Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ savaşı önceki gün varılan anlaşmayla sona erdi. Henüz anlaşmanın detayları belli olmazken, Eylül ayında başlayan savaş sonucunda AFP verilerine göre en az 1300 kişinin yaşamını yitirdiği belirtiliyor.
Anlaşma detayları net olmasa da yapılan açıklamalara göre, Ermenistan işgal ettiği bölgeden çekilirken, 5 yıl boyunca Rusya bu bölgede “barış gücü” misyonu yürütecek.
Ermenistan’ın Kelbecer’i 15 Kasım, Ağdam’ı 20 Kasım, Laçin’i ise 1 Aralık'a kadar Azerbaycan’a bırakacağı belirtiliyor.
Yerlerinden edilen sivillerin BM gözetiminde evlerine döneceği ifade edilirken, karşılıklı esir takası yapılacağı söyleniyor.
Eylül ayı sonunda tırmanan savaştaki son önemli gelişme, Azerbaycan ordusunun Şuşa’ya girerek Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki bağlantıyı kesmesi olmuştu. Öte yandan anlaşma öncesinde Azerbaycan, Rus ordusuna ait Mi-24 helikopterini yanlışlıkla vurduğunu açıklayarak “özür” dilemişti.
Rusya’dan “barış gücü”
Her iki ülkeyle de iş birliği olan Rusya’dan varılan anlaşmayla ilgili açıklamalar yapıldı. Bölgeye 1960 asker gönderileceğini açıklayan Rusya Savunma Bakanlığı, askerleri taşıyan 10 askeri uçağın bölgeye ulaştığını kaydetti. Askerlerin yanı sıra askeri ekipman ve araçlar da bölgeye gönderildi. 90 zırhlı personel taşıyıcı ve 380 aracın ulaştığı ifade edildi.
Bölgedeki ateşkesin gözleminde Türkiye ve Rusya’nın birlikte çalışacağı söylenirken bunun detayları henüz netleşmedi. Yalnızca bunun Rusya’nın yürüteceği “barış gücü” misyonundan farklı olduğu duyuruldu.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, ateşkesi gözlemleyecek Rus-Türk Merkezi'nin Azerbaycan topraklarında oluşturulacağına değindiği açıklamasında, bunun Karabağ’a yerleştirilecek “barış gücü” ile bağlantılı olmadığının altını çizdi ve Türkiye’nin bu misyonda yer almayacağını açıkladı.
Anlaşmaya dair konuşan devlet başkanı V. Putin anlaşmaya dair “Dağlık Karabağ sorununun çözümü için ilk adım” açıklamasında bulundu.
İki taraftan ve bölge devletlerinden yansıyanlar
Savaşın ardından Azerbaycan’dan yapılan açıklamalarda “düşmana diz çöktürdük” söylemiyle “zafer” vurguları öne çıkarken, Ermenistan’da ise “bu bir yenilgi değil” vurgusu oldu, sonuç ise tepkiyle karşılandı.
Karabağ yönetiminin lideri Arayik Harutyunyan bazı bölgeleri kaybettiklerini kabul ederken, “Azeri ordusunun, yönetim merkezi Hankendi'ye çok yaklaştığını ve ateşkesin kaçınılmaz olduğunu” ifade etti. Ateşkes Erivan’da protestolarla karşılandı. Hükümet binası önünde gerçekleşen eylemde bina camları kırılarak içerideki eşyalar yağmalanırken, Başbakan Paşinyan’a “hain” denilerek protesto edildi.
Azerbaycan devlet başkanı İlham Aliyev yaptığı açıklamalarda pervasızlığını dışa vurdu. Ateşkesin ardından yaptığı resmî açıklamada “zafer” vurgularının yanı sıra alay eder tavırlar sergileyen Aliyev, “Onları köpekler gibi kovarız dedim ve yaptık” ifadelerini kullandı. Aliyev’in sözleri, mazlum halkları birbirine karşı kışkırtarak kıyıma yol açan kapitalist devlet şeflerinin, bu savaşlardan nasıl ‘keyif alabileceğini’ bir kez daha gözler önüne serdi.
Bunun dışında uluslararası basına verdiği demeçte Aliyev, özerk bir yönetim için anlaşmaya varabilecekleri sinyali verdi. BBC’ye konuşan Aliyev, “Taviz verme şansları gittikçe azalıyor çünkü biz bu toprakları güç kullanarak zaten geri alıyoruz. Yani zaman kaybediyorlar. Eğer makul davranırlarsa, özerk bir hükümet şekli üzerinde de çalışabiliriz. Buna karşı değiliz” ifadelerini kullandı.
Türk sermaye devletini temsilen başından beri savaşı körükleyen AKP şefleri “zafer” havası yaratarak kendi krizlerinin üzerini örtmeye çabaladı. AKP şefleri Erdoğan ve Çavuşoğlu, “ateşkes gözlemine dahil olacakları” üzerinden yaptıkları açıklamalarla “bölgede söz sahibi olacakları” görüntüsü vermeye çalıştı.
İran ateşkes ilanını selamlayarak, sınırlarına yakın olan bölgeyi tüm yabancı savaşçıların terk etmesi talebini yineledi.
ABD ve Fransa’dan açıklamalar
Karabağ sorununda çözüm vadeden AGİT Minsk grubunun Rusya ile birlikte Eş Başkanlığını yapan Fransa ve ABD’den de açıklamalar yapıldı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ermenistan’ın çıkarlarını koruyacak kalıcı bir siyasi anlaşma yapılması gerektiğini vurgularken Türkiye’ye bu çatışmada provokasyonlarına son vermeye çağırdı.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü şunları söyledi: “Rusya himayesinde düşmanlıkların durdurulması anlaşmasının hükümlerini not aldık ve zamanla uygulanacak olan uygulamanın ayrıntılarını ve yöntemlerini öğrenmekle ilgileneceğiz."
Sonrasını bölge halkları belirleyecek
Yıllar boyunca Sovyetler Birliği bayrağı altında çatışmasız yaşayan Ermenistan ve Azerbaycan halkları son 30 yıl içerisinde 30 binin üzerinde kayıp verdi. Son olarak bini aşkın kaybın olduğu savaşta varılan ateşkes anlaşması ve “çözüm” iddiaları da, halklar birlik ve kardeşlik uğruna kendi kan emici kapitalist devletlerine karşı mücadeleyi yükseltmedikçe sonuçsuz kalmaya mahkumdur.
