Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin General Valery Salushny'yi Ukrayna silahlı kuvvetleri başkomutanlığından resmen azletmesi, yönetici klik arasındaki çelişki ve çatışmanın derinleştiğine işaret ediyor. Çatışmanın arkasında en az 400 bin Ukraynalı askerin hayatına mal olan NATO vekalet savaşının yarattığı yıkım vardır. AB zirvesinde onaylanan 50 milyar Avroluk kredinin öncelikli hedefi, iki yıldır savaşta olan Ukrayna’nın ekonomik olarak resmen iflasını önlemektir.

Ekonominin iflasının resmileşmesini önlemek için mali “destek” veren emperyalistler, bunun karşılığında vekalet savaşçılarından yükümlülüklerini yerine getirmelerini istiyorlar. Batı emperyalist bloku Ukrayna’nın kukla yönetimine adeta şöyle diyor: “Krediler, para ve silah bizden ölecek askerler sizden.” Mali ve askeri sıkıntılarını ülkenin geleceğini ipotek ederek “çözen” Zelenski rejiminin savaşacak insan bulma sıkıntısı da giderek derinleşiyor. Savaşın ilk günlerinde toplumun yurtsever duygularını milliyetçi hezeyanlarla coşturarak ve sahte zafer vaatleri sunarak insanları cepheye sürdüler. Ancak vaat ettikleri zaferden eser yokken 400 bine ulaştığı söylenen asker kayıplarının yerini dolduramıyorlar. Savaş cephesinde Zelenski yönetimine ve savaşa karşı büyüyen tepkiler zaman zaman sokak protestolarında kendisini gösteriyor.

***

Kısa zaman önce Ukrayna devletinde ciddi bir iktidar dalaşı yaşandığı ortaya çıkmıştı. Zelenski hükümetine karşı başını Ukrayna Genelkurmay Başkanı General Valeriy Zalujniy’nin çektiği bir darbenin hazırlandığına dair haberler yayılmıştı. Savaştaki bozgunun yol açtığı iktidar dalaşında rakibini görevden almak için hamle yapan Zelenski, karşı tepkilerin yükselmesi üzerine geri adım attı. “Değerli gazeteciler, hepinize aynı anda cevap veriyoruz: Hayır, bu doğru değil” diye açıklama yapılmış, Zelenski’nin sözcüsü Sergey Nikiforov ise Genelkurmay Başkanı’nın kovulduğu yönündeki haberlerin doğru olmadığını söyleyerek durumu idare etmeye çalışmıştı.

Ancak savaşta uğradıkları başarısızlığın cephede ve toplumda yarattığı hayal kırklığı o kadar büyük ki bunun birilerine fatura edilmesi gerekiyordu. Nitekim ''Hayır, bu doğru değil'' açıklamasından birkaç hafta sonra Genelkurmay Başkanı görevden alındı. Bu hamleyi yapan Zelenski, iktidar dalaşının ilk raundunu kazanmış göründü. Ancak gelişmelerin nasıl bir çehreye bürüneceğini savaşın gidişatı ve toplumsal tepkiler belirleyecek.

 Batılı emperyalist blokun çok yönlü desteğine rağmen Rusya'nın son dönemde artan kuvvet ve silah üstünlüğü Ukrayna ordusunu askeri açıdan savunmaya itiyor. Cephedeki başarısızlıklara kitleler arasında artan savaş yorgunluğu eşlik ediyor. Asker eşleri aylardır kocalarının geri dönmesi talebiyle eylemler yapıyor.

***

İki yılını doldurmak üzere olan savaş cephesinde 400 bin askerini kaybeden Ukrayna ordusunun insan kaynaklarının tükenmek üzere olduğunu haberleştiren Alman medyası, durumun ağırlığını ''Ukrayna ordusu çaresizce asker arıyor'' diye duyurdu.

Cepheye sürülen askerlerin zafere olan inançsızlık ve moral çöküntüsünü, uzun süre savaş borazanlığı yapan batı medyası yazıp-çiziyor. Savaştaki arkadaşları adına “Hepimiz tükendik. Bizi değiştirin!” diyen bir askerin çağrısını haberleştiren medyada şunlar da söyleniyor: “Ancak görünürde yedek asker yok: Kiev, Rus saldırılarına karşı koyacak kadar asker toplamakta zorlanıyor.”

Medya, Ukrayna askerlerinin tepkilerini dile getiren şu tür ifadelere de yer verdi: "Çok öfkeliyim. Bu daha ne kadar devam edebilir?", "Dinlenmeye ihtiyacımız var!", "İnsanların tatile ihtiyacı var. Sadece savaşmaya devam edebilmek için iyileşmek için değil, aynı zamanda sivil hayatlarıyla ilgilenmek için de…"

Cephe gerisindeki moral çöküntü ve “zafere” olan güvensizlik de cephedeki bozgundan geri kalmıyor. Zira, cephedeki durumun propaganda edilenden farklı olduğunu fark eden halkın tepkileri arttırıyor. “Bu durumun potansiyel askerlerin hevesini kırdığını” yazan Alman basını, cephe gerisindeki durumu sivillerin dilinden şöyle aktarıyor: ''Kiev'de kuaförlük yapan Daniil, bir yıl önce Ukrayna Rusya'ya karşı başarı üstüne başarı kazanırken asker olmayı düşündüğünü söylüyor. ‘O zamanlar herkes işlerin iyi gideceğini, her şeyi geri alabileceğimizi umuyordu’ diyor 27 yaşındaki genç. Şimdi insanlar daha gerçekçi. Daniil için askerlik artık bir seçenek değil.''

Ukrayna parlamentosunda halen görüşülmekte olan yasa tasarısı, zorunlu askerlik yaşının 27'den 25'e indirilmesini, askere alma sisteminin dijitalleştirilmesini ve savaş zamanında askerlik hizmetinin 36 ayla sınırlandırılmasını öngörüyor. Aynı haberde zorunlu askerlik yasa tasarısının toplumda endişe yarattığı belirtilerek; ''Bu değişiklikler, zorunlu askerlik hizmetinin sıkılaştırılması olarak gören birçok kişiyi endişelendiriyor. İnternette sokaklarda zorunlu askerlik yapıldığı iddialarına ilişkin haberler dolaşıyor.'' deniyor.

Bu haberleri yapan medya, Ukrayna’da barış yapılmasını istemiyor. Tersine halen savaş kundakçılarının borazanlığını yapıyor. Kiev'deki Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü'nden Anton Grutschetsky adlı birine atfedilen şu sözleri aktaran medya, savaş kışkırtıcılığına devam ettiğini gösteriyor: "Ukraynalılar güçlü bir şekilde desteklendiklerini hissettiklerinde savaş alanında ölmeye gerçekten hazırdılar. Ancak savaşacak silahları olmadığını bilmek motivasyonlarını düşürüyor."

Bu ifadelere yer veren medya, “Ukrayna’ya daha çok silah ve para verin ki savaş daha da uzasın” demeye getiriyor. Bu söylemlerle, Ukrayna ordusunun yaşadığı çöküşün üstünü örtmeye çalışıyor. "Ukraynalılar güçlü bir şekilde desteklendiklerini hissettiklerinde savaş alanında ölmeye gerçekten hazırlar” sözleri ise Ukrayna halkını aşağılayan küstahça ifadelerdir. “Yeter ki para ve silah verilsin, Ukraynalılar NATO ile batılı emperyalistler için son neferine kadar ölmeye hazır” demeye getiren kişi ve onun sözlerini aktaran medya, halen savaş kundakçılığı yapıyor. Zira askerlerin de halkın da tepkisi başka bir durumu anlatıyor.

***

ABD’nin silah, mühimmat ve parayı Gazze’de soykırım yapan İsrail’e göndermesi, Ukrayna’nın ikinci plana düşmesine neden oldu. Bundan rahatsız olan AB emperyalistleri, özellikle de Almanya, boşluğu doldurmak için harekete geçti. 50 milyar Euro bunun için tahsis edildi. Olaf Scholz’un alelacele Zelenski ile “güvenlik anlaşması” imzalaması, daha çok para ve silah vaat etmesi savaş ateşine benzin dökme telaşının göstergesidir. Scholz’un Washington’a gidip Biden’a “Ukrayna’ya para ve silah gönderin” diye yalvarması da bundandır. Göründüğü kadarıyla daha çok para ve silah göndererek Ukrayna ordusundaki çöküşü ve halkın savaşa karşı gelişen tepkisini durdurabileceklerini var sayıyorlar.

Sosyolog kılıklı savaş propagandacısı Anton Grutschetsky, ''Ancak silahları olmadığını bilmek motivasyonlarını düşürüyor" diyerek hem ordudaki çöküşün hem toplumda savaşa karşı biriken öfkenin üzerini kapatmaya çalışıyor. Emperyalistlerin piyonu gibi konuşan bu gerici, sarf ettiği pespaye sözlerle savaşın Ukrayna halkında yarattığı değişimin üstünü örtmeye heves ediyor.  

 Oysa Ukrayna'nın devrimci örgütlerinden biri olan KSRD konuya dair şu değerlendirmeyi yapıyor: “Kadınların cepheden insanların geri dönmesi talebiyle yaptıkları eylemlere gelince; son aylarda çeşitli şehir ve bölgelerde bu türden pek çok eylem yapıldı. Büyük olasılıkla bu eylemler devam edecektir.”

Savaş kundakçılarının asıl korkuları, emperyalistlerin adeta rehin alarak savaşı sürdürmeye zorladığı, rüşvet ve yolsuzluğa batmış Zelenski rejimi ve Ukrayna oligarklarına karşı halkın biriken öfkesinin patlamasıdır.