Emek Çalışmaları Topluluğu, “2020 işçi sınıfı eylemleri raporu”nu yayımladı. Alpkan Birelma, Ebru Işıklı, H. Deniz Sert ve Betül Kocaaslan tarafından hazırlanan rapora göre 2020 yılında basına yansıyan 1596 tekil işçi ve memur eylemi tespit edildi. Bir diğer deyişle, Türkiye işçi sınıfı 2020’de her gün ortalama 4 eylem gerçekleştirdi.
Rapora göre, 1.596 tekil eylem, aynı yerde aynı konuyla ilgili art arda yapılan eylemler (örneğin bir iş yerinde belli bir sorunla alakalı direnişler, eylemler) bir kez sayıldığında 706 “eylem vakası” gerçekleşti.
Salgın döneminde artış
2019’da 617 olan toplam “vaka” sayısı 2020’de 706’ya çıkmış, tekil eylem sayısı ise daha dramatik bir artışla 1061’den 1596’ya çıkmıştır. 2020’nin Mart ayından itibaren koronavirüs salgınının etkisinin ağırlaşmasına rağmen eylemlerin arttığı belirtilen raporda, bu süreçte kıdem tazminatına yönelik saldırılara karşı DİSK ve Türk-İş’in yapmış olduğu eylemlerin etkisine işaret edildi. Buna dair “Toplamda 124 genel eylem vakasında topladığımız eylemler, artışın temel sorumlusudur” denildi.
Pandemi bahanesiyle baskılar arttı
Raporun devamında salgın sürecinde iş yeri temelli eylemlere ilişkin şu aktarım yapıldı:
“İş yeri temelli eylemlerde ise hafif bir düşüş gerçekleşmiş, 2016 ile 2019 arasında 420 ila 430 arasında seyretmiş olan iş yeri temelli vaka sayısı 2020’de 389’a inmiştir. Bu hafif düşüşü salgın sebebiyle yaşanan kapanmalar, eylem yasakları ve Nisan ayında uygulamaya konan ‘ücretsiz izin’ uygulaması ile bağlantılandırmak yanlış olmaz.”
Ücretsiz izin saldırısının işçi-emekçilerde oluşturduğu baskıya değinilirken, sendikalaşmaya da ket vurulduğu ifade edildi. 5 yıl içerisinde AKP-MHP iktidarının tırmandırdığı baskı ve devlet terörünün iş yeri temelli eylemler üzerindeki etkisi ise şöyle ifade edildi:
“En azından ilk yarısında daha demokratik bir ortamın söz konusu olduğu 2015 yılında 628 olan iş yeri temelli eylem vakası sayısı, sürekli artan bir otoriterleşme sürecinin hüküm sürdüğü 2016-2019 yıllarında 420-430 bandına inmiş, 2020’de de hükümetin salgında patronları kollayan uygulamaları ile 389’a inmiş oldu.”
2020’de öne çıkan eylemler
2020’de dikkat çeken eylemlerden birinin metal sektöründe görüşmeleri süren toplu iş sözleşmesine ilişkin Ocak ayında 36 fabrikada gerçekleşen eylemler olduğu belirtildi. Kıdem tazminatı hakkıyla ilgili eylemlerin sonucunda da hükümetin ilgili yasa maddesini geri çekmek durumunda kaldığına değinildi.
Dikkat çeken eylem konularından bir diğerinin de korona salgınına karşı iş yerinde yeterli önlemlerin alınmaması olduğu belirtilen raporda, iş yeri temelli eylemler içinde bu gündem birinci sırada geldi. 389 iş yeri temelli “eylem vakası”ndan 86’sını bu gündem oluşturdu.
Raporda “2020’nin en dikkat çekici ve umut verici eylemlerinden biri” olarak madencilerin gösterdiği direnişe atıf yapılırken, Ocak-Kasım ayları arasında süren direnişin sonucuna dair “2021 yılında netleşeceği üzere, madenciler eylemleri sayesinde bine yakın madencinin tazminatını almayı başarmıştır” denildi.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
