ABD ve Rusya heyetleri Cenevre’de görüştü. Esasını Ukrayna sınırındaki askeri yığınak ve Rusya’nın güvenlik garantileri taleplerinin oluşturduğu 10 Ocak görüşmesinden önce, taraflar gerilimi tırmandıracak açıklamalar yapmışlardı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya’nın Ukrayna sınırına asker toplamaya devam ettiğini ve Çatışma tehlikesinin “gerçek” olduğunu söylemişti. ABD Dışişleri Bakanı Blinken ise düzenlediği bir basın toplantısında, “Evine Ruslar girdiyse onları evden çıkarmak zor olabilir” açıklamasında bulunmuştu. Rusya Dışişleri Bakanlığı da, Blinken’in bu sözlerine şu sert sözlerle yanıtlamıştı:
“ABD evinize girdiğinde hayatta kalmak, soyulmamak ve tecavüze uğramamak zordur. Bu davetsiz misafirleri kapılarının eşiğinde bulan Kuzey Amerika yerlileri, Koreliler, Vietnamlılar, Iraklılar, Panamalılar, Yugoslavyalılar, Libyalılar, Suriyeliler ve daha çok sayıda şanssız insanın ekleyecek çok şeyi var.”
ABD Başkanı Joe Biden ve Rus mevkidaşı Vladimir Putin’in geçen yaz üzerinde anlaştıkları “Stratejik güvenlik diyaloğu”nun bir parçası olarak, iki ülkenin heyeti 10 Ocak günü bu gerilimle görüşmelere başladı. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ve Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov, Pazartesi günü Ukrayna krizini görüşmek üzere Cenevre’de bir araya geldi. Görüşmenin odak noktasını, Ukrayna sınırında Rus birliklerinin konuşlanması ve Moskova’nın NATO’dan güvenlik garantisi talep etmesi oluşturdu. ABD ile Rusya arasında Cenevre’de yaklaşık yedi saat süren müzakerelerde, Ukrayna krizinin çözümünde ilerleme kaydedilmedi.
Amerika heyetinin başkanı, Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Rusya’nın NATO’nun doğuya doğru genişlemesine son vermesi ve eski Sovyetler Birliği ülkeleriyle askeri işbirliğinden vazgeçmesi taleplerinin kabul edilemez olduğunu belirtti. ABD, Avrupa’da kısa ve orta menzilli füzelerin konuşlandırılması ve NATO-Rusya sınırı boyunca askeri manevraların sınırlandırılması konusunda müzakerelerin mümkün olabileceğini söyledi. Fakat Sherman, ilerlemenin ancak, 100 bin askerden oluştuğu idda edilen Rus birliklerinin Ukrayna sınır bölgesinden çekilmesi halinde mümkün olabileceğini belirtti. ABD ve NATO, Rus birliklerinin Ukrayna sınırından çekilmesi çağrısında yeniledi.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov bu talebi reddetti ve ülkesinin gelecekte de bu tür “tatbikatlar” gerçekleştirmeye devam edeceğini ilan etti. Rusya, NATO’nun daha fazla doğuya genişlemeyeceğine ve ABD nükleer silahlarının Avrupa’dan çekileceğine dair güvence istiyor. Ryabkov, Ukrayna’nın asla NATO’ya katılmayacağının garanti edilmesinin Rusya için kesinlikle gerekli olduğunu belirtti. Batı’nın bu noktanın önemini görmemesinden duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Batı’nın tutumunu sürdürmesi durumunda, kendi güvenliğine zarar vereceği iddasında bulundu. Pazartesi günkü resmi toplantıyı, Çarşamba günü Brüksel’de yapılacak NATO-Rusya Konseyi’nin ilk toplantısı takip edecek. Ardından 13 Ocak’ta Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) çerçevesinde Viyana’da görüşmeler yapılacak.
Başkanlar Biden ve Putin 30 Aralık 2021’de 50 dakikalık telefon görüşmesi yapmışlardı. Biden, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması durumunda ABD’nin sert yaptırımlarla yanıt vermeye hazır olduğunu duyurmuştu. Beyaz Saray, 2014’teki Kırım krizinin ardından uygulanan yaptırımların çok daha ilerisine gidiliceğini söylemişti. Putin ise, ABD’nin bu tehdidi gerçekleştirmesi halinde iki büyük güç arasındaki ilişkilerin tamamen kopacağı uyarısında bulunmuştu. Yanı sıra Rusya, Aralık ayının ortalarında ABD ve NATO’ya NATO’nun daha fazla genişlemesinden ve Doğu Avrupa, Kafkaslar ve Orta Asya’daki askeri faaliyetlerden kaçınmaya zorlayan iki anlaşma taslağı sunmuştu.
Görüşmelerin bitiminden sonra ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ve Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov’un açıklamalarından anlaşıldığı üzere her iki taraf da Pazartesi günü pozisyonlarını sürdürmede ısrar etti. Sherman, Rusya’nın NATO’nun doğuya doğru genişlemeyeceğine ilişkin garanti verilmesi yönündeki taleplerini bir kez daha reddetti. “ABD ile işbirliği yapmak isteyen egemen devletlerle ikili işbirliğinden vazgeçmeyeceğiz” diyerek her ülkenin dış politikasına bağımsız olarak karar vereceğini belirtti. Ayrıca ABD, ilgililer dahil olmadan Ukrayna, Avrupa veya NATO hakkında herhangi bir karar almayacağını söyledi.
Ryakbkov da, NATO’nun doğuya doğru genişlemesine son vermek amacıyla Cenevre’de daha fazla ilerleme olmadığını söyledi. “Ben şunu söyleyebilirim. Hayır, herhangi bir iyileştirme yapmayı başaramadık.” Moskova, kilit taleplerde ilerleme kaydedilmesi gerektiğini yineledi. Bunlar, NATO’nun doğuya doğru genişlemesinin sona ermesini ve Batı askeri ittifakının Rus sınırları yakınlarına saldırı silahları yerleştirmekten çekilmesini içeriyor.
Kimi gözlemciler, Rusya’nın, aslında Amerikalılardan teslim olmasını talep ettiği yakın diplomatik tarihinin en sıra dışı toplantılarından birinin yapıldığını belirtiyor.
