Koronavirüs (Covid-19) salgını marketlerin cirosunu katladı. Migros, Şok gibi bütün market zincirlerinde ciroyla birlikte market çalışanı işçilerin sömürüsü de arttı. Pek çok markette işçiler İş Yasası’na dahi aykırı olarak uzun süre ve izinsiz çalıştırılıyor.
Mustafa Çakır’ın Cumhuriyet’te yer alan haberine göre büyük bölümü asgari ücret alan işçilerin, fazla mesai ücreti verilmesi, izin, mola sürelerinin uzatılması, ikramiye talepleri de karşılanmıyor. İşveren taleplere kulak tıkıyor. Sokağa çıkma yasağı ilan edilmeden önce salı ve çarşamba günleri marketler sabah saat 08.00’den gece saat 23.00’e kadar açık kaldı.
Bu süre içerisinde market işçileri daha uzun süre ve yoğun olarak çalıştırıldı. Mola süreleri kısaltıldı. Bazı marketlerde çalışan kasiyerler ve işçiler yaklaşık 13-14 saate kadar çalışmak zorunda kaldı.
İşçiler, tepkilerini ve seslerini sosyal medyadan duyurmaya çalıştı. Tüm gün maske ile dolaşmaktan, yorgunluktan midelerinin bulandığını belirten işçiler, baş dönmesinden yakındı. Bu arada birçok markette çalışanlara günde sadece bir tane maske ve bir tane eldiven veriliyor. Sık sık değiştirilmesi gerekirken, personel akşama kadar bu maske ve eldivenleri kullanmak zorunda kalıyor.
Marketlerin büyük bir bölümünde kasiyer ile müşteri arasında şeffaf panel bulunmuyor. Sosyal mesafe kuralı uygulanmıyor. Yeterli dezenfektan da yok. Kalabalık ortamlarda çalışan işçiler bu yoğun çalışmalarının karşılığında ikramiye talep ediyor. Ancak bu talepleri de işveren tarafından karşılanmıyor. Bazı marketlerde haftalık çalışma saatini tamamlamak için sokağa çıkma yasağı olan günlerin süreleri diğer günlere ekleniyor. Çalışanlara hafta içinde izin kullandırılmıyor.
İzinler sokağa çıkma yasağı uygulanan hafta sonuna atılıyor. Bütün hafta market içerisinde çalışmak zorunda kalan işçi, hafta sonu da sokağa çıkma yasağı olduğu içinde evde kalıyor. Birçok markette işçilerin izinleri siliniyor. Telafi çalışmasında sürenin uzatılması ile birlikte işçilere çalışmadıkları günler için daha sonra çalıştırılacakları bildiriliyor. Salgınla birlikte bazı marketler evlere servislere de başladı.
Ancak bunun için ek personel istihdam edilmediği için var olan personel dağıtım yapmaya zorlanıyor. Kasiyerler el yıkama gibi kişisel temizlik gereksinimlerini yerine getiremiyor.
Ulaşımda sıkıntı
Özellikle büyük kentlerde toplu taşıma seferlerinin azaltılması nedeniyle market çalışanları işyerlerine ulaşmakta zorlandı. Bu konuda market çalışanları servis talebinde bulunuyor. Birçok markette çalışanlar yemek sorunu da yaşıyor. Personelin bağışıklık sistemini güçlendiren gıda talebi var.
