AB ve ABD, birbirlerine uygulanan cezai tarifelerin geçici olarak askıya alınması konusunda anlaştılar. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD Başkanı Joe Biden ile yaptığı bir telefon görüşmesinin ardından, uçak yapım sübvansiyonları konusundaki anlaşmazlık nedeniyle getirilen özel vergilerin, ABD ile AB arasındaki ilişkilerde yeni bir başlangıcın sembolü olarak başlangıçta dört ay süreyle uygulanmaması gerektiğini söyledi.
Handelsblatt’ın haberine göre, bunun, “henüz bir barış anlaşması değil, ama en azından bir ateşkes ve ekonomiye Amerika ile Avrupa arasındaki pahalı ticaret savaşının sona ermesi için umut verici” olduğu belirtiliyor.
Von der Leyen, “Atlantik’in her iki yakasındaki şirketler ve endüstriler için mükemmel haberlerden” ve “önümüzdeki yıllarda ekonomik işbirliği için çok olumlu bir sinyalden” söz etti ve anlaşmayı acilen ihtiyaç duyulan bir başarı olarak tanımladı. Almanya Federal Ekonomi Bakanı Peter Altmaier’de von der Leyen’e benzer bir açıklama yaparak askıya alınmayı “transatlantik ilişkiler için umut verici bir sinyal” olarak nitelendirdi.
Kasım ayında, Biden seçildiği ancak henüz göreve gelmediği zaman, Avrupa Birliği, ABD’den çok sayıda malın ithalatına cezai tarifeler uyguladı. İthalat vergileri, domates ketçabını, kuruyemişleri, rom ve votkayı, ayrıca ABD’de üretilen traktörleri, video oyun konsollarını ve uçakları da etkiledi. Brüksel, Amerikalıların 2019’da Avrupa ürünlerine vermiş olduğu ekonomik para cezalarına tepki gösterdi.
Gümrük anlaşmazlığının arka planı, uçak yaptırımlarına ilişkin 17 yıllık bir anlaşmazlıktır. ABD ve AB, birbirlerini uçak üreticileri Boeing ve Airbus’ı yasadışı olarak desteklemekle suçluyor. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) her iki ekonomik güce de cezalandırıcı tarifeler uygulama hakkı vermişti.
Tarife indirimi, 11,5 milyar dolarlık hacimle ticaret akışlarını etkiliyor. Mevcut anlaşmanın şimdi çatışmayı nihayet çözme fırsatı yaratacağı iddia ediliyor. AB Ticaretten Sorumlu Komisyon Üyesi Valdis Dombrovskis anlaşmayı, Twitter’daki açıklamasında “AB ihracatçılarını hoş karşılayacak ve her iki tarafa da bu uzun süren anlaşmazlığı çözmek için zaman ve alan verecek kesin bir atılım” olarak nitelendirdi.
Trump yönetimi altında tırmanan gerilim
Karar, ABD Başkanı Biden’ın Donald Trump döneminden sonra AB’yi ABD’ye yeniden daha yakından bağlama hedefi çerçevesinde açıklandı. George H. W. Bush ve Bill Clinton’ın eski Ticaret Temsilcisi Harry Broadman, Biden’ın çok taraflı olarak başka hiçbir ABD başkanına benzemediğini belirterek “Görev süresinin ilk birkaç haftasında Avrupalılara proaktif bir şekilde yaklaştı. Çeşitli konularda ittifaklar arayacak” dedi.
Anlaşmanın arkasında stratejik çıkarlar olduğu gerçeği, Beyaz Saray’ın Brüksel ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından gönderdiği mesajda da gösterildi. Biden, dış politika öncelikleri arasında yer verdiği AB ile ilişkilerinde, “ortaklığı onarmaya ve canlandırmaya olan bağlılığını” ifade etmişti. Ama aynı zamanda Çin konusundaki ilişkiler bakımından pek çok açıdan zorlu süreç sürüyor. Avrupa ile her yakınlaşma sinyali AB’nin Çin’le arasını açma potansiyeli taşıyor.
Çelik ve alüminyuma cezai tarifeler sürüyor
AB şimdi Biden liderliği altında ABD’nin diğer ticari anlaşmazlıklarda da uzlaşmaya istekli olacağını umuyor. Amerika’nın çelik ve alüminyuma yönelik cezai tarifeleri ve Avrupalıların buna karşılık misilleme tarifeleri şimdilik yürürlükte kalıyor, ancak ABD ile AB arasında bir anlaşmanın burada da mümkün olması gerektiği savunuluyor.
Joe Biden’ın selefi D. Trump, Avrupalılara stratejik rakiplermiş gibi davranmıştı. AB’yi defalarca ABD’yi sömürmekle ve hatta “Çin’den daha kötü” olmakla suçlamıştı. Trump sadece uçak anlaşmazlığını tırmandırmakla kalmadı. Ayrıca, AB’nin kot pantolon, burbon viskisi, motosikletler ve fıstık ezmesi gibi ABD ürünlerine misilleme niteliğinde tarifeler uyguladığı çelik ve alüminyum ithalatına özel tarifeler getirdi.
Korumacılığın sonu yok
Ticaret çatışmalarının Trump yönetiminin politikası olduğu ileri sürülse de ABD ve AB arasındaki “yeniden yakınlaşma” korumacılığın sonu anlamına gelmiyor. Hatta geçtiğimiz birkaç hafta içinde ABD hükümeti, küresel tedarik zincirlerini daha sıkı düzenleyeceği ve bunları ABD üretimi lehine sınırlayacağı varsayılan sinyaller gönderdi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken geçen hafta yaptığı ilk büyük konuşmasında, “Her Amerikan işi için ve tüm Amerikan işçilerinin hakları, korunması ve çıkarları için savaşacağız” vaadinde bulundu.
İç pazarı dış rekabetten koruma ilkesi, Beyaz Saray’ın Mart ayında yayınladığı ön ulusal güvenlik stratejisinde de geçiyor, “Amerikalı işçilere yatırım yapana kadar yeni ticaret anlaşmaları peşinde koşmayacağız” deniliyor.
Yeni güncellenen ABD yıllık ticaret politikalarında Biden yönetimi, “işçi merkezli” politika adı altında Amerikan iç piyasası için “korumacı” adımlardan vazgeçmeyeceğini vadediyor. Ticaret temsilcisi olarak atanan Katherine Tai, geçtiğimiz günlerde Çin veya AB’ye karşı cezalandırıcı tarifelerin “meşru bir araç” olduğunu savundu. Doğrudan Biden’ın masasından geçen ilk kararlar da bu yönde oldu. Biden yönetimi “Amerikan Satın Alın” sloganı altında, hükümet Amerikan imalatına 700 milyar dolar akıtmayı hedefliyor. Ayrıca, merkezi endüstrilerde kontrol edilen tedarik zincirleri vardır. Araştırmalar arasında elektrikli arabalar, ilaçlar, nadir topraklar, yarı iletkenler, cep telefonları, askeri teçhizat ve diğer mallar için pil üretimi yer alıyor.
ABD, temel malların ve tüketim mallarının ithalatına giderek daha fazla bağımlı hale geliyor (özellikle Asya’dan ve aynı zamanda Avrupa’dan.) Bu gelişme Beyaz Saray’da “ulusal güvenlik ve tehdit altındaki endüstriler için bir risk” olarak görülüyor. Özellikle yüksek teknoloji üretimindeki kriz, korona salgınının patlak vermesinden sonra belirgin hale geldi. Tedarik zincirlerindeki diğer sorunlar, ABD’de tıbbi koruyucu ekipman ve FFP maskelerinin eksikliğine yansıyan salgın nedeniyle daha da kötüleşti.
ABD Başkanı Biden, Avrupalı müttefiklerine yönelik ilk konuşmasında “Amerika geri döndü” sözünü veriyor. Ancak ABD’nin de Avrupa’dan özellikle de Rusya ve Çin açısından beklentileri var.
