Ukrayna krizinin damgasını vurduğu zirveler maratonu başladı. Avrupa Birliği (AB), 23-24 Haziran günü Ukrayna’nın katılım konusunu görüşecek bir zirvede buluşuyor. G-7 zirvesi de 26 Haziran günü toplanıyor. Önümüzdeki hafta ise NATO ülkeleri buluşacak. Art arda gerçekleşecek bu zirvelerde, BRICS ülkelerinin zirvesi de özel dikkat çekiyor. Zira yıllardan beridir birbirleriyle yakın iş birliği içinde olan beş büyük ülke olan BRICS, küresel ekonomik çıktının neredeyse beşte birini oluşturuyorlar. Yanı sıra G7’den çok daha hızlı büyüdüğü iddia ediliyor.
BRİCS ülkeleri Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın ekonomik zirvesidir. Adını ilgili ülkelerin ilk harflerinden almaktadır, 2009’dan beri yılda bir kez bir araya geliyor. Resmi ev sahibi olan Çin’deki sıkı korona önlemleri nedeniyle bu yılki zirve video bağlantısı olarak gerçekleşiyor. Devlet ve hükümet başkanlarının bir araya geldiği zirve, 23 Haziran günü Çin’den Batı’nın yaptırımlarına karşı yenilenen bir çağrı ile başladı ve 24 Haziran gününe kadar sürecek.
Sanal zirvedeki açılış konuşmasını yapan Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika’yı da içeren BRİCS ülkelerinin “daha fazla sorumluluk üstlenmelerini” ve dünyada “eşitlik ve adalet” için çalışmalarını talep etti. “Tek taraflı yaptırımlara” karşı çıkılması gerektiğini ifade etti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise, Batı yaptırımlarına atıfta bulunarak, BRICS ülkelerini daha yakın iş birliği yapmaya çağırdı. Batı’yı bencillikle eleştirdi ve Batılı devletleri küresel ekonomik krizleri körüklemekle suçladı. Kremlin şefi, bu bağlamda BRİCS grubuna özel bir rol biçti. Ona göre örgüt, devletler arasındaki ilişkilerin uluslararası hukuka dayandığı bir “çok kutuplu dünya” yaratmaya öncülük etmelidir.
Almanya’nın başkanlığında 19 Haziran günü Almanya’da bir araya gelen büyük sanayileşmiş ülkelerin (G7) aksine, BRİCS üyeleri şimdiye kadar Rusya’yı eleştirmekten kaçındı ve Batı’nın dayattığı yaptırımları birçok kez kınadı. Örneğin Hindistan, ülkenin Rusya ile uzun ve yakın bağları olduğu ve askeri teçhizatının çoğu oradan geldiği için çatışma konusunda tarafsız bir duruş sergiliyor. Son zamanlarda o da Çin gibi Rusya’dan petrol ithalatını önemli ölçüde arttırdı. Brezilya ayrıca ticaret ve ekonomi üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle yaptırımlara karşı çıktı. Diğer BRICS ülkeleri de Moskova’ya yönelik yaptırımları reddediyor. Çin, Rusya, Brezilya, Güney Afrika ve Hindistan dünya nüfusunun yüzde 40’ından fazlasını ve dünya gayri safi yurtiçi hasılasının neredeyse dörtte birini temsil ediyor.
Yaptırımlar konusundaki ortak tutuma rağmen, BRİCS ortakları tüm konularda anlaşamıyorlar. Aralarında önemli gerilimler de yaşanıyor. Özellikle Hindistan ile Çin arasındaki ilişkiler, Himalaya bölgesindeki ortak sınırlarda yaşanan çatışmalar nedeniyle gerilimlere konu oldu. Hindistan ayrıca ABD, Japonya ve Avustralya ile birlikte dörtlü İttifak’ı oluşturuyor. Hint-Pasifik bölgesindeki önde gelen dörtlü, Çin’in bölgedeki etkisini azaltmak istiyor.
BRİCS liderlerinin toplantısının ardından, 24 Haziran günü bir dizi gelişmekte olan ülkenin davet edildiği başka bir çevrimiçi forum planlanıyor. Çin, BRİCS formatını diğer devletleri de kapsayacak şekilde genişletmeyi hedeflediğini önceden açıklamıştı. Arjantin, BRICS’e katılmak istiyor ve BRICS zirvesine konuk olacak. G7 zirvesine de katılacak olan Endonezya, bir başka BRICS adayı olarak kabul edilirken, G7 konuğu Senegal, mayıs ayında bir BRICS dışişleri bakanları toplantısında temsil edildi. Yeni üyeleri içerecek bir BRICS genişlemesine esasen karar verilmiş durumda.
