İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Gözaltında Kayıplara Karşı Komisyon ve Cumartesi Anneleri sosyal medyadan gerçekleştirdikleri 813. hafta eyleminde 12 Eylül darbesi sonrası idam edilen "İlyas Has'ı unutmadık!" dedi.

Yapılan açıklamada komisyon üyesi Sebla Arcan'ın sunumuyla ilk sözü İlyas Has'ın kardeşi İmran Has alarak abisinin bedeninin nereye gömüldüğünün ailesine söylenmediğini belirterek mezarının arkadaşlarının çabasıyla bulunduğunu ifade etti. 

Ardından yine 12 Eylül'de idam edilen ve bedeni kaybedilen Veysel Güney'in yeğeni Doğan Güney söz alarak, amcasının cansız bedeninin kaybedilişini anlattı.

İlyas Has, kendi yazılı yasalarına dahi aykırı bir şekilde idam edildi

Basın metnini ise Cumartesi İnsanı Ayşe Yıldız okudu.

"Bir devletin demokratik olma iddiası vatandaş ve devlet ilişkisi üzerinden sorgulanır" diyen Yıldız, Türkiye'de gerçekleşen hak ihlallerini vurguladı. Yıldız açıklamanın devamında insanlığa karşı işlenen suçlarda biri olarak İlyas Has'ın katledilişini ve kaybedelişini şu ifadelerle anlattı:

"Tekirdağ/ Malkaralı olan Has Ailesi İzmir'de yaşıyordu. 25 yaşındaki oğulları İlyas Has, 12 Eylül askeri darbesinin ardından 28 Aralık 1980 tarihinde gözaltına alındı. Tutuklanan İlyas Has hakkında hazırlanan iddianame ile dava açıldı. İzmir Sıkıyönetim Komutanlığı İki Numaralı Askerî Mahkemesi’inde görülen davada iddianamedeki suçlamanın vasfı mahkeme tarafından değiştirildi. İlyas Has, iddianamede yer almayan "Anayasal düzeni zorla değiştirmeye teşebbüs” suçlaması ile yargılandı. 18 Ocak 1982 tarihinde ölüm cezasına mahkûm edildi.

"Yerel mahkeme savcılığı, sanık hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 59 uncu maddesi uyarınca ceza indirimi uygulanması gerektiğine dair temyiz talebinde bulundu. Başsavcılık da bu görüşe iştirak etti. Ancak Askerî Yargıtay 1'inci Dairesi temyiz talebini reddederek, 20 Ekim 1982 tarihinde idam kararını oybirliği ile onayladı.

"Bu kez İlyas Has'ın avukatı Kasım Sönmez, yargılamanın yenilenmesi talebinde bulundu. Ancak bu talep de reddedildi.

"İki yıl bekletilen dosya Turgut Özal hükümeti döneminde aniden raftan indirildi ve idam kararı hızla TBMM ve Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından onaylandı. İlyas Has, 1984 yılının 6 Ekim’i 7 Ekim’e bağlayan gecesi Buca Kapalı Cezaevi’nde idam edildi."

İdam sonrası İlyas Has'ın cansız bedeninin ailesine verilmediğini belirten Yıldız "İlyas’ın idamından 28 yıl sonra İzmir’deki arkadaşları onun mezarını bulmak için uzun ve titiz bir araştırma yürüttüler. İlyas’ın izini sabırla süren arkadaşları onu, Bornova’da askeri kışlanın yanında bulunan Hacılarkırı Mezarlığı’nın kimsesizler bölümündeki isimsiz bir mezarda buldular" dedi.

İdam devlet eliyle işlenen cinayettir

İdamın devlet eliyle işlenen bir cinayet olduğunu belirten Yıldız şunları ifade etti:

 "İlyas Has’ı dönemin yasalarını bile çiğneyerek idam edenler ve onun bedenini kaybedenler insanlığa karşı suç işlediler. Adli ve siyasi makamlara, bu suçla ilgili 36 yıldır süren cezasızlık uygulamasına son vererek adaleti sağlayacak süreci başlatma çağrısında bulunuyoruz.

Kaç yıl geçerse geçsin İlyas Has için, tüm kayıplarımız için adalet istemekten vazgeçmeyeceğiz! 114 haftadır hukuksuz bir biçimde bize kapatılan kayıplarımızla buluşma mekânımız Galatasaray’dan vazgeçmeyeceğiz."