Kapitalizmin çok yönlü krizi her gün beklenmeyen yeni gelişmelere yol açmaya devam ediyor. Bunlardan biri de önceki gün iflasını ilan eden turizm şirketi Thomas-Cook oldu.
1841 yılında kurulan ve bir İngiliz seyahat tekeli olan Thomas-Cook, kendi branşında dünyanın en eski ve ilk seyahat şirketi unvanını taşıyor. Halihazırda da dünyanın ikinci büyük turizm şirketi konumunda olan tekelin bünyesinde 21.000 kişi çalışıyor.
Şirket dünyanın 16 ülkesinde faaliyet gösteriyor ve söz konusu ülkelerde kendisine bağlı onlarca yan kuruluşu mevcut. Şirketin bünyesinde bulunan en tanınmış firma, uçak şirketi Condor’dur. Dünyanın onlarca ülkesine her yıl milyonu aşan turist taşıyan Condor’un 120 civarında uçağı ve binlerce çalışanı bulunuyor.
Bazı yorumcuların Brexit’i sorumlu tuttuğu iflas, başta en çok çalışanın bulunduğu İngiltere (yaklaşık 9 bin) olmak üzere, turizmin gelişkin olduğu İspanya, Yunanistan ve Türkiye gibi ülkeleri olumsuz etkileyecek.
Thomas-Cook’un iflası haberi Almanya’da da geniş yankı uyandırdı. Alman basını haberi birinci sırada verdi. Zira Almanya’da Thomas-Cook’un yan kuruluşları olan Neckermann, Öger Tours, Air Marin, Bucher Reisen, Thomas Signatore ve Condor gibi onlarca işletmede yaklaşık 5.000 kişi çalışıyor. Condor’un Almanya’nın Hessen eyaletine bağlı Oberusel’da bulunan merkezinden yapılan açıklamaya göre, şirketin faaliyetlerinin aksamadan devam edeceği belirtildi
23 Eylül’deki iflas haberinden ilk etkilenen, bu şirket aracılığıyla rezervasyon yapan ve dünyanın değişik yerlerinde tatil yapan 600.000 civarındaki tatilci oldu. Ödemelerde yaşanan sıkıntılardan dolayı mağdur olan bu insanların geri getirilmesi için, başta İngiltere olmak üzere çeşitli devletler seferberlik başlattıklarını ilan ettiler. Dışarıda 150.000 insanı bulunan İngiltere, “barış zamanındaki en büyük operasyon” olarak adlandırdığı bir seferberlik başlatarak, devlet tarafından tahsis edilen uçaklarla insanların ülkeye geri getirileceğini duyurdu.
Etkileri gittikçe büyüyen iflasla birlikte, bir yandan dünyanın çeşitli yerlerindeki binlerce çalışan işlerini kaybetme riski ile karşı karşıya kalırken, diğer yandan şirketi kurtarma tartışmaları da devam ediyor. Almanya’nın CDU’lu Ekonomi Bakanı Peter Altmaier, kurtarma planı çerçevesinde 380 milyon euro verebileceklerini açıkladı. Başta İngiltere olmak üzere, Türkiye’nin de içinde yer aldığı onlarca ülkede de benzer tartışmalar sürüyor.
Tüm kapitalist tekeller gibi, yaklaşık 200 yıldır emekçilerin emeğini çalarak ve her bakımdan sömürerek palazlanan Thomas-Cook, iflasın faturasını da bunda hiçbir sorumluluğu bulunmayan emekçilere yüklemeye çalışıyor. Sermaye devletleri ise, büyük çoğunluğu işçi ve emekçilerin vergilerinden oluşan kamu kaynaklarını şirketi “kurtarmak” için peşkeş çekecekler. Böylece esas olarak kimin devleti olduklarını ve esas varlık nedenlerini de bir kez daha gözler önüne serecekler.
Kızıl Bayrak / Frankfurt
