“Batı ve NATO, Rusya’ya karşı bir blok oluşturdular ama, bence esas hedef Çin. Ancak Çin oldukça karmaşık ilişkilere sahip bir ülke; doğrudan hedef almak zor, bir ara aşama gerekiyor.”

NATO’yu küreselleştirmek

ABD yönetiminin, “11 Eylül”den sonra, küresel üstünlüğünü, müttefiklerinden rıza almaya değil, “rakipsiz askeri gücüne” dayanarak koruma projesini birçok kez tartışmıştık. Bu proje başarılı olmadı; aksine ABD’nin ekonomik, siyasi, kültürel etki yapma kapasitesi daha da zayıfladı; giderek elinde yalnızca “ekolojik üstünlüğünü” (başkalarının ABD’yi etkileme gücünden daha yüksek bir etkileme gücünü) koruma seçeneği kaldı. Bunun için, geleneksel Batı blokunu ve de “beyni ölmüş” NATO’yu yalnızca Atlantik değil Pasifik kanadını da kapsayacak biçimde canlandırmak gerekecekti.

Bu bağlamda, Biden döneminde ABD dış politikası, Çin’e ve Rusya’ya karşı, “demokrasiler ittifakı” adı altında, bir askeri siyasi blok oluşturma çabası olarak şekillendi. Ancak Tayvan dışında hiçbir ülkeye doğrudan tehdit oluşturmayan Çin’e karşı askeri-siyasi bir blok inşa etmek (Çin’e karşı bir ekonomik blok bu aşamada olanaksızdı), Çin’in AB ve Asya ülkeleriyle, hatta gelişmekte olan ülkelerle, güçlü ekonomik bağlantılarından, ev sahipliği yaptığı “girift küresel tedarik zincirlerinden” dolayı çok zor, finansal açıdan da riskliydi. 

Halbuki Çin’in en yakını ve müttefiki Rusya, Avrupa’da hem tarihsel mirasının hem de 2013’ten bu yana geliştirilmekte olan Ukrayna “krizinin” üzerinden, bir bloklaşma projesi için çok uygun bir hedef oluşturuyordu. Rusya’ya karşı, başarılı bir siyasi, askeri hatta ekonomik blok, ikinci aşamada, Çin’i de karşısına alabilir, bunu dünyaya anlatmayı deneyebilir, NATO’yu Japonya, Güney Kore, Avustralya gibi Asya Pasifik ülkelerine de bir güvenlik seçeneği olarak sunabilirdi.

Denenmiş bir model

Tam bu noktada, Afganistan’da SSCB’ye karşı başarılı bir biçimde denenmiş bir modelin yeniden gündeme geldiğini görüyoruz. AB ile Rusya arasında bir paylaşım alanına dönüştürülen Ukrayna, NATO’nun genişleme sürecine dahil edildi. Rusya’nın bu durumu, bir güvenlik tehdidi olarak algılamaktan başka bir seçeneği yoktu (bu algının nedenleri bir başka yazının konusu). ABD ve Avrupa Rusya’nın tüm uyarılarına, taleplerine kulaklarını kapatarak onu Ukrayna’ya girmeye zorladılar. 

Rusya Ukrayna’ya girince üçlü bir süreç başladı. (1) ABD ve AB’nin kültür endüstrileri, vatandaşlarını bu “saldırgan”, totaliter devlete karşı kışkırtmaya başladı; Rusya ile yakın ilişkileri olan AB karşıtı, “yeni-faşist” siyasetçileri de susturdular; birliği güçlendirdiler. (2) ABD, AB ülkeleri ve NATO Ukrayna’ya yaptıkları askeri, mali yardımlarla, Rusya’ya yönelik ekonomik yaptırımlarla, Ukrayna vatandaşlarını ateşe atma pahasına Rusya’yı çok boyutlu bir vekâlet savaşı içine çekerek, askeri, ekonomik gücünü aşındırmaya başladılar. (3) Yeni şekillenen askeri siyasi, “blok”, “bağımsız” bir ülkeye saldıran Rusya’ya karşı Çin’i AB vatandaşlarının, dünya kamuoyunun önünde, Ukrayna’dan yana tutum almaya çağırdı. Çin yönetimi hem oynanan oyuna alet olmak istemiyordu hem de “Batı” karşındaki uzun dönemli stratejisi bağlamından en önemli müttefikini terk edemezdi.

Son NATO zirvesinde Rusya birinci düşman, Çin stratejik rakip olarak saptandı. NATO ordusunu yedi kat büyüteceğini, G7 grubu da Çin’in uluslararası etkilerini sınırlamaya yönelik 600 milyar dolarlık bir fon yaratacağını açıkladı. Japonya, Güney Kore ve Avustralya’nın NATO toplantısına katılmasından, ABD’nin bloklaşma projesinin işlemeye başladığını anlıyoruz. Sonu belirsiz, bir “Terörizme karşı küresel savaş”ın yerini, şimdi yine sonu belirsiz bir “uzun savaş” kavramı alırken, bakalım bu “blok” hangi “vantilatöre çarparak” etrafa bulaşacak?

Cumhuriyet / 04.07.22