Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi koronavirüs (Covid-19) aşıları hakkında tutum belgesini yayınlarken ilk olarak "Etkinlik, güvenlik, kalite ile ilgili verileri şeffaf bir şekilde paylaşılmayan ve bağımsız bilimsel kurul tarafından değerlendirilmeyen hiçbir aşı toplumda yaygın uygulanmamalıdır" ifadelerini kullandı.
COVID-19 pandemisin de de “güvenli ve etkili aşılar ile yapılacak yaygın aşılamanın, salgını kontrol altına almaya katkı sağlayacağı açıktır" denilen tutum belgesi açıklamasında şöyle denildi:
Aşı uygulamasına güvenin sağlanmasının esas olduğu vurgulanarak, güven için gereken kriterler şöyle sıralandı:
"Bağışıklama programlarının sağladığı temel halk sağlığı yararlarının korunması:
-Nitelikli aşılama hizmetlerinin varlığına,
-Aşıların yarar ve risklerinin anlaşılmış olmasına,
-Karar süreçlerinin kanıta dayandırılmasına,
-Aşılama hizmetlerinin toplumda yaygın ve adaletli olmasına,
-Çocukların, ergenlerin, erişkinlerin korunmasına yönelik sorumluluk alınmasına ve
-Aşılamaya yönelik engellerin aşılmasına bağlıdır."
Tutum belgesinin devamında şu ifadeler yer aldı:
"Pandemi nedeniyle aşı çalışmalarının sürecinin hızlandırıldığını, aşı geliştirme süresinin kısaltıldığını biliyoruz. İçinde bulunduğumuz salgın gibi olağandışı durumlarda, aşının uygulanmasına izin verilmesi için gerekli ölçütler bir dereceye kadar esnetilebilir. Ancak zamanın dar olması ya da aciliyet gibi gerekçelerle olağan incelemeler göz ardı edilmemeli ve her koşulda yapılmalıdır. Alınacak riski olabildiğince bilmek, öngörmek ve en aza indirmeye çalışmak önemlidir. Aksi durumda toplumu hastalıktan korumaya çalışırken daha büyük zararlar ortaya çıkabilir. Aşıya olan güvenin sarsılması da önemli bir zarardır. Biz hekimler bu nedenle daima temkinli olmaya çalışırız."
AKO hakkında soru işaretleri
"Resmî Gazete’de, 18 Aralık 2020 tarihinde yayımlanan 'Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik', 'Acil Kullanım Onayı'nı düzenlemekte olup madde 10/A, etkililik, güvenlilik ve kalite ile ilgili kapsamlı verilerin henüz SAĞLANAMADIĞI aşılar için bu veriler sağlanıncaya kadar Acil Kullanım Onayı (AKO) verilmesine ilişkindir. Bu düzenlemenin, Türkiye’de COVID-19 aşılarının uygulanmasına ilişkin mevzuat eksikliğini gidermek üzere yapıldığı ve birçok ülkede de bu tür düzenlemelerin olduğu belirtilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği ülkelerindeki 'acil kullanım onayı' koşullarının başında acil kullanıma aday olan aşının/ilacın etkililik, güvenlilik ve kalite verilerinin tamamlanmış olması gelmektedir."
Aşının kullanılabilmesi için gerekenler
"Bir aşının salgınlarda uygulanabilmesi için, en azından;
*Aşının Faz 1, Faz 2 ve Faz 3 çalışmaları sonucunda 'güvenli' ve 'etkili' olduğu kanıtlanmış olmalı,
*Aşı çalışmalarına ilişkin veriler, nitelikli bilimsel dergilerde yer almalı ve/veya bilimsel rapor olarak kamunun erişebileceği biçimde yayınlanmış olmalı,
*Aşı ile ilgili üretim sürecinin 'kalite' güvencesi tamamlanmış olmalı ve süreç kamuoyu ile şeffaf bir şekilde paylaşılmalı,
*Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu aşıya 'Acil Kullanım Onayı' vermek üzere, konularında yetkin farmakoloji, immünoloji, viroloji, mikrobiyoloji, enfeksiyon hastalıkları, halk sağlığı ve epidemiyoloji uzmanlarından oluşan ve hiçbir çıkar çatışması söz konusu olmayan bilim insanlarından oluşan bir kurul kurmalı,
*Karar süreci öncesinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından tüm bilgi ve veriler kamuoyuna açıklanmalıdır.
*Sıralanan ölçütler, olası en az riski yaratacak evrensel ölçütlerdir."
"Aşı, insanlığın müşterek bir değeridir"
"Türkiye’ye getirileceği söylenen, gelebilecek olan ve ülkemizde üretilecek tüm aşıların bu ölçütleri taşıması şarttır. Pandemi ile mücadelenin en yaşamsal aracı olan aşıların ülkemizde uygulanma süreci, en küçük bir hatayı kaldırmayacak önemdedir.
Sağlık Bakanlığı’nı Türkiye’de uygulamayı planladığı aşılar için etkililik, güvenlilik, kalite değerlendirmesinde kullanılan tüm verileri bağımsız araştırmacılara da açmaya; karar verme mekanizmalarına bağımsız araştırmacı ve kurumları da katmaya çağırıyoruz.
Bu ölçütler kullanılmadan verilecek kararların toplum sağlığı açısından onarılmaz risklere ve aşılara yönelik güvensizliğe yol açacağını ve sonuç olarak şimdikinden daha kötü bir halk sağlığı sorunu yaratabileceğini; bunun sorumluluğunun sağlık çalışanlarında değil doğrudan Sağlık Bakanlığı’nda olacağını belirtmek isteriz.
Aşı, insanlığın müşterek bir değeridir. Diğer toplumsal müştereklerde olduğu gibi, aşıları da ticari grupların kısa vadeli çıkarlarından korumak için toplumsal bir bakış açısı gereklidir. Bu ortak değerin korunması için aşıya erişim, piyasa dinamiklerinden bağımsız ve sürekli olmalıdır. Aşıya erişim ücretsiz ve herkesin hakkı olmalıdır."
