Doğrusu, eski Sovyet coğrafyasında nereye bakacağımızı şaşırdığımız günler yaşıyoruz. Rusya’da liberal muhalefet ve Navalnıy, Belarus’ta neoliberal karşıdevrim girişimi, Azerbaycan-Ermenistan savaşı derken Kırgızistan’da bugün başlayan seçim sonuçlarını protesto gösterileri de listeye eklendi.
Ancak bu defa durum, Belarus’ta olandan daha farklı. Belarus’ta gösterilerin başını neoliberal muhalefet çekiyordu; Kırgızistan’da ise durum tam tersi gibi görünüyor.
Daha önce başka bir vesileyle, Kırgızistan’ı, eski Sovyet coğrafyasında Marksist hareketin en güçlü olduğu ülkelerden biri olarak anmıştım. Burada da, belli ki gösterilerde etkili bir güç olan “Bişkek Marksist Çevresi, Kırgız Sosyalistleri” adlı grubun görüşlerine değinmek istiyorum.
Çevre, seçim değerlendirmesinde “Seçimlerde beklenen oldu ve parlamentoya sadece oligarşi ile nomenklaturanın partileri girdi,” diyor. Bugünkü gösteriler, bu “oligarşik partilerin” dev bütçeleriyle rekabet etmek olanağı olmayan daha küçük partilerin çağrısıyla başladı. Bunlar ilk saatlerde nispeten küçük ölçekliydi; ancak hızla ve kendiliğinden bir şekilde büyüdü. Ne kadar devam edeceği hakkında bir şey söylemek için ise çok erken.
Bişkek Marksist Çevresi, “Adil seçimlerin ülkenin bütün sorunları çözeceği düşüncesinin çok uzağında” olduklarını vurguladıktan sonra, “bir dizi muhalefet partisinin de iktidara çıkanlardan ideolojik bir farklılığı olmadığını” belirtiyor. Bununla birlikte “Demokrasi bizim için olmazsa olmazdır,” diyor ve aşağıdaki talep listesini sunuyor.
(Köşeli parantez içleri benim.)
Tekrar seçimler ve seçim kanunlarında değişiklik!
Her tür protestonun gücü, somut taleplerde yatar
4 Ekim’de yapılan seçimler, Kırgızistan’da demokrasinin bir kez daha ayaklar altına alındığını kanıtladı. Seçim sonuçlarına göre ülkemizi yönetme hakkını alıp Jogorku Keneş’e [Kırgızistan parlamentosu] sadece, kendileri için oyuncak partiler kuran oligarklar ve yolsuz bürokratlar girebildiler. Bunlar, ancak en kirli ve ilkel yöntemlerle oy topluyorlar: her yere reklam doldurarak, seçmenleri satın alarak, idari kaynakları kullanarak.
Sadece iktidarda kalmak için her tür kurban vermeye hazır zenginlerin iktidarına katlanmak istiyor muyuz? Ülkemizi soymalarını ve harabeye çevirmelerini izlemek istiyor muyuz?
En temel talep: Tekrar seçimler! Jogorku Keneş için seçimler, önümüzdeki 6 ay içinde yinelenmelidir!
Keza, seçim kanunlarının değiştirilmesini de talep etmeliyiz: Bugünkü seçim sistemi, parlamentoya parasız, rüşvetsiz ve hilesiz girmeye imkân vermiyor.
- Aday teminatının 5 milyon som’dan [10 som yaklaşık 1 lira] 1 milyona düşürülmesini talep etmeliyiz!
- Parlamento için seçim barajı yüzde 5’e düşürülmelidir! [Şu anda yüzde 7.]
- Aday kaynak fonunun 100 milyon som’dan 30 milyona düşürülmesini talep ediyoruz! [Aday kaynak fonu, adayların kullanabileceği en yüksek mali kaynak.] Oligarklar, devasa reklamları ve beyin yıkamaları sayesinde Kırgızistan’da iktidarı ele geçiriyorlar!
- 2 no’lu form yoluyla oy kullanılmasını sınırlamalıyız; oy mahallinin birden fazla defa değiştirilmesi yasaklanmalıdır. [2 no’lu form, hileye olanak sağlıyor. Buna göre partiler, seçmenlerin ikametgâhları bulunan adreste değil de Bişkek ya da Oş’da oy kullanmaları için seçmeni satın alıyor ve ikamet değişikliği yapıyorlar; çünkü bu iki şehrin vekil sayısı daha fazla.]
- Seçmen listelerinin seçimlere bir ay kaldıktan sonra değiştirilmesine engel getirmeli ve parlamentoda bulunurken parti değiştiren vekillerin vekâletini düşürmeliyiz. Biz, sadece insanlar için değil programlara da oy veriyoruz!
- Propaganda süresi bir aydan üç aya çıkarılmalıdır!
- Tüzel kişilerin, partilerin propaganda kaynaklarına katkıda bulunma imkânına yasal sınırlama getirilmek zorundadır. Ancak partinin kendisi, adaylar ve gerçek kişiler yardımda bulunma imkânına sahip olmalıdır. Propaganda için kullanılan kaynaklar şeffaf olmalıdır!
Bütün bu tedbirler, seçmenlerin satın alınması ve aldatılması ihtimalinin sınırlanmasına ve belli bir ölçüde de olsa demokratik seçimlerin gerçekletirilmesine imkân sağlayacaktır. Partiler, parti programları üzerinde daha özenli çalışacaklar ve halka yönelik doğrudan propaganda faaliyetlerine daha büyük önem vereceklerdir. Seçmen, kime ve ne için oy verdiğini anlayarak, bilinçli oy kullanma imkânına sahip olacaktır. Oligarkların ve nomenklaturanın iktidarına izin vermeyeceğiz!
Bişkek Marksist Çevresi “KIRGSOTS”
kyrgsoc.org
Sendika.Org / 05.10.20
