21 Temmuz 2012

Aleviler, kıyı dağları merkezli bir Alevi devleti kurmaya çalışacak mı?

Birçok muhalif şahsiyet ve gazeteci, Alevilerin ayrı bir devlet kurmak amacıyla Alevi Dağlarına çekilmeyi planladığı konusunda ısrar ediyor. Bu inandırıcı değil. Niçin bir Alevi devleti olmayacağının beş ana sebebi var.

1. Aleviler dağlardan çıkıp şehirlere girmeye çalışmaktadır. Fransa 1920'de Suriye'yi işgal ettikten sonra ilk nüfusu sayımları, Sünniler ile Aleviler arasında derin bir demografik ayrım olduğunu gösterdi. 200'den fazla kişinin yaşadığı hiçbir kasabada Aleviler ve Sünniler bir arada yaşamıyordu. Kıyı şehirleri Lazkiye, Ceble, Tartus ve Banya, Sünni şehirlerdi, Hristiyan mahalleleri vardı, ama hiç Alevi mahalleleri yoktu. Sadece Antakya'da Aleviler şehirde yaşıyordu ve bu şehir, 1938'de Türklere terk edilen ayrı bir özerk bölge olan İskenderun'un başkentiydi. 1945'te sadece 400 Alevi, Şam sakini olarak kaydedilmişti. Osmanlı devrinin sona ermesinden beri sürekli olarak Aleviler şehirlerde yaşamak için dağ bölgesinden kıyı bölgesine akmaktadır. Fransızların kıyı bölgesinde özerk bir Alevi devleti kurması ve Alevileri orduya aşırı sayıda alması, bu şehirleşme sürecinin ve Suriye şehirlerinde mezhepsel karışmayı hızlandırdı. Esad'ın Suriye'si Alevilerin şehirleşmesini daha da hızlandırdı, çünkü üniversitelere kitlesel ölçeklerde kabul edildiler ve ilk defa tüm bakanlıklarda ve ulusal kurumlarda iş buldular.

2. Esadlar Suriye'deki mezhep sorununu Alevileri Suriye'ye “Müslümanlar” olarak entegre ederek çözmeyi planladı. Laik bir devlet vaat ettiler ve ayrı bir “Alevi” kimliği kokusunu aldıkları her geleneği baskılamaya çalıştılar. Alevi kültürünü, dinini ya da cemaat bağlılığını ifade edecek hiçbir resmi Alevi kurumu kurulmadı. Bir Alevi devleti planlamadılar. Tersine Esadlar, Alevileri ana akım Müslümanlar olarak tanımlamak için aşırı çaba sarf ettiler, Beşar ulus inşası amacıyla ve bir entegrasyon örneği olmak amacıyla bir Sünni Müslüman ile evlendi. “Laik bir Suriye vizyonunu teşvik etme iddiasındaydı.

3. Esad, bir Alevi devletine zemin hazırlamak için hiçbir şey yapmadı. Kıyı bölgesinde bir devleti idame ettirecek hiçbir ulusal altyapı yoktur: uluslararası havaalanı yok, elektrik santrali planları yok, ihraç sanayisi yok ve üzerine ulusal bir ekonomi inşa edilecek hiçbir şey yok.

4. Hiçbir ülke, Alevi devletini tanımayacaktır.

5. En önemlisi, Alevi devleti savunmasızdır. Alevi şebbiha ve özel kuvvetler tugayları, Şam kaybedilirse Alevi Dağlarına çekilebilir. Ancak ne kadar dayanabilirler? Suriye'nin Sünni milisleri birleşir birleşmez, muhtemelen birleşeceklerdir, geriye kalan Alevi direnişinin işini hızla bitireceklerdir. Şam'ı ve merkezi devleti kim kazanırsa kısa sürede Suriye'nin geri kalanını da kazanır. Paraya, meşruluğa ve uluslararası desteğe sahip olacaktır. Suriye kıyı bölgeleri olmaksızın hayatta kalamaz. Daha da önemlisi kıyısız ve liman şehirleri Tartus ve Lazkiye olmaksızın Suriye kabul etmez. Tüm kıyı şehirlerinin bugüne kadar çoğunluğu Sünni'dir.

Joshua Landis, Suriye konusunda uzman bir akademisyendir ve Suriye üzerine en çok takip edilen bloglardan biri olan Syria Comment'i yönetmektedir.

Yazarın Syria Comment blogundan kizilbayrak.net tarafından çevrilmiştir.