İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu Temmuz-Ağustos-Eylül aylarında raporlaştırdığı İç Anadolu Bölge hapishanelerinde yaşanan hak ihlallerini şube binasında düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladı.

Sağlık ve tedavi hakkı ihlalleri

2021 Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında Türkiye'nin çeşitli hapishanelerinde yaşamını yitiren mahpusların isimlerinin sıralandığı raporda sağlık haklarının engellenmesi konusunda şu bilgiler aktarıldı:

“▪Tek kişilik, sağlıksız nakil araçları ile sevkler yapılmakta; bu durum özellikle kalp, astım, epilepsi hastalarının sağlıklarını kötü etkilemektedir.

▪ Mahpuslar kelepçeli muayene edilmekte, kelepçeli halde hastane sevkleri yapılmaktadır.

▪ Hasta mahpuslar revire geç çıkarılmakta, hastane sevkleri ya geç yapılmakta ya da hiç yapılmamaktadır. Ayrıca rutin yapılması gereken test ve kontroller de aksamaktadır.

▪ Adli Tıp Kurumu politik tutum izleyerek "Hapishanede Kalamaz" raporu vermemekte, tam teşekküllü hastane ve üniversite hastanelerinin "Hapishanede Kalamaz" raporları kabul edilmemekte ve ağır hasta mahpusların infazları ertelenmemektedir.

▪ Diyet yemeği ihtiyacı olan mahpusların diyet yemeği talepleri karşılanmamaktadır.

▪ Kendi öz bakımını yapamayacak kadar hasta olan mahpuslar durumlarına bakılmaksızın hapishanelere konulmaktadır.

▪ Ağır psikolojik rahatsızlıkları olan mahpuslar tahliye edilmiyor.

▪ Mahpusların diş tedavileri yapılamamaktadır.

▪ Bir mahpus hastaneye 8 aydır sevk edilmediği için ve diğer yaşanan sorunlardan kaynaklı olarak açlık grevi başlatmıştır.

▪ Mahpuslar kullanmış oldukları ilaçların temininde zorluklarla karşılaşmaktadır.

▪ Astım hastalarının sigara içilmeyen odalara geçme talepleri kabul edilmemektedir.

▪ Bir mahpusun, ücretini ödemiş olmasına rağmen 5 yıldır diş tedavisi yapılmamaktadır.”

İşkence, kötü muamele

Raporda hapishanelerde süren işkence ve kötü muamele konusunda şunlar ifade edildi:

“▪ İç Anadolu Hapishanelerinde 7 mahpus işkence, darp ve kötü muameleye maruz kaldıklarını ifade etmişlerdir.

▪ Aksaray T Tipinde bir mahpus işkence görmüş, hastaneye götürülmemiş ve şikayetleri kabul edilmemiş ve bu nedenle de açlık grevine başlamıştır.

▪ Kayseri 1 Nolu T Tipinde bir mahpus darp edildiğini, üç dört kere copla falakaya yatırıldığını, 7-8 memurun ellerini ve ayaklarını tuttuğunu, ayakkabısını çıkardıklarını ve ayaklarının altına vurmaya başladıklarını, acıdan birkaç gün ayaklarının üzerine basamadığını, çok işkenceye maruz kalan insan tanıdığını aktarmıştır.

▪ Konya/Akşehir T Tipinde bir mahpus gözaltına alınırken kolluk tarafından işkence ve hakaretlere uğradığını aktarmıştır.

▪ Konya/Seydişehir'de bir mahpus, tek tutulduğu ve kimse ile görüştürülmediği için kendisi ve aynı cezaevinde bulunan 4 mahpus açlık grevi başlatmışlardır.

▪ Sincan 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevinde bulunan bir mahpus kendisine işkence yapıldığını aktarmıştır.

▪ Sincan 3 Nolu L Tipinde iki kadın mahpus şiddete uğradıklarını aktarmışlardır.

▪ Hapishanelerde mahpuslara çıplak arama uygulaması devam etmektedir.”

Diğer hak ihlalleri

Raporda ayrıca şu hak ihlalleri bilgisi sıralandı:

“▪ Şartlı tahliye koşulları sağlanmasına rağmen keyfi gerekçelerle tahliyeler uzatılmakta ve bu uygulama gözlem kurulu kararıyla gerçekleşmektedir. Hapishanelerde bu durumda olan pek çok mahpus bulunmaktadır.

▪ Sincan Kadın hapishanesinde 4 kadın mahpusa Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri için ceza verilmiş ve tahliyeleri ertelenmiştir.

▪Sosyal faaliyetler (spor, sohbet, kurs) kimi yerlerde tamamen durdurulmuş kimi yerlerde de kısıtlanmıştır. Çok nadir spora çıkarılan yerlerde de mahpuslar aynı koğuştakiler çıkabiliyor.

▪ Kapalı görüşler ayda iki kez yaptırılıyor.

Diğer hak ihlalleri kapsamında raporun devamında hapishanelerden örnekler aktarıldı.

▪ Pandemi sürecinde haftalık 20 dakikalık telefon kullanma hakkı tek bir numarayı arama şekline indirgenmiştir.

▪ Cenazelerine katılmak isteyen iki mahpusun talepleri kabul edilmemiştir.

▪ Koğuş aramalarında görevlilerin kimi zaman koruyucu malzeme (maske, eldiven vb.) kullanmadıkları aktarılmıştır.

▪ Mahpuslara metal kaşık verilmemekte, onun yerine sağlıksız olan plastik kaşıklar verilmektedir.

▪ Mahpuslar tarafından her türlü mektup-kart gibi postaların idareye verilerek bedellerinin emanet paradan kesilmesi şeklinde uygulanmasına rağmen son değişiklikle mahpusların gönderilere kendilerinin pul yapıştırması istenmiş ancak her posta gönderisinin APS, taahhütlü, normal mektup olması ve gramajlarının da tespit edilmesinin olanaksızlığı nedeniyle bu uygulamaya uyum sağlanamamış, Posta İdaresi, bu uygulamanın kendilerinden kaynaklanmadığını, hapishane idaresi tarafından inisiyatif alındığına dair cevabı bir mahpusa yazılı olarak iletmişlerdir.

▪ Geçmişte aynı koğuşta bulunan mahpuslar bir den fazla mektubu aynı alıcıya gönderebiliyorken artık bu haktan yararlanamıyorlar.

▪ Yeni Yaşam, Evrensel gazeteleri mahpuslara verilmemekte, gerekçe olarak da Basın İlan Kurumu'ndan resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı bulunmayan gazetelerin hapishanelere alınmadığı aktarılmıştır.

▪ Mahpusların kantinden alarak bir radyo bulundurma hakları olmasına rağmen radyoları toplatılmıştır.

▪ Ailelerinden uzak hapishanelerde bulunan mahpusların sevk talepleri kabul edilmemektedir.”