Ankara
Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) Ankara Şubesi, Ankara Dersimliler Derneği, Ankara Varto Derneği, Madımak Müze Komitesi, DAD Ankara Şube’sinde anma etkinliği düzenledi. Etkinliğe Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu ve sivil toplum örgütlerinin temsilcileri katıldı.
Anma etkinliği yaşamını yitirenler için çerağ uyandırılması ve saygı duruşuyla başladı. Ardından sivil toplum örgütleri adına ortak açıklama metnini okuyan Dersim-Der Ankara Şubesi Eşbaşkanı Yaşar Kılavuz, Osmanlı’dan bu yana seferler düzenlenen Dersim’in, Cumhuriyet’in kurulması ile birlikte kırım, kıyım ve katliam ile insanlık tarihine geçtiğini belirtti. Yaşar, “Devletin Elazığ Buğday meydanında kendi hukukunu çiğneyerek katlettiği Seyit Rıza, Uşené Seydi, Aliyé Mirzali Sılı, Cebrail oğlu Hesen Ağa, Hesene İvrahime Qıjı, Resık Wuşen’ın ve Fındıq Ağa’nın mezar yerleri hala bilinmiyor. Katliam sonrası evlatlık verilen kız çocuklarının akıbetleri bilinmezken, sürgünlerde yaşanan acıları unutmak mümkün değildir” dedi.
Katliamı unutmayacaklarını ve unutturmayacaklarını söyleyen Yaşar, Dersim 37-38’de yaşanan katliamcı zihniyetin günümüzde de devam ettiğini dile getirdi. Yaşar, şöyle devam etti:
“Dersim, bugün hala orman yangınları, kutsal mekânlarımıza saldırı, barajlar siyanürlü maden işletmeciliği ve asimilasyoncu politikaları ile yok edilmek istenmektedir. Dersim halkının yaşadığı zulüm, günümüzde de varlığını sürdürüyor. Kerbela’dan günümüze kadar Muaviye zihniyeti varlığını devam ediyor. Kürtler, Kızılbaş Aleviler ve tüm muhalif kesimler üzerinde sürdürülen zulüm politikaları, seçilmiş belediye başkanlarının görevden alınarak yerine kayyumların atanması, gazetecilerin, aydınların, yazarların tutuklanmaları bunun bir göstergesidir.”
Talepleri karşılanıncaya kadar acılarının dinmeyeceğini belirten Yaşar, mevcut hükümetin siyasal hesaplarla ortaya attığı özürlerin kabul edilemez olduğunu ifade etti. Yaşar, talepleri şöyle sıraladı:
“Dersim soykırımının 83. yılında taleplerimiz sürüyor. Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerleri açıklanmalı, Hakikatleri İnceleme ve Araştırma Komisyonu kurulmalı, Dersim katliamı tüm yönleri ile birlikte açığa çıkarılmalı, köylerimizin Kürtçe isimleri geri verilmeli, kayıp çocuklarımızın, evlatlık verilenlerin ve sürgünlerin akıbetleri açıklanmalı, devlet arşivleri süzgeçten geçirilmeden olduğu gibi tüm çıplaklığı ile açılmalıdır.”
“Dersim katliamı 83. yılına girerken kefensiz toprağa düşenlerimiz hala vicdanımızdır.” diyen Yaşar, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Toprağa kefensiz düşenlerimizin hesabı sorulmadan da bizler için bu hesap kapanmayacaktır. Bugün 83. Yılında Dersim Katliam’ından çıkarılacak en büyük ders toplumsal, kurumsal örgütlülük ile zulme karşı direnilebileceği gerçeğidir. Alevi Halkları ve kurumları arasında çok yönlü birlik ruhu için elimizden gelen iradeyi ortaya koyacağımızı ifade etmek istiyoruz. Şah Hüseyin’in ve Pir Seyit Rıza’nın direnci ile zamana cevap olmanın temel sorumluluğuna inanıyoruz.”
Etkinlik, deyişlerin okunması ve lokmaların dağıtılması sona erdi.
Dersim
Dersim Emek ve Demokrasi Güçleri Platformu, 15 Kasım 1937’de idam edilen Seyit Rıza ve arkadaşlarını anmak için Seyit Rıza Meydanı’nda bir araya geldi. Anmaya, “Hatırlıyor, anıyor ve unutmuyoruz” ile Seyit Rıza ve arkadaşlarının isimlerinin yazıldığı pankartlar açıldı. Anmaya, HDP milletvekilleri Fatma Kurtulan, Kemal Bülbül, Zeynel Özen, Tülay Hatimoğulları, Alican Önlü, Turgut Öker, Dersim Baro Başkanı Kenan Çetin, Dersim Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu ile sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve çok sayıda yurttaş katıldı.
Saygı duruşuyla başlayan anmada konuşan HDP Dersim İl Eşbaşkanı Nurşat Yeşil, 1937 ve 1938 yıllarına arasında yaşananları insanlık suçu olarak değerlendirip, toplumsal barışın tesisi için etkili bir yüzleşme çağrısı yaptı. Yeşil, “Öncelikle ‘amasız, fakatsız’ bir özrün dilenmesini bekliyoruz” dedi.
Dersim Belediyesi Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu, 83 yıl önce yaşamını yitiren insanların hala mezarlarının bilinmediğini ifade ederek, “Mezarların yerini söyleyin. Biz, 38’de insanlarımızın kimler tarafından öldürüldüğünü biliyoruz. Unutmayacağız” ifadelerini kullandı.
HDP Dersim Milletvekili Alican Önlü ise, önceki gün Dersim dağlarında iki gencin öldürüldüğünü anımsatarak, yaşananların 1938 katliamının devamı olduğunu söyledi. Önlü, “Dedelerimizi 1938 yılında bugün öldürdüler, unutmadık. Hala katliam devam ediyor” diye konuştu.
Açıklamanın ardından 1938’de Dersimlilerin katledildiği Pax Köprüsünde Harçik Çayı’na karanfiller bırakıldı.
Elazığ
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Elazığ İl Örgütü, Seyit Rıza ve arkadaşlarının ölüm yıl dönümüne ilişkin parti binası önünde bir araya geldi. Seyit Rıza fotoğraflarının taşındığı açıklamada konuşan HDP İl Eşbaşkanı Mehmet Kılıçtepe, faillerle yüzleşilmediğini ve devlet tarafından etkili bir özür dilenmediğini belirtti. 1937-1938 yıllarında Dersim’de bir isyan yaşanmadığını, bunun devletin gizli açık belgeleriyle ortaya çıktığını ifade eden Kılıçtepe katliamları kınayarak gerçeklerin açığa çıkarılması talebini dile getirdi.
Erzincan
Erzincan Dersimliler Derneği, Elazığ Hozat Garajı’nda Seyit Rıza ve arkadaşlarını andı. Anmada konuşan Dernek Başkanı Yüksel Turan, “Dünyanın en kanlı katliamının üzerinden 83 yıl geçti” dedi. Turan, katliamların bir daha yaşanmaması için, demokrasi, barış ve insan hakları için, faşizme karşı mücadele bayrağını yükselteceklerini ilan etti. Seyid Rıza’nın “Ben senin yalan ve hilelerinle baş edemedim bu bana dert oldu, ben de senin önünde diz çökmedim bu da sana dert olsun” sözünü hatırlatan Turan “Elazığ Buğday Meydanında asılan ve bugün hala mezar yerleri dahi bilinmeyen Seyid Rıza ve yol arkadaşlarını saygı ve minnetle anıyoruz” diye konuştu.
Mersin
Yenişehir ilçesinde bulunan Mersin Dersimliler Derneği’nde gerçekleşen anmaya, kentte bulunan sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinin yanı sıra çok sayıda kişi katıldı. Anmada Seyid Rıza’nın fotoğrafı ve “37/38 xo vira meke! Hiçbir şeyi unutmadık hiçbir şeyi affetmedik” yazılı pankart açıldı. Anmada, Seyid Rıza ve arkadaşları için çıra yakılarak Gülbang okundu. Mersin Dersimliler Derneği Başkanı Hasan Tarıkut tarafından yapılan açıklamada “Dersim halkına karşı eşine az rastlanılır bir saldırganlıkla tartışmasız bir soykırım uygulanmıştır” vurgusu yaptı. Ayrıca DAD Mersin Şubesi de dernek binasında açıklama yaptı.
İstanbul
Dersim Dernekleri Federasyonu (DEDEF) ve Avrupa Demokratik Dersim Birlikleri Federasyonu (ADEF), Kadıköy Rıhtım’da anma düzenledi. “Hiçbir şeyi unutmadık, hiçbir şeyi affetmedik“ ve “Xo vıra meke - Jı nır neke Dersim 1938“ pankartının açıldığı anma, Dersim Katliamı’nda yaşamını yitirenler için saygı duruşu ile başladı. Anmaya birçok siyasi parti, sivil toplum örgütü temsilcisi ve çok sayıda yurttaş da destek verdi.
Burada konuşan DEDEF Yönetim Kurulu üyesi Doğan Güzel, Elazığ Buğday Meydanı’nda gerçekleştirilen katliamın insanların bellediğinde yer aldığını belirtti. “İnsanlar kurşuna dizilmiş, uçurumlardan atılmış, katledilmişlerdir. Bugün tüm insanlığa karşı işlenmiş bu suçu teşhir etmemiz gerekiyor” ifadelerini kullanan Güzel, faşizmin kan ve zulüm ile varlığını sürdürdüğüne işaret etti. Dinci-faşist rejimin uygulamalarına dikkat çeken Güzel “AKP İktidarı aynı katliamları yaşıyor, aynı zulümleri görüyor, aynı belleği taşıyoruz. AKP katliam aklının sürdürücüsüdür. Asimilasyon politikaları bugün de önümüzde apaçıktır.” ifadelerini kullandı.
Anmada söz alan DEDEF Genel Başkanı Ali Haydar Ben, 83 yıl önce bugün gerçekleştirilen katliamın açığa kavuşması gerektiğini vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“83 yıl önceki asimilasyon politikaları günümüzde de devam etmekte. Dersim'e beton dökmek isteyen anlayış, o dönemki katliamcı anlayıştır. Yalnızca Dersim halkının değil tüm dünyanın tepkilerine rağmen gözelere beton döktüler. 1937-1938 bitmedi, devam ediyor. Tüm haksızlıklara karşı durmak için demokratik kitle örgütlerini dayanışmaya çağırıyoruz.”
Kaynak: Mezopotamya Ajansı
