“Pandemi sürüyor, kriz büyüyor”

Makina Mühendisleri Odası “Pandemi sürüyor, kriz büyüyor” başlıklı bülteninde ekonomideki krizi değerlendirdi.

  • Haber
  • |
  • Güncel
  • |
  • 21 Mayıs 2020
  • 14:37

Makina Mühendisleri Odası’nın ‘Sanayinin Sorunları ve Analizleri’ bülteninin yeni sayısında üretimde koronavirüs salgınıyla derinleşen krize ve krizin yarattığı işsizlik sorununa dikkat çekildi. Bununla birlikte AKP iktidarının müdahalelerinin yetersiz kaldığı, bütçede ve cari işlemlerde açıkların büyüdüğü, Merkez Bankası rezervlerinin eridiği üzerinde duruldu.

Raporun özet bölümünde üretim ve tüketimdeki düşüşlere değinildikten sonra “Ekonomiyi sadece 2020’de değil, 2021’de de aşağı çekecek sektör hizmetler olacak” denildi. Türkiye GSYH’sinin yüzde 54’ünü oluşturan hizmetler sektörünün perakende ticaret ve turizmdeki kayıplardan çok etkilendiğine dikkat çekildikten sonra krize dair özetle şunlar sıralandı:

İmalat sanayi alt sektörlerinde daralmalar

“Hizmetlerin yanında imalat sanayiinde de hızlı gerilemeler başladı. Sanayi üretimi, pandeminin başladığı Mart'ta, Şubat'a göre yüzde 7 azaldı. İmalatta ortalama düşüş yüzde 7,5 iken, bazı alt dallarda daha derin düşüşler görüldü. Örneğin ihracatın birincisi otomotivde yüzde 23, bilgisayar-elektronikte yüzde 23, ihracatın ikincisi giyimde yüzde 20 aylık daralmalar görüldü. Tekstildeki daralma yüzde 14’e yaklaşırken, makine üretiminde de ona yakın daralma yaşandı. Dayanıklı tüketim mallarından mobilyada, elektrikli cihaz üretiminde yüzde 8-9 arası aylık düşüşler yaşandı.”

Daralma işsizliğe ve iş kayıplarına yol açıyor

“Ekonomik daralmanın ürkütücü boyutları, sonuçlarını artan işsizlik ve iş kayıplarına da yansıtıyor. Kısa çalışma, işsizlik ve ücretsiz izin ödeneklerine başvuranlar ile istihdamda olup sokağa çıkması yasaklanan 65+ ile 15-17 yaş çalışanlar, kendi hesabına çalışanlar ile kentsel kayıt dışı istihdamdan işsiz kalanlar dikkate alındığında, işsiz sayısının 16 milyonu bulduğu söylenebilir. Bu işsiz kitlenin ancak dörtte birine asgari ücret dolayında ve 3 aylık destek sağlanabiliyor, geri kalan dörtte üçlük kesim herhangi bir sosyal korumadan yoksun durumda.”

Bütçe ve cari işlem açıkları 

“Henüz kontrol altına alınamayan pandemiye ve beraberinde büyüttüğü krize karşı AKP hükümetinin müdahaleleri yetersiz kalırken, bütçe açıkları da her ay biraz daha büyüyor. Merkezi yönetim bütçe açığı 2020 yılının ilk çeyreğinde 29,6 milyar TL’yi buldu. Bütçe açığı ilk 3 ayda net dış borçlanmanın yanı sıra, büyük ölçüde iç borçlanmayla finanse edildi. 2020 ilk çeyreğinde gerçekleştirilen kamu borçlanmaları ile Merkezi Bütçe’nin borç stoku Mart sonunda 1 trilyon 462 milyar TL’ye ulaştı. Borç stokunda iç borçlar yüzde 55’lik pay alırken dış borçlar yüzde 45’e ulaştı. Borç stokunun önümüzdeki çeyrek yıllarda daha da hızlı artması beklenmelidir.

“Pandeminin başladığı Mart’ta ihracat, turizm ve öteki hizmetlerden gelen döviz girişinin azalmasıyla, ilk 3 ayın cari açığı 7,7 milyar doları buldu. Cari açığa ek olarak ilk çeyrekte yabancılar, 6 milyar dolar da sermaye çıkardılar. Ayrıca ilk çeyreğin net hata noksanı da 3 milyar dolar yük oluşturdu. Böylece toplamda 16,5 milyar dolar finansman gerekti ve TCMB rezervleri bu miktarda azalarak iyice zayıfladı.”