İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu şube binasında düzenlenen basın toplantısıyla hazırladıkları 2021 Ekim-Kasım-Aralık Marmara Bölgesi Hapishaneleri hak ihlalleri raporunu kamuoyuna açıkladı. 

Rapor Silivri Ceza İnfaz Kurumları Kampüs Cezaevleri, Tekirdağ 1 ve 2 Nolu F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu (CİK), Edirne F Tipi Kapalı CİK, Kandıra F Tipi CİK, Bakırköy Kadın Kapalı CİK, Balıkesir Bandırma 1 nolu T Tipi CİK, Maltepe 2 Nolu L Tipi CİK,  Gebze M Tipi CİK, Şakran Kadın Kapalı CİK,  Van F Tipi CİK, Metris T Tipi CİK, Bolu F Tipi CİK, Kayseri Kadın Kapalı CİK,  Adana Kürkçüler F Tipi CİK, Kocaeli 1 Nolu T Tipi CİK, Urfa 2 nolu T Tipi CİK, Aliağa Yeni Şakran 4 Nolu T tipi CİK, Ümraniye E Tipi CİK, Konya Seydişehir Cik ve İmralı Hapishanesi olmak üzere 20 hapishaneden gelen başvurularla hazırlandı.

Toplam 89 başvuru, 3 bin 118 hak ihlali

Raporda İHD İstanbul Şubesi’ne hak ihlalleriyle ilgili başvuru sayısının Ekim ayında 32, Kasım ayında 33, Aralık ayında 24 olmak üzere toplam 89 olduğu belirtildi. Başvurunun detaylarına dair bilgiler aktarılırken, 89 başvurunun 13’ünün adli, 76’sının politik olduğu belirtildi. 11’i kadın, 2’si LGBTİ, 76’sı erkek mahpuslar tarafından yapılan başvurularda tespit edilen hak ihlallerine ilişkin şöyle denildi:

“Derneğimize yapılan her bir başvuru birden çok ihlal içermekte olup, basın taraması yoluyla tespit edebildiğimiz 578  ihlalin yanında, derneğimize yapılan 89 başvuruda Ekim ayında 1100 Kasım ayında 1268  Aralık ayında 750 olmak üzere 2540  8’i yaşam hakkı ihlali olmak üzere ihlal tespit edilmiştir. Toplam ihlal sayısı 3118 olmuştur.”

Kamuoyuna açıklanan ve buradan da erişilebilen raporda hak ihlalleri şöyle sıralandı:

“İletişim Hakkı İhlalleri

-Gönderilen mektupların  adresine ulaşmaması, sakıncalı diyerek el koyma (28)

- Mektupların geç verilmesi (15)

-Kitap sınırlaması (14)

- Görüş yasağı (23)

-Telefon görüşmesinin kesilmesi (34)

- Açık görüş yaptırılmaması (105)

-Televizyon yayınının kesilmesi (13)

- Avukat görüşünün kapalı görüş kabininde yapılması (15)

--Mahpusların birbiriyle temasına hiçbir şekilde izin verilmeyerek ağır tecrit uygulanması (56)

--Sosyal faaliyet ve ortak

alanın kullandırılmaması (30)

-- Kapalı görüşe gelecek kişinin görüş yapma yeterliliğine sahip olması (17)

- Resim boyası, kuru kalem,pastel boya verilmemesi (8)

-Yazılan dilekçelerin reddi(25)

-Kırtasiye malzemelerinin verilmemesi (21)

-Kütüphaneden kitap Almadığı için ceza verilmesi (1)

-Radyo bozuldu diye ceza verilmesi (1)

-Ailelere mahpuslar hakkında bilgi verilmemesi (40) 

-Faksın gönderilmemesi (2)

--Mektupların karalanarak gönderilmesi (13)

-Bilgisayar çıktıları ve fotokopilerin verilmemesi (2)

-Dilekçelerin işleme konulmaması  (19)

-Müzik notası çıktı diye mektubun alınmaması (2)

Açlık Grevi 

-Hapishanelerde ki uygulamalarla ilgili açlık grevi ve Ölüm orucu (10)

-Tıbbi takibin yapılmaması (10)

-Açlık grevindeki mahpusların taciz edilmesi(14)   

Yeterli ve Sağlıklı Beslenme ve Temiz  Suya Erişim  Hakkı  İhlali, Öz bakım ihtiyaçlarının karşılanmaması

-Yemeklerin az ve kalitesiz verilmesi (35)

-Suların kirli akması (25)

- Sıcak su verilmemesi (30)

-Soğuk suların sık kesilmesi  (30) 

- 45 kişilik koğuşa haftada 2 saat sıcak su verilmesi (45)

- 45 kişilik koğuşa sadece 2 kova verilmesi ve kova taleplerinin karşılanmaması (45)

- Kalariferlerin yanmaması (60)

-Kantinde çeşit azlığı ve pahalı olması (28)

- İç çamaşır alınmaması  (11)

-İki kazak ve bir ayakkabı sınırlaması (9)

-Tek battaniye verilmesi (5)

- Koğuşdaki su boruların paslı, duvarların pis kapıların kirli ve paslı olması mahpusların boya yapma taleplerinin karşılanmaması (15)

-Hücre giderlerinin tıkalı olması (5)

- Diyet yemeği verilmemesi (19)

-İshal mahpusa diyet yemeği verilmemesi (1)

-Sürekli aynı yemeklerin verilmesi (35)

İnfazda Eşitlik ilkesi ihlalleri

-- Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan mahpusların günlük havalandırma sürelerinin 1 saatle sınırlandırılması (10)

-Koşullu salıvermede ‘iyi hal’ engeli (7)

-İyi hal için mahpusları bağımsız koğuşuna geçmeye zorlama (25)

-Uzun tutukluluk (19)

- Adil yargılanmama şikayetleri (10)

-Ağır müebbetlik mahpusların ziyaretçileriyle ayrı ayrı görüşmesi Adil yargılanmama şikayetleri (11)”

Raporda toplu verilerden sonra şu başlıklar altında örnekler verildi:

“İşkence-darp-kötü muamele

İnfaz koruma memurlarının, idarenin ve jandarmanın kötü muamele uygulamalarının devam etmesi yanında, çıplak arama ve ağız içi araması uygulamasının yaygınlaşması ile işkence ve kötü muamele bu rapor döneminde de önemli bir ihlal alanı olmaya devam etmiştir.     

...

İletişim hakkı ihlalleri

Hapishanelerin en temel  sorunlarının başında iletişim hakkının ihlali gelmektedir. Dış dünya ile bağını kopararak, sosyal ilişkilerinden ve dayanışmadan yoksun bırakarak uygulanan ağır tecrit yoluyla, mahpus koşulsuz itaate zorlanmakta, kişiliği yok edilmeye çalışılmaktadır. İletişim yasakları ağırlıklı olarak; aile ve arkadaş görüşlerinin, kitap gazete alımının, mektuplaşma hakkının, sosyal alan kullanımı hakkının, sohbet hakkının sınırlanması ya da tamamen yasaklanması şeklinde karşımıza çıkmaktadır.     

...

Sağlık ve tedavi hakkı ihlalleri 

Komisyonumuza yapılan tüm başvurularda sağlık ve tedavi hakkına erişimde yaşanan sorunlara değinilmekte, pandemi sürecinin sorunları daha da ağırlaştırdığına dikkat çekilmektedir. Hastaneye sevk taleplerinin hiç ya da geciktirilerek karşılanması, hapishane revirinde uzman hekim bulunmaması, kelepçeli muayene ve tedaviye zorlanma, muayene odasında asker bulunması, ilaçların düzenli olarak verilmemesi, hastanelerin mahpus koğuşlarının olumsuz koşulları, ağır hasta mahpuslar bakımından Adli Tıp Kurumu’nun olumsuz raporları, diyet beslenme taleplerinin karşılanmaması gibi süreğen sorunlara pandemi sürecinde yenileri eklenmiştir. Hastane gidiş gelişlerden sonra karantina uygulanması, giderek yaygınlaşan ağız içi araması, tedaviye erişimin tamamen durdurulması özellikle ağır ve kronik hastalığı olan mahpuslar bakımından yaşam hakkı ihlallerine zemin hazırlamaya devam etmektedir.     

...

İnfaz süresinin uzatılması / şartlı tahliye hakkı ihlali

...

Covid-19 süreci ve yaşanan sorunlar

Hapishanelerde Covid-19’dan korunmak için alınması gereken tedbirlerin alınmadığına dair şikayetler devam etmektedir. Beslenme, hijyen, fiziki mesafe ve maske olarak kısaca ifade edilen bu önlemlerin alınmaması, pandemi nedeniyle kısıtlanan hastane sevkleri ve tedavi hakkına erişim ile de birleşerek mahpusları sağlığı kadar yaşam haklarına da tehdit oluşturmaktadır.

Mahpuslara maske takma zorunluluğu varken , gardiyanlar maskesiz ve hiçbir önlem almayarak mahpusların sağlıklarını tehlikeye atmayı sürdürmektedirler

Havalandırma, ziyaret, avukat görüşü, hastalık nedeniyle infaz ertelemesi konularında yaşanan sorunlar, ağırlaştırılmış müebbetlere özgü infazda daha da ağır sorunları gündeme getirmiştir.

Pandemi döneminde, tecridin çok daha sert bir uygulaması ile de karşılaşılmıştır. Bir işkence yöntemi olan tecridin ağırlaştırılması mahpusların temel hakları yanında ruh ve beden sağlıklarına tehdit oluşturmaktadır.

Pandemi sürecinin şeffaf yürütülmesi, hapishanelerde yaşanan vakalar hakkında kamuoyunun doğru ve hızlı bilgilendirilmesi önemli bir ihtiyaç olamaya devam ederken, risk grubundaki mahpusların pandemi süresince serbest bırakılmaları talebimiz önemini ve aciliyetini korumaktadır.”

Basın taramasından elde edilen veriler aktarılarak rapor tamamlandı.

Kızıl Bayrak / İstanbul