Doğu Karadeniz’in sularını hapseden hidroelektrik santrallara (HES) karşı mücadele yargıda da sürüyor. Yarın Rize İdare Mahkemesi’nde Artvin ve Rize’deki HES projelerine ilişkin davalar görülecek.
Doğu Karadeniz’de bilirkişi raporlarına, tüm itirazlara mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı vermemesi birçok projenin tamamlanmasına neden oldu. Artvin Şavşat’ta tüm itirazlara rağmen yapımı tamamlanan ve ardından bölge halkının hukuki mücadelesi sonucu HES projesinin ‘olur’ kararı Danıştay İdare Davalar Kurulu tarafından iptal edildi. 10 yıl sonra yeniden görülmeye başlayan davaların karar duruşması yarın Rize İdare Mahkemesi’nde yapılacak.
Dere kurudu
BirGün’den Gökay Başcan’ın haberine göre, 10 yıl önce köylerindeki Şavşat Çayı üzerine 2 M Enerji adlı şirket tarafından HES yapılacağını öğrenen halk konuyu mahkemeye taşıdı. Bölgedeki ilk HES’lerden biri olan ve projeden geç haberdar olan köylülerin ilk davası Rize İdare Mahkemesi tarafından zaman aşımı bahanesiyle reddedildi. Danıştay İdari Dava Daireler Kurulu ise yıllar sonra verdiği kararda bölge halkının haberi olmadan yapılan Şavşat HES’i hukuka aykırı buldu. Kurulun kararı üzerine yargılamaya yeniden başlandı. Geçen süre zarfında HES faaliyete geçti ve dereyi kurttu.
2011 yılından beri Şavşat’ın Arpalı Deresi üzerinde kurulu Susuz HES’e karşı mücadele veren bölge halkının lehine Danıştay İdari Dava Daireler Kurulu’ndan karar çıktı. Ancak karar HES projesinin bitmesinin ardından verildi. İnşaatı tamamlanan ve faaliyette olan HES’in davası Dava Rize İdare Mahkemesi’nde tekrar görülmeye başladı.
Pilarget havzası direniyor
Davası görülecek bir diğer proje de Artvin İl Genel Meclisi’nde AKP ve MHP Meclis üyelerinin imar planlarını onayladığı Saka I-II adlı HES. Arhavi’nin Üçırmak, Balıklı, Ulukent, Sırtoba ve Derecek köylerini kapsayan ve Pilarget olarak adlandırılan havzada AB Enerji Üretim LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan HES projesine karşı bölge halkının mücadelesi sürüyor.
Davaların avukatı ve Şavşat Dernekleri Federasyonu Başkanı Halis Yıldırım, mahkemeleri yürütmeyi durdurma kararı vermediği için HES’lerin geri dönüşü imkânsız zararlar verdiğine dikkat çekti. Yıldırım, “Proje bittikten sonra iptal kararının bir anlamı almıyor. Geç gelen adalet, adalet değildir. Dereyi kurutan HES’e 10 yıl sonra iptal kararı çıkıyor” dedi.
Bilirkişi raporların kümülatif bir değerlendirme yapılmadığını belirten Yıldırım, “HES’in yapılacağı derenin ilerisinde ve gerisinde beslediği havzalar, yaşam alanları görülmüyor. Sen bir suyu kestiğin zaman sadece oranın civarına zarar vermiyorsun. Suyun geçtiği her yerdeki yaşamı etkiliyorsun” ifadelerini kullandı.
Davaların sürecine dikkat çeken Yıldırım şöyle konuştu: “Susuz HES de su cebir borulara alınarak vadi değiştirildi. Şavşat HES ve Susuz HES’in bilirkişi raporları eksik ve hukuka aykırı bir şekilde hazırlandı. Davada sorduğumuz 26 sorunun büyük bir bölümü hiç değerlendirilmedi bazı soruların yanıtları ise eksikti. 28 köyü ilgilendiren kadim su hakları esas sorunken, yokmuş gibi davranılarak hukuken gerçeği tespit etmek durumunda olan bilirkişiler nedense bariz gerçeği göremedi.”
***
Geleceğimizi borulara hapsedecekler
Artvin’in yanı sıra Rize’de de HES’lere karşı mücadele sürüyor. AKP şefi Erdoğan’ın da köyü olan Güney Su’da yapımı devam HES projesinin duruşması yarın Rize İdare Mahkemesi’nde görülecek. İlk olarak yol yapacağız diye bölgeye gelen Baro Enerji Elektrik adlı şirketin gerçek amacı öğrenilince yurttaşlar tarafından mahkemeye taşımıştı.
Davanın avukatı Remzi Kazmaz, şirketin yalanlarına devam ettiğini belirtti. 2 yıl önce Erdoğan’ın bölgeye gitmesiyle birlikte şirketin borulardaki suyu saldığını ifade eden Kazmaz, “7 yıl önce iptal edilen projenin tekrar ısıtılarak Güney Su halkının önüne getirilmesinin tek sebebi ranttır” ifadelerini kullandı.
10 projenin daha önü açılacak
Güneysu HES projesinde olumsuz bir karar çıkarsa bölgedeki diğer projelerin önünün açılacağına dikkat çeken Kazmaz, “Rize’nin içme suyunu borulara hapsetmek istiyorlar. Rize’nin geleceği tehlikede. Dünya bankası, uluslararası su kartelleri bizim gibi geri kalmış ülkelerde kendine buldukları ortaklarla 99 yıllığına devletten kullanım hakkını alarak suyu ticari bir meta gibi kullanıyorlar. Vadileri mülkiyetine geçiren şirketler kuraklaşan ve çölleşen ülkemizde suyumuzu gasp ediyorlar” diye konuştu.
Son olarak tüm yaşam savunucularına çağrı yapan Kazmaz şu ifadeleri kullandı: “Derelerin özgür akması için tüm yurttaşları Rize Adliyesi’ne bekliyoruz. Geleceğimize ipotek koyanlara karşı birlikte olmalıyız.”
