Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un “beyin ölümü” eleştirisinden yaklaşık bir yıl sonra NATO’da “reform” tartışması gündeme geldi. 

Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın (SPD) girişimiyle kurulan NATO uzmanlar kurulunun, NATO ve AB arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesini ve tek tek üye devletlerin ittifak kararlarını veto etmesini zorlaştıracak konuları da içeren bir dizi “reform” başlıkları hazırlayarak üye ülkelere sunduğu bildiriliyor.

Girişim, Fransa eski Cumhurbaşkanı Macron’un yaptığı “NATO’nun beyin ölümü gerçekleşmiştir” açıklamasının ardından gerçekleşti. Macron, önemli güvenlik politikası kararları konusunda NATO ortakları arasında yaşanan koordinasyon eksikliğine dikkat çekmiş, NATO içinde mutabakat sağlanamadığına ilişkin Türkiye’nin Kuzey Suriye’deki askeri saldırısını örnek göstermişti.

140 başlıkta oluştuğu söylenen öneriler arasında NATO üyesi olmayan AB devlet ve hükümet başkanlarının NATO zirvelerinin oturumlarına davet edilmeleri de var. Yanı sıra AB ülkelerine, Çin’den kaynaklanabilecek tehlikelere karşı daha fazla dikkatli olmaları da öneriliyor.

Uzmanlar kurulu, ittifak içindeki siyasi işbirliğini güçlendirmek için daha fazla görüşmelerin yapılmasını ve bu görüşmelerin yalnızca Brüksel’deki NATO karargahında değil, üye devletlerde de organize edilmesini tavsiye ediyor. Buna örnek olarak, Dışişleri bakanlarının ek toplantılar gerçekleştirmesi ve içişleri bakanlarının terörizm konusunda toplantılar yapması gösteriliyor.

Sunulan tüm tekliflerin uygulanabilmesinin olası olmadığı da ileri sürülüyor. Örneğin NATO kararlarının tek tek üye ülkeler tarafından veto edilmesini zorlaştıracak reformun, Türkiye ve Macaristan gibi müttefiklerin direnciyle karşılanacağı öne sürülüyor. Macaristan, Ukrayna ile yaşanan bir anlaşmazlık nedeniyle NATO-Ukrayna Komisyonu’nun en üst düzeyde toplanmasını önlemek için 2017’den beri veto seçeneklerini kullanıyor. Türkiye ise daha önce Avusturya’nın Türkiye’yi eleştiren açıklamalarından rahatsızlık duyarak NATO’yu Avusturya ile işbirliğini sınırlamaya zorlamıştı.

Türkiye ile AB arasındaki mevcut gerilimler nedeniyle Türkiye’nin NATO ile AB arasındaki işbirliğinin genişletilmesi için gerekli onayı vermesinin de gerçekçi görünmediği ileri sürülüyor. Birleşik Krallık’ın da NATO ile AB arasında çok yakın karşılıklı bağımlılık ilişkisi geliştirmesine eleştirel yaklaştığı ileri sürülüyor.

NATO’dan henüz yorum yok

Uzmanlar kurulunun dün ittifak bünyesinde dağıtılan tavsiyeleri, ilk kez gelecek Salı günü NATO Dışişleri bakanları tarafından yüksek siyasi düzeyde tartışılacak. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, daha sonra çalışmayı bir sonraki NATO zirvesine kadar tamamlamak için üye ülkelerle somut bir eylem planı geliştirecek. Bir sonraki zirvenin önümüzdeki yıl bahar aylarında düzenlenmesi ve ABD’nin yeni başkanı Joe Biden ile tanışma toplantısı işlevi de görmesi planlanıyor.

On kişilik uzmanlar kurulu, Almanya’nın eski Savunma ve İçişleri Bakanı Thomas de Maiziere, eski ABD’li diplomat Wess Mitchell ve Fransa eski Dışişleri Bakanı Hubert Védrine tarafından temsil ediliyor.

NATO karargahı tavsiyeler hakkında yorum yapmak istemedi. Yalnızca raporun uzman grubuna teslim edildiğini doğruladı. Üye devletlerden temsilciler de yorum yapmaktan kaçındılar. “Reform paketi”nin dişişleri bakanları toplantısının ardından kamuoyuna açıklanacağı ileri sürülüyor.