Makina Mühendisleri Odası (MMO) “2019 Temmuz Ayı İtibarı ile Elektrik ve Doğalgaz Fiyatları, Tarife Uygulamaları, Maliyetleri Artıran Etkenler ve Yapılması Gerekenler Üzerine Oda Raporu”nu açıklayarak yeni zamların kapıda olduğuna dikkat çekti.
Rapora ilişkin açıklama, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener imzasıyla yayınlandı.
Bir buçuk yılda elektriğe yüzde 98’e varan zam
Seçimler öncesinde elektrikte zamların ertelendiğine değinilen raporda, Temmuz başında yapılan yüzde 15’lik zam hatırlatıldı ve şöyle denildi:
“2019 Temmuz ayı başında yapılan yüzde 15 oranında zamla, son bir buçuk yıl içinde tüm tarife grupları için elektrik fiyatları yüzde 50–98,2 oranlarında artmıştır. 1 Temmuz zamlı tarifeleri ile birlikte; asgari yaşam standartlarında (4 kişilik) bir ailenin aylık 230 kWh olan elektrik enerjisi tüketiminin Haziran ayında 123,63 TL olan fatura tutarı, Temmuz zamları ile birlikte yüzde 15’lik artışla 142,17 TL’ye yükselmiştir.”
2018’de 32 milyar lira özel şirketlere aktı
AKP iktidarının elektrikteki politikaları doğrultusunda kamu kaynaklarının sermayeye peşkeş çekildiğine yer verilen raporda, 2018’de 32 milyar liranın özel şirketlere aktarıldığı belirtildi. Elektrik fiyatlarındaki artışların da bu politikalardan kaynaklandığının altı çizilerek şu ifadeler kullanıldı:
“Yalnız az sayıda şirketin çıkarına olan alım garantili yüksek fiyatlarla yerli kömür santrallarına tanınan alım garantisi, yerli kömür, ithal kömür ve doğal gaz santralları için oluşturulan kapasite mekanizması ile ilave ödeme yapılması gibi bedeli milyarlara varan uygulamaların yanı sıra amaçlarının çok dışına çıkmış olan ve yatırımcılara kâr garantisi sağlayan YEKDEM-Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması vb. uygulamalar; elektrik maliyetlerinin ve fiyatların yükselmesine neden olmaktadır.”
Bu uygulamaların yeni zamlara da kapı araladığına işaret edildi.
Doğalgaza yüzde 18,5-29,13 arası zam yapıldı
2018 yılı doğalgaz zamlarının hatırlatıldığı raporda, “2017 sonuna göre konutlarda yüzde 25-37, küçük sanayi kuruluşlarında yüzde 29,5, büyük sanayi kuruluşlarında yüzde 100, elektrik üretimi için yakıt olarak doğalgaz kullanan santrallerde yüzde 146 oranında artmıştır” denildi. Bu yılın başında indirim ve zamların devreye sokulduğuna değinilerek son fiyatların 2017 yılı sonuna kıyasla yüzde 18,5-29,13 arasında arttığı şöyle dile getirildi:
“Konut tüketici fiyatlarına uygulanan sübvansiyonu göz ardı etmeksizin, Ankara, İstanbul ve Bursa gibi konut abonelerinin en çok olduğu kentlerde, bu indirim sonrasında dahi fiyatların 2017 sonuna göre yüzde 18,5-29,13 oranında artmış olduğunu belirtmek gerekir.”
Elektrik, doğalgaz, su faturası asgari ücreti eritiyor
Elektrik, doğalgaz, su faturalarındaki artışlarla asgari ücretin kıyaslandığı raporda, ‘Enerji yoksulluğu ve yoksunluğu’ üzerinde duruldu. Ankara üzerinden yapılan hesaplamalara göre elektrik, doğal gaz ve su fatura bedelleri toplamı ise 420,18 TL’ye ulaştığı belirtilerek bu tutarın asgari ücretin beşte birine denk düştüğü belirtildi.
Raporun devamında, bu soruna çözüm önerileri sıralanarak elektrik yardımının kapsamının genişletilmesi, kömür yardımı yerine doğalgaz desteği, ücretsiz su desteği ve yardımların denetlenmesi talepleri dile getirildi. Ayrıca şirketlerin kâr hırsına terk edilmiş yapıya son verilerek “kamusal hizmeti esas alan, toplum çıkarlarını gözeten özerk bir yapı” oluşturulması istendi. Son olarak, doğalgazda KDV’nin yüzde 18’den yüzde 1’e düşürülmesi, ÖTV’nin kaldırılması gerektiği belirtildi.
