1970’lerin ikinci yarısında yükselen toplumsal muhalefetin bir parçası olarak dönemin TKP’sinin öncülüğünde, 1975 yılında İKD (İlerici Kadınlar Derneği) kurulur. Kadınların ekonomik-sosyal hak ve özgürlükler mücadelesini esas alan İKD, 1976-1979 yılları arasında “kreş hakkı” gündemiyle kampanya yürütür.
İKD, Temmuz 1976’da gerçekleştirdiği basın açıklamasıyla “her mahallede ve iş yerinde kreş” kampanyasının startını verir.
Dönemin iş yasalarında 100 kadın işçinin çalıştığı iş yerlerinde emzirme odası, 300 kadın işçinin çalıştığı işyerlerinde kreş açma zorunluluğu yeralmaktadır. Ancak bu dönem olduğu gibi, o dönem de kapitalistler bu yükümlülüklerini yerine getirmemektedir. İKD, “sayı sınırlaması olmadan tüm iş yerlerine kreş açılmasını, kreşin erkek ya da kadın işçi farketmeksizin tüm çalışanların çocuklarını kapsamasını, kreş açmayan patronlara cezai yaptırımların artırılmasını, memurlar için kreş hakkı tanınmasını, yerel mülki idareler tarafından mahallelerde kreş ve belli saatlerde çocukların bırakılabileceği yuvalar açılmasını” talep eder.
Bu kapsamda:
-Başta İstanbul, Ankara ve Bursa olmak üzere bir dizi ilde kadınların çalıştığı fabrika önlerinde bildiriler dağıtılır, afişler asılır. Kampanya kapsamında 50 bin afiş ve 250 bin bildiri kullanılır.
-İKD’nin olduğu tüm kentlerde imza kampanyası düzenlenir. 1978 yılında “Kreş istiyoruz” başlıklı 60 bin imza TBMM’ye iletilir.
-Yasal hükümlerini yerine getirmeyerek kreş açmamış 54 işyeri, Çalışma Bölge Müdürlükleri'ne ihbar edilir.
-“Kreş hakkıyla” ilgili yaygın bir şekilde panel, forum, açık oturumlar gerçekleştirilir.
-Kreş açmamış işyerlerine dönük Barolarla işbirliği halinde bireysel dilekçe ve dava formları hazırlanır, şikayetler yapılır.
-Mahallelerde çocuk yuvaları ve oyun bahçeleri açılması için belediyeler ve muhtarlıklarla görüşmeler yapılır.
-Sendikaların Toplu İş Sözleşmeleri’ne “kreş ve emzirme odası açılması” ve “anlaşmalı kreş çözümüne gidilmesi” için maddeler eklenmesi amacıyla çalışmalar yürütülür.
Bu kapsamda Bank Sen’in Yapı Kredi Bankası ile yaptığı Toplu İş Sözleşmesi’nde 0-6 yaşında çocuğu olan emekçi kadınlara aylık 600 Lira kreş yardımı yapılması bağıtlanır. Ayrıca Maden İş’in Gurindig ile yaptığı Toplu İş Sözleşmesi’nde 0-4 yaş çocuklar için kreş açılması kabul ettirilir.
-Kadın memurların çocuklarına kreş ve emzirme odası açılması için çalışma yürütülür.
-Kreş kampanyasına 1978 yılında “doğum izinleri birleştirilsin ve uzatılsın” ve 1979 yılında “devlet tarafından çocuklara süt sağlansın” kampanyaları eklenir.
İKD’nin kampanyası boyunca on binlerce kadın, çocuk bakımının toplumsal bir sorumluluk olduğu, bakım yükünün kadınların omuzlarına yüklenmemesi gerektiği konusunda bilgilendirilir, çok sayıda kadın da bu kampanyaya seferber edilir.
İşçi Emekçi Kadın Komisyonu
