İşçiyi öldür, sonra "ticari sır" diyerek gerçeklerin ortaya çıkmasını engelle. Giderek artan iş cinayetlerinin yeni bir boyutu daha ortaya çıktı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na bağlı Elektrik Üretim Anonim Şirketi'ne ait olan ve özel sektöre (Park Holding, Ciner Grubu) 25 yıllığına işletilmek üzere verilen Maraş ili Afşin ilçesindeki kömür sahasında, Şubat 2011 tarihlerinde meydana gelen toprak kayması sonucu 11 işçi yaşamını yitirmişti. Ölen 11 işçinin 9 işçisinin bedenleri iki yıldır toprak altından çıkarılamadı. TMMOB üyesi mühendis odaları 9 Şubat 2013 tarihinde ölümlerin yıldönümünde yaptıkları basın toplantısında kazanın üzerindeki sır perdesinin aralanmamasını ve 9 işçinin bulunamamasını eleştirdi.

Odaların basın toplantısı korkunç bir gerçeği gün yüzüne çıkarttı. Olay öncesi ve sonrasını gösteren teknik raporlar "ticari sır" denilerek Meslek Odası'na verilmemiş (Ayrıntılar için: maden.org.tr). Kısaca cinayet delilleri saklanıyor. 11 işçinin ölümünü engelleyemeyen yetkililer, kamuoyunun bilgilenmesini ve gerçeklerin ortaya çıkmasını engellemeye çalışıyor. Ticari sırrınız batsın! Ama aslında haklısınız ortada büyük bir sır var. Kamuoyundan özenle saklanmaya çalışılan bir sır bu: Artan işçi ölümlerinin nedeni, özelleştirme, taşeronlaşma ve esnekleşmedir.

Son zamanlardaki iş cinayetlerine bakın aynı gerçeği göreceksiniz. Sakladıkları sır budur. Sendikalı işyerlerinde iş cinayetleri önemli oranda düşerken sendikasız işyerlerinde ise hızla yükseliyor. Sendikalaşmanın geleneksel olarak yüksek olduğu madencilik sektöründe de sendikalı işçi sayısı hızla düşüyor. 186 bin işçinin çalıştığı madencilik sektöründe sendikalı işçi sayısı 35 bin civarında, bunların ezici çoğunluğu kamu işletmelerinde çalışıyor. Özel madencilik sektöründe sendikanın adı yok. Sendikalaşma girişimleri engelleniyor. Toplam sendikalaşma oranlarının düzeyi yeni açıklanan istatistiklerle ortaya çıktı. 16 milyon ücretlinin sadece 1 milyonu sendikalı. Bunların da sadece 680 bini toplusözleşme kapsamında.

Madencilik sektöründe meydana gelen iş kazalarının dağılımı iş cinayetlerinin sırrını gözler önüne seriyor. Genel Maden-İş Sendikası tarafından derlenen ölümlü iş kazası verileri özel ve kaçak maden ocaklarının Azrail'in mekânı olduğunu ortaya koyuyor. 2000-2012 dönemini kapsayan verilere göre, Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTK) ocaklarında 86 madenci ölürken, özel ve kaçak ocaklarda 195 işçi ölmüş. Ancak bu veriler tek başına anlamlı değil. Çünkü özel ve kamu ocaklarındaki üretim ve işçi sayıları farklı. Asıl korkunç gerçek burada ortaya çıkıyor. 100 bin ton kömür üretimine isabet eden iş cinayeti oranı TTK'de 0.24 iken özel ve kaçak ocaklarda 2.83. Bir diğer ifadeyle 2000-2012 arasında özel ve kaçak ocaklarda TTK'nin 12 katı iş cinayeti yaşanmış (ayrıntılar tabloda).


Kaynak: Genel Maden İşçileri Sendikası, www.genelmadenis.org.tr 
İşte "ticari sır" dedikleri budur. Özel ve kaçak işletmeler, taşeron ve esnek çalışma arttıkça, sendikalı işçi sayısı düştükçe işçi ölümleri artıyor. Azrail'in sırrı burada yatıyor. Ticari sır dedikleri işçiler ölürken sermayenin birikmesidir. Sendikanın giremediği madene ve işyerine ölüm giriyor. Bu sır değil apaçık bir gerçek olarak karşımızda duruyor.

Birgün / 14.02.13