ran Meclisi geçen pazar Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ile Meclis Başkanı Ali Laricani arasında dramatik bir kavgaya sahne oldu. Biri ‘muhafazakâr popülizmi’, diğeri deyim yerindeyse ‘düzenin prensipler dairesi’ni temsil ediyor. İki figür arasındaki güç savaşı muhafazakâr medyada ‘kara pazar’ diye kayda girdi. Dünün İran’ında ise milyonluk gösteriler vardı. İslam Devrimi’nin 34. yıldönümünde rejime sadakat gösterisi için insanlar sel olup aktı. Hem sahiplenme hem ötekine gözdağı. Bu da rejim karşıtları açısından bir diğer ‘kara pazar.’ Birbirine düşman kesilenler dün aynı saflarda buluştular. Lakin Kum’da ‘Necadiler’ Laricani’yi kürsüde konuşturmazken, Ahmedinecad da Tahran’da halka hitabında hükümetin hareket alanını daraltan kurumları hedef aldı: “Halk yöneticisini seçme hakkına sahip. Kimse halkın oyunu kâğıttan ibaret sanmasın. Kimse halk adına karar vermeye kalkmasın. Birileri seçim mühendisliğinden bahsediyor. Kimse kendi tercihlerini halka dayatmasın.” Burada cumhurbaşkanı aday kriterlerini değiştiren meclise, ‘rejime bağlılık’ gibi istismara açık kriterlerle reformcu adayları eleyen Anayasayı Koruyucular Konseyi’ne, 2009’daki gibi ‘kışkırtmalara izin vermeyeceklerini’ belirtip “Seçim mühendisliği yaparız” diyenen Devrim Muhafızları’na dokundurma var. Nereden nereye? 2009’da ‘Yeşil Hareket’ oyların çalındığını belirtip meydanlara indiğinde ‘kurumlar’ Ahmedinecad için kenetlenmişti. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney, siyaseten tercihi olmasa da düzenin maslahatı için Ahmedinecad’ın arkasında durmuştu. Ama Ahmedinecad dini lider, meclis ve yargıya ters düştü. Akrabalar kırmızı çizgi
Önce dünürü İsfendiyar Meşai’yi cumhurbaşkanı birinci yardımcısı yapmak istedi, kıyamet koptu. “İsrail halkı dostumuz” sözüyle tepki çeken Meşai bir hafta sonra görevden alındı. Ahmedinecad bunu hazmedemeyip Meşai’yi özel kalem müdürü yaptı. “Çevren kötü” diyenlere “Çevrem kırmızı çizgimdir” diye diklendi. Masonik bir tarikat olarak görülen Hüccetiye’ye bağlı olduğu söylenen Meşai’nin çevresi ‘sapık akım’ ilan edildi. Yer yer meclis ve yargıyla bozuşan Ahmedinecad 2011’de İstihbarat Bakanı Haydar Muslehi’yi görevden almak istedi, yine Hamaney’i aşamadı. Bu yüzden kabine toplantısını boykot etti. Bir başka ayrışma eski Tahran Savcısı Said Murtazavi nedeniyle yaşandı. Ahmedinecad, 2009’daki gösterilerde tutuklanan 3 kişinin Kehrizek’te işkenceyle ölümü nedeniyle açığa alınan Murtazavi’yi önce Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi, ardından Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) başına getirdi. Meclis soruşturma komisyonu “Murtazavi işkenceden sorumludur” dediği halde... Yaygın kanaate göre Hamaney ikinci bir Beni Sadr vakasından kaçınmak için hazirandaki seçime dek Ahmedinecad’ı idare etme yolunu seçti. Ama seçim yaklaştıkça keskin sirke küpünü deldi. Meclisin baskısı ve İdare Mahkemesi’nin kararı üzerine Murtazavi geçen ay istifa etmek zorunda kaldı. Ama Ahmedinecad, Murtazavi’yi bu kez vekâleten SGK’nın başına atayarak direndi. Olay burada bitmedi, meclis bu kez Murtazavi’nin görevine son vermediği için Çalışma Bakanı Abdurrıza Şeyhülislami’yi azletti.
Laricaniler üzerinden savaş
Ahmedinecad bu süreçlerde doğrudan Hamaney’i değil ‘rehberin gölgesi’ Laricani ailesini hedef alma taktiği güttü. Ali Laricani meclisin, kardeşi Sadık Laricani ‘Yargı Erki’nin başında. Geçen pazar Şeyhülislami ile ilgili gensoru görüşmesinde Ahmedinecad, video görüntüsü eşliğinde Laricani’nin kardeşi Fazıl Laricani’nin Murtazavi’den rüşvet istediğini öne sürdü. Gizli kaydı yapan Murtazavi’ydi. Kayıt kötüydü, ses anlaşılmıyordu, Ahmedinecad diyalogları sözlü olarak aktardı. Laricani de “Mafyavari davranıyorsun, ilkeleriçiğniyorsun” diye karşılık verdi. Ahmedinecad’a misilleme Murtazavi’nin Evin Hapishanesi’ne gönderilmesiyle geldi. Ahmedinecad, Laricanileri yargıyı aile örgütüne çevirmekle itham edip işin peşini bırakmayacağını söyledi. Savcıyken çok sayıda reformcu gazeteye kilit vurmuş olan Murtazavi’nin dosyası rejimin kilit isimlerini de yakabilecek zenginlikte. O yüzden tutukluluk 24 saat sürdü. Kimilerine göre bu kavgada Ahmedinecad rezil oldu, kimilerine göre Laricanilerin maskesi düştü.
Hedef dünürle tandem
İddiaya göre Ahmedinecad, 3. dönem görev yapamayacağı için Meşai ile tandem liderlik düşlüyor. Meşai’ye peşinen kırmızı kart gösteren kurumlarla hesaplaşıyor. Ama Şii inancı imam ya da rehberi tartışılmaz bir otoriteye dönüştürdüğü için Hamaney’e rağmen bir şey yapabilmek zor. Daha büyük zorluk ise şurada: Rehberlik makamı muhafazakârın muhafazakârla kavgasını bitirebilecek güçte olsa da devrim güçlerinin kendilerini ‘düzeni koruma’ hedefine kilitlemesinden kaynaklanan sorunlardan kaçması zor. Devrimin öz evlatları ‘fitneci’ damgasıyla tasfiye ediliyor. 2009 seçiminin adayları eski Başbakan Mir Hüseyin Musavi ve eski Meclis Başkanı Mehdi Kerrubi hala ev hapsinde. Musavi ve Kerrubi’yi kınamadığı için İmam Humeyni’nin torunu Hasan Humeyni’nin yanı sıra Ayetullah Talegani, Ayetullah Mutahhari, Ayetullah Beheşti’nin çocukları ‘fitneci’ ilan edildi. Haşimi Rafsancani’nin çocukları hapsedildi. Seçim yaklaştıkça değişim baskısı kendini daha da hissettirecek. Reform cephesinin karşısına kitleleri çıkarmak ya da Muhafızlar ve Besic’in sarsılmaz gücünü kullanmak uzun süre işe yaramayabilir. Dış baskıların da etkisiyle içerdeki her hareketi ‘komplo’ ya da ‘fitne’ olarak gören kültürün yerleşmesi İran’ı çok keskin dönemeçlere götürüyor. Bu viraj bir bilemedin iki kez daha alınır.
Radikal / 11.02.13
