ABD, İran’la yapılan nükleer anlaşma öncesindeki tüm Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının eski haline getirilmesi konusunda ısrarını sürdürüyor. İran’a yönelik tüm BM yaptırımlarının yeniden uygulanması gerektiğini açıklayan Trump, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya Amerikan talebini perşembe günü BM Güvenlik Konseyi’ne (GK) sunması talimatını verdi. Gerekçesini ise İran’ın 2015 nükleer anlaşmasını açık bir şekilde ihlal etmesi biçiminde sunuyor. Dolayısıyla ABD, İran’a yönelik BM yaptırımlarını eski haline getirecek olan ‘Snapback’ mekanizmasını Birleşmiş Milletler’in en yüksek kurumunda onaylatmak istiyor. ABD’nin bu tutumu, Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov tarafından, ABD hükümetinin İran’a karşı siyasi amaçlı bir kampanya başlatması biçiminde suçlanarak yanıtlandı.
Trump “Benim hükümetim İran’daki bu nükleer durumun devam etmesine izin vermeyecek. Asla atom bombasına sahip olmayacaksın” tehditleri eşliğinde, öteki ülkelerin tasarıyı oylamaları için baskı uyguluyor. Bu çerçevede BMGK’nın 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan ‘Snapback’ mekanizmasını hayata geçirmesine ilişkin açıklamada bulundu.
İran’a yönelik sert adımlar attıklarını vurgulayan Trump, “Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyini, konseyin daha önce askıya aldığı İran yaptırımlarını yeniden getireceği konusunda bilgilendirmesini istedim.” dedi. ABD’nin iki yıl önce İran ile nükleer anlaşmadan çekildiğini hatırlatan Trump, “Bu anlaşma Barack Obama-Joe Biden yönetiminin dış politika başarısızlığının bir ürünüydü.” değerlendirmesinde bulundu. İran’ın El-Kaide de dahil birçok terör örgütüne fon sağladığını iddia ederek, bu nükleer anlaşmadan çekilmekle ABD’den İran’a milyonlarca dolar para akışının kesildiğini belirtti.
İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri arasında varılan anlaşmaya işaret eden Trump, “Şimdi başka ülkeler de gelip anlaşmalar yapmak istiyor. Birden Ortadoğu’nun barışa kavuştuğunu göreceksiniz. Bunu, saçma İran nükleer anlaşması ile yapamazdınız.” iddiasında bulundu. ABD’nin İran nükleer programının devam etmesine izin veremeyeceğini ifade eden Trump, “ABD’nin İran’ın nükleer silah üretmesini önleyecek BM yaptırımlarını geri getirme hakkı her zaman olmuştur.” dedi.
Snapback mekanizması
BMGK’nın İran’a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim’de sona erecek silah ambargosunu yenileme çabaları başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran’ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını gerekçe göstererek, Konseyin 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan yasal mekanizmayı hayata geçireceğini açıklamıştı.
Anlaşmanın taraflarından Rusya ve Çin ise ABD’nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan 2018’de çekildiğini ve anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yeniden devreye sokulmasına olanak veren yasal mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor.
ABD tarafından 14 Ağustos’ta BMGK’ye sunulan ve oylanan “İran’a silah ambargosunun uzatılması” önerisi reddedilmişti. Tasarıya, BMGK üyesi 15 ülkeden yalnızca ABD ile Dominik Cumhuriyeti kabul oyu vermişti. Bu durum, en yüksek BM organının bölünmüşlüğüne ve ABD’nin de ne kadar izole olduğu yorumlarına yol açmıştı. ABD’nin İran’a silah ambargosunun uzatılması önerisi açıkça reddedildi. Trump, Snapback ısrarıyla, kasım ayındaki ABD başkanlık seçimleri öncesinde İran üzerinde azami baskı uygulayarak oy desteğini yükseltmeyi de hedefliyor.
