Nisan ayı enflasyonu, beklendiği gibi yüksek geldi ve yüzde 1.5’u aşarak yıllık bazda yüzde 11’i geçti. Bu uzun zamandır ilk kez oluyor. Nisan fiyat artışlarında, yeni sezon nedeniyle giyimdeki yüzde 13’lük fiyat artışı başrolde görünse de, aile bütçelerindeki payı itibarıyla doğalgaz, elektrik zamları sonuçta daha etkili oldu. Özellikle enerjide dışa bağımlılık, enflasyonu aşağı çekmede ciddi bir engel…
Aile harcamalarında gıda, içki-sigara, konut ve ulaştırma kalemlerinin payı üçte ikiye ulaşıyor ve yüzde 11 enflasyonun 8 puanı bu kalemlere ait. Dolayısıyla bu kalemlerdeki fiyat artışları, toplumun genelini daha çok ilgilendiriyor.
Yıllık tüketici enflasyonu nisan itibarıyla yüzde 11.1’e ulaşırken, aile harcamalarında yüzde 26 payla ilk sırayı alan gıda-içecek kaleminde yıllık fiyat artışlarının, genel enflasyonun biraz üzerinde, yüzde 11.7’de seyrettiği görülüyor. Gıdada özellikle yaş sebze fiyatları el yakıyor. Madde bazından gidersek domateste, geçen nisana göre fiyatların yüzde 66 arttığı görülüyor. Patlıcan, biber, maydanoz, limon, salatalık, kabak gibi ürünlerde de fiyatlar fahiş!
Buna karşılık soğan, patates, mercimek, pirinç, bulgur, elma, portakal, et, balık gibi ürünlerde fiyatlar yıllık olarak fazla artmamış. Ama sonuçta gıda enflasyonu yüzde 12’ye yaklaşmış durumda.
Gıda-içeceği tamamlayan içki-sigara ise AKP rejiminin hedefinde. Nisanı operasyonsuz geçirse de, yıllık olarak rakı yüzde 22 zam gördü. Bu oran birada yüzde 14, şarapta yüzde 12’de kaldı. Sigaralar ise ortalama yüzde 20 dolayında yıllık zam gördüler. Özellikle arttırılan vergilerden kaynaklandı içki-sigara zamları. Mayıs ayında sigaraya bir “iyilik” düşünülüyor…
Mutfaktan sonra aile bütçesinde en önemli yeri konut, yani varsa kira ve diğer ısıtma, su, aydınlatma giderleri oluşturuyor. Konutun yıllık enflasyonu yüzde 13 ile ortalamayı 2 puan geride bıraktı. Ev sahiplerinin insafa gelmesinden mi, yoksa konut arzının artmasından mıdır bilinmez, TÜİK’in belirlediği kira artışları yüzde 4.6 oranında. Buna karşılık “yıkım doğalgazda. Nisan ayında yüzde 17’ye yakın artan doğalgaz fiyatlarıyla beraber, yıllık doğalgaz faturası yüzde 33’e yakın zamlandı. Bu kış geride kaldı ama mesele gelecek kışta. 70-80 metrekarelik dairelerin bile kış ayı faturaları aylık 250-300 TL’den aşağı düşmeyecek. İkinci sıkıcı fatura elektriğinki. Nisanda yüzde 9’un üstünde zam yiyen elektriğin yıllık artışı yüzde 23’e ulaştı.
Mutfak ve konut harcamalarının ardından, hane bütçelerinin en önemli gideri ulaştırma. En kabadayı zammın çaktırmadan vapur-motor ücretlerine yapıldığı ve yüzde 24 artış yaşandığını görüyoruz. Özellikle İstanbul’da deniz ulaşımını çekici kılmak için fiyatları makul düzeyde tutmak varken, neoliberal zihniyet, deniz ulaşımından da para derdinde. Benzin ve mazot fiyatlarının yıllık yüzde 11-12 artarken dolmuş, taksi, belediye otobüsü ücret artışının yüzde 7- 8’de kalması, yakınlarda bir zammın habercisi sayılmalıdır.
Çift haneli enflasyona karşılık ücret-maaş, emekli maaşı zamlarının tek hanede kalması, geçim koşullarının önümüzdeki dönemde daha da zorlaşacağını ortaya koyuyor.
Cumhuriyet / 04.05.12
