Koronavirüs salgınıyla işten çıkarmaların yasaklandığı iddia edilse de işsizlikte yeni bir tırmanış bekleniyor. DİSK-AR, koronavirüs salgını öncesinde ekonomik krizin 8,5 milyona yükselttiği geniş tanımlı işsizliğin salgınla birlikte ikiye katlanabileceğini öngörüyor.
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu” yayınladı. Raporda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 11 Mayıs 2020 günü açıkladığı Şubat 2020 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) ile İŞKUR tarafından 8 Mayıs 2020’de açıklanan işgücü verileri değerlendirildi.
Raporda TÜİK tarafından açıklanan verilerde koronavirüs salgınının sonuçlarının yansıtılmadığı ifade edilerek koronavirüs etkilerinin ancak TÜİK’in haziran ve temmuz ayında açıklayacağı verilerde görüleceği belirtildi. “Açıklanan verilerin bile vahim bir tabloya işaret ettiği” ifade edilen değerlendirmede şunlar söylendi:
“TÜİK verilerine göre işgücü ve istihdamın birlikte düştüğü görülüyor. 2019 Şubat ayına göre işgücü 1 milyon 102 bin azalarak 30 milyon 982 bine geriledi. İstihdam ise son bir yılda 602 bin azaldı. İstihdam son iki yılda ilk kez 27 milyonun altına geriledi. Ekonomik krizin başladığı Ağustos 2018’e göre istihdam kaybı 2 milyon 565 bin olarak gerçekleşti.
‘Ümidini kaybeden işsiz sayısı 1 milyon 17 bin’
Öte yandan iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve özellikle de ümidini kaybeden işsizlerin sayısında ciddi bir tırmanış olduğu görülüyor. Örneğin ümidini kaybeden işsiz sayısı bir önceki yıla göre 486 bin artarak 1 milyon 107 bine yükseldi. Bu tablo işsizlerin iş arama ümidini kaybettiklerini gösteriyor.
İşsiz sayısı 2020 Şubat döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 502 bin kişi azalarak 4 milyon 228 bin kişi olarak gerçekleşse de bu durum işgücü piyasalarında bir iyileşme anlamına gelmiyor. Aksine Türkiye ekonomisinin istihdam yaratma kapasitesi günden güne zayıflıyor. Bu verilerin Covid-19 salgını öncesini yansıttığı düşünülecek olursa önümüzdeki ay çok daha vahim bir tablonun ortaya çıkacağını söylemek mümkün.
‘Covid-19 7-8 milyon yeni işsiz yaratabilir’
TÜİK tarafından açıklanan Şubat 2020 verileri Covid-19 ile ilgili güncel durumu yansıtmasa da İŞKUR tarafından açıklanan Nisan 2020 açık iş ve işe yerleştirme istatistikleri Covid-19’un yaratacağı işsizlik dalgasının öncü göstergesi niteliğinde. İŞKUR verilerine göre Nisan 2020’de açık işler bir önceki aya göre 114 bin 888 azalarak 52 bin 418’e geriledi. Açık işlerde yaşanan azalma yüzde 68,7 oranında. Bu durum Covid-19’un yaratacağı depremin öncü göstergesi niteliğinde…
… DİSK-AR tarafından kullanılan geniş tanımlı işsizlik hesaplama yöntemiyle Covid-19 döneminin işsizliğini hesaplamak en makul yol olarak görünüyor.
Geniş tanımlı işsizlik hesaplamasında standart işsizliğe ilave olarak Covid-19 nedeniyle istihdam başında olmayanları (kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği alanları), iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, mevsimlik çalışma nedeniyle istihdamda olmayanları ve zamana bağlı eksik çalışanları da hesaba katmak gerekir.
Nitekim TÜİK de Covid-19 nedeniyle veri toplama yönteminde bazı değişiklikler yaptı. 30 Nisan 2020’de yapılan TÜİK açıklamasına göre Hanehalkı İşgücü Anketi’ne, anketin mevcut soru akışı değiştirilmeksizin, COVID-19 salgınının işgücü piyasasına etkilerinin ölçülmesi için yeni bir soru setinden oluşan modül eklendi.
Öte yandan yapılan açıklamaya göre anket çalışmalarında yüz yüze veri toplama yöntemi Covid-19 nedeniyle geçici bir süre ile durduruldu. Bunu yerine, posta, e-posta, telefon, internet üzerinden veri girişi ve idari kayıt gibi yöntemler kullanılacak.
Geniş tanımlı işsiz sayısı 8,5 milyona dayandı
Şubat 2019’da 4 milyon 730 bin olan mevsim etkisinden arındırılmamış dar tanımlı işsiz sayısı Şubat 2020’de 502 bin kişi azalarak 4 milyon 228 bin oldu. Mevsim etkisinden arındırılmamış işsizlik oranı yüzde 13,6 olarak gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 1,5 puanlık azalış ile yüzde 15,4 oldu.
DİSK-AR tarafından hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı Şubat 2019’da 7 milyon 629 bin iken Şubat 2020’de 729 bin artışla 8 milyon 427 bin kişi oldu. Geniş tanımlı işsizlik oranı Şubat 2020’de yüzde 24,5 olarak hesaplandı.
Dar tanımlı işsizlik azalırken geniş tanımlı işsizliğin artmasının sebeplerinden biri kriz döneminde iş aramayıp çalışmaya hazır olanların dikkat çekici artışı olarak gösterilebilir. Kriz dönemindeki uzun süreli işsizliğin sonucunda ümidini kaybeden işsizler son 1 yılda yüzde 75 oranında arttı. Şubat 2019’da 621 bin olan ümitsizlerin sayısı Şubat 2020’de 1 milyon 107 bin kişi oldu.
Açık iş sayısı azalıyor
İŞKUR’un nisan ayı bültenine göre işsizlikle ilgili öncü göstergelerden biri olan açık iş sayısı hızla azalıyor. Koronavirüs salgınıyla birlikte İŞKUR’un açık iş sayılarında yaşanan azalma vahim tabloya işaret ediyor. Açık iş sayısı işçi talebi göstermesi açısından kritik önem taşıyor.
İŞKUR Nisan 2020 verilerine göre Mart 2020’de 167 bin 306 olan açık iş sayısı Nisan 2020’de 52 bin 418’e düştü. Geçen yılın aynı dönemine göre ise Nisan ayında 200 bin 468 olan açık iş sayısı 52 bin 428’e geriledi. Böylece son 1 yılda açık iş sayısı yüzde 73,8 oranında azalmış oldu.
Genç kadın işsizliği ilk sırada
Genç kadın işsizliği ve kentsel kadın işsizliği son 1 yılda en yüksek işsizlik türü olarak görülmeye devam ediyor. Şubat 2020’de de en fazla artış kentsel genç kadın işsizliğinde görüldü. Tarımsal genç kadın işsizliği yüzde 30,3’e ulaştı.
Mevsim etkisinden arındırılmamış genç işsizliği son 1 yılda 1,7 puan azalarak Şubat 2020’de yüzde 24,4, mevsim etkisinden arındırılmamış kadın işsizliği yüzde 15,6 oldu.
Krizde kentsel genç kadın işsizliği yüzde 36’lara ulaştı, kadın işsizliği kategorisinde en yüksek işsizlik seviyesini gördü. Şubat 2020’de de kentsel genç kadın işsizliği yine en yüksek işsizlik türü oldu.
Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin (NEET) sayısındaki artış devam ediyor. Şubat 2020’de NEET oranı Şubat 2019’a göre 1,9 puan artarak yüzde 26,7’ye ulaştı.”
