izinler kullandırıldı. Şu an kısa çalışma ödeneğinden faydalanılıyor.
ATILIM TEKSTİL:Üretim kesintisiz devam ediyor. Maskesiz çalışmak yasaklanmış durumda. Önlemler konusunda denetimler yapılıyor.
OĞBA TEKSTİL: İşlerin durgunluğundan kaynaklı üretim yapılmıyor. Kısa Çalışma Ödeneği başvurusu da kabul edilmemiş. İşçilerin ücret ödemelerinin nasıl olacağı konusunda bir açıklama yapılmış değil.
OKYAY TEKSTİL: İşler durma noktasına gelmiş durumda. İşten çıkartılma olmadığı gibi, işçilere herhangi bir ödeme de yapılmış değil.
*
URFA
ADİL TEKSTİL: İşçilere "Covit 19 nedeniyle ara veriyoruz" ve "1760 lira maaş ödenecek" denilmesine rağmen, işçilere okumalarına bile fırsat vermeden ücretsiz izin formu imzalatıldı. Bazı işçilere 800-1000 Tl para yatmış bulunuyor.
Fabrikanın İnsan Kaynakları Müdürü işçilere mesaj atarak fabrikanın açılmasını isteyip istemediklerini soruyor. Fabrikada önlem olarak dezenfektandan başka bir şey bulunmuyor.
AKÖZBEK TEKSTİL: Fabrika işbaşı yaptı. 20 günlük ücretin İş kur’dan, 10 günlük ücretin ise patron tarafından ödeneceği ifade edildi. İşbaşı yapılmasının ardından ödenekler de kesildi. İşçilerin 20 günlük ücreti ödenmiyor. İşkur sorumluluğu patrona, patron da İşkur’a atıyor.
GAPSAN TEKSTİL: Üretime ara veren fabrika, 1.752 TL işsizlik ödeneği verecekleri yerde 1293 TL işçilerin hesabına yatırdı. İşsizlik ödeneği konusunda, işyeri yöneticileri bilgi bile vermiyorlar.
YAĞIZ İPLİK: 5/ 12, 12/8 olarak iki vardiya şeklinde çalışmaya başlayacak. Kısmi ve yarı zamanlı işe başlayacak olan işçiler maaşlarını ne şekilde alacaklarının bilgisine sahip değiller.
ÖZAK TEKSTİL: 23 Mart’tan bu yana fabrika kapalı. İşçilere 3 kağıt imzalatılmaya çalışıldı. İlki yıllık izni olanların yıllık izninden düşecek kayıt. 2.’si izni olmayanların gelecek yıllık izninden düşülmesini içeren belge. 3.’sü ise virüsten dolayı işler azaldığında patronun işçileri istediği süre ücretsiz izne yollayabileceğine dair belge. İşçiler 3.kağıdı imzalamayı kabul etmediler. Buna rağmen, 30 Nisan’dan sonra ücretsiz izne çıkarıldılar. Kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıldı.
Virüse karşı önlem olarak, işçilere tuvalet kısıtlaması konuldu. Hijyen kurallarına uyulmuyor. Tuvalette el kurutmak için kağıt havlular bulunmuyor.
MOSİ TEKSTİL: Üretime ara verilmedi, devam ediyor. Aynı zamanda kısa çalışma ödeneğine başvuruldu. Koşulları tutmalayan işçiler ise ücretsiz izne çıkartıldı. Koronavirüse önlem olarak sadece dezenfektan bulunuyor.
*
ÇORUM
DOĞUŞ TEKSTİL: İki işçide COVID-19 görüldü. Bunun üzerine patron, gerekli önlemleri almak yerine, diğer işçilere “İki üç gün dinlenin, pazartesi işe geri gelin” dedi.
*
MALATYA
GÜNTAŞ İPLİK FABRİKASI: 1 Nisan tarihi itibariyle tüm işçilerini ücretsiz izine çıkardı. Fabrikanın ne zaman açılacağı konusunda herhangi bir bilgi verilmedi. Kısa Çalışma Ödeneği’ne başvuruldu. Maaşın %60’ı olan 1750 TL ile işçiler geçinmek zorunda bırakılıyor.
MİLMAY TEKSTİL: Çalışan sayısı düşürülerek üretim devam ediyor. Kısa çalışma ödeneği çıkmayanları yeniden çağırıyorlar. Henüz bir vakaya rastlanmış değil. Göstermelik de olsa önlemler alınmış durumda.
*
UŞAK
KAYNAK TEKSTİL: 46 yaşında bir kadın işçi koronavirüs nedeniyle yaşamını yitirdi. Yaşamını yitiren kadın işçiyle temasta olan işçiler karantinaya alındı ve o bölüm kapatıldı. İki işçi de daha korona virüsüne rastlandı. Virüse yakalananlardan birinin şef olması ve sürekli işçiler ile muhatap olması fabrikada çalışan tüm işçileri tedirgin ediyor. Virüse yakalanan iki kişinin tedavisine başlanırken onlarla temasta bulunanların ise ev karantinasına alındığı gelen bilgiler arasında.
İl Pandemi Kurulu ise fabrikanın çalışmasına müsaade ediyor. Kaynak tekstil patronu ise virüse karşı herhangi bir ciddi önlem almış değil..
Devrimci Tekstil İşçileri Sendikası
5 Mayıs 2020
