Bu hafta seçkimizde gene üç yazı var. İlkinde Nezavisimaya Gazeta Ukrayna’daki “yolsuzluk” soruşturmalarını ele alıyor. Öyle anlaşılıyor ki genel kanı, bu soruşturmalar ve baskınların nedeninin yolsuzluğu temizlemek değil (belki de Ukrayna’da bu artık mümkün değil) AB ile görüşmeler öncesinde sahneyi düzeltmek ve Zelenskiy’in popülaritesini artırmak olduğu yönünde.

Vedomosti, hububat anlaşmasının işleyişi üzerinde duruyor ve Marine Traffic verilerine dayanarak Boğazlar önünde (Kiev’in iddia ettiği gibi) “yüzlerce” değil ama ancak birkaç düzine Ukrayna gemisinin beklediğini belirtiyor.

Fontanka, özellikle tatil beldelerini yakından ilgilendiren bir haber yapmış. Bir süre önce Türkiye’nin Rusya vatandaşlarına ikamet vermeyi durdurduğu haberleri çıkmış, daha sonra bunlar dolaylı olarak yalanlanmıştı; Fontanka ise doğruluyor. Önemli bu, zira Rusya’da deklase olan orta burjuvazinin en önemli destinasyonu Türkiye’ydi.

'Kiev’de yolsuzluk baskınları'

Ukrayna ve AB’nin, Kiev’in AB üyeliği yolunda ilerlemesini değerlendirmek için toplanan zirvesi arifesinde Ukraynalı yetkililer yolsuzluk iddiaları soruşturmalarını ve memurların görevden alınmasını gündeme getirdiler. Uzmanlara göre bunların çok sayıda olması halkın dikkatinin başkan Zelenskiy’in ekibindeki skandallardan uzaklaşmasını da mümkün kıldı. ...

Kiev medyasına göre 1 Şubat’ta SBU, Ukrnafta ve Ukrtatnafta’nın da dahil olduğu mali-sınai bir grubun tepe yönetiminin ve fiili sahiplerinin evlerinde bir dizi arama yaptı. Bunlar arasında ünlü işadamı İgor Kolomoyskiy de var; Kolomoyskiy yerli gazetecilerin verilerine göre Zelenskiy’in 2019 seçimlerindeki zaferinde büyük katkıda bulunmuştu. Aramalar eski içişleri bakanı Arsen Avakov ile şu anda yasaklanmış bulunan “Muhalefet Platformu - Hayat İçin” partisinin Yüksek Rada’daki parlamenteri Vadim Stopar’ın evlerinde de yapıldı. Bu sonuncusu eski muhalefet lideri Viktor Medvedçuk’un fonlarını yasallaştırmakla ve gayrimenkullerin satışından gelen parayı devlet güvenliğine zarar veren eylemlerde kullanmakla suçlanıyor.

SBU başkanı Vasiliy Malyuk, kolluk organlarının, Zelenskiy tarafından verilen görevi yerine getirmekte ve iç düşmana eş zamanlı olarak küresel bir darbe indirmekte olduklarını belirtti. ...

Belki de en çok dikkat çeken, kabinenin çarşamba günü bütün Ukrayna gümrük yönetimini görevden alması oldu. ...

Peki bütün bu soruşturmalar ve görevden almalar ne anlama geliyor? Bazı analistlerin belirttiği gibi, mevcut yetkililerin meydanı muhaliflerinden temizleme gayesini mi yansıtıyor? Yoksa, olan bitende, Ukrayna-AB arasında 3 Şubat’ta Kiev’de yapılacak olan ve Ukrayna’nın AB’ye girme hazırlığındaki ilerlemesinin ve bu kapsamda yolsuzlukla mücadele meselesinin de görüşülmesinin planlandığı zirve arifesinde kendi etkileyici başarılarını ilan etmek için ortalığı toplama girişimi gören diğer meslektaşları mı haklı?

Ukrayna Yüksek Rada VI-VII’nci dönemler üyesi Spiridlon Lilinkarov, Ukrayna yönetim organlarında bugün üç kategoride insan bulunduğunu belirtti: Her an çalabilecek olanlar, çalmaya yardım edecek olanlar ve çalınanın taşınmasına yardım edecek olanlar. ... (N. Prihodko / Nezavisimaya Gazeta, 2 Şubat)

'Temmuz-ocak ayları arasında 18,4 milyon ton Ukrayna hububatı Boğazlardan geçti'

Kiev Rusya’yı, Güney Ukrayna limanlarından zirai ürün ihracatı anlaşması kapsamındaki gemilerin kontrol sürecini uzatarak geçişlerini bloke etmekle suçluyor. Ukrayna tarafına göre 100’den fazla gemi trafikte bekliyor. Vedomosti’nin açık kaynaklara dayanarak yaptığı hesaba göre BM, Ukrayna, Türkiye ve Rusya arasında yapılan ve Kasım 2022’de uzatılan hububat anlaşması kapsamında Karadeniz’deki Ukrayna limanlarıyla ilişkili en az 20-30 kuru yük gemisi söz konusu. ...

Ukrayna Ziraat Bakanlığı'nın 26 Ocak 2023’teki açıklamasına göre ocak ayının başından beri Ukrayna hububatının ihracatı “Rusya’nın engelleri yüzünden” rekor seviyede düşerek 2,4 milyon tona indi.

Hububat anlaşmasının uzatılmasından önce ekim ayında Güney Ukrayna limanlarından 4 milyon ton hububat taşındı. Aralık ayında Ukrayna Altyapı Bakanlığı hububat anlaşması kapsamındaki kuru yük gemilerinin Türkiye karasularında bir aydan fazladır geçiş için beklediklerini söyledi. Temmuzdan Ocağa kadar Ukrayna limanlarından kalkan ve 18,4 milyon ton hububat taşıyan 675 kuru yük gemisi Karadeniz boğazlarından geçti. (Ukraynalı ve Batılı resmi değerlendirmelere göre hububat anlaşmasından önce 2022 yazında Ukrayna limanlarında 20 milyon tondan fazla hububat birikmişti.)

Marine Traffic verilerine göre 30 Ocak’ta ... İstanbul Boğazı girişinde demir atmış veya en azından üç gündür kısa manevra halinde 100 gemi bulunuyordu. Ama Ukrayna ve onun Karadeniz limanlarıyla doğrudan ilişkili sadece 23 kuru yük gemisi ve dökme yük gemisiyle bir de tanker vardı. Bunların 13’ü Odessa, İlyiçevskiy, Yujnıy veya İzmail’e kayıtlı. Geri kalanları da bu limanlara gittiğini beyan etmişler. En azından iki gündür bu limanlardan çıkan veya bu limanlara giden kuru yük ve dökme yük gemilerinin sayısı da 6.

Tuna’nın ağzında da birkaç düzine gemi yığılmış durumda. Ukrayna limanlarıyla doğrudan ilişkili olanlar... en az 10 kuru yük ve dökme yük gemisi. MarineTraffic verilerine bakarak bu gemilerin yükleri hakkında bir değerlendirmede bulunmak mümkün değil. Ama Odessa, Yujnıy ve İlyiçevsk , 22 Temmuz 2022 İstanbul mutabakatı uyarınca (17 Kasım’da Moskova’nın rızasıyla 120 gün uzatıldı) sadece Ukrayna ziraat ürünlerinin ihracatında kullanılabilir. ... (İ. Lakstıgal, A. Litova / Vedomosti, 30 Ocak)

'Türkiye’de ikamet almak zorlaştı'

Türkiye’de bir aydan fazladır sertleştirilmiş bir oturma izni rejimi işliyor. Yetkililer en basit gerekçe olan gayrimenkul kiralanmasına oturma izni vermeyi durdurdu. Bir süredir yeni siyaseti yorumlamaya imkân verebilecek resmi bir açıklama yapmaktan veya herhangi bir yönerge çıkarmaktan kaçınıyorlardı. Ama artık yeni şartlar ortaya konuldu.

26 Aralık’a kadar altı aylık veya yıllık oturma izni almak için çok basit bir dizi belge isteniyordu. Bunlar bölgelere göre değişiyordu, ama çoğu durumda birkaç biyometrik fotoğraf, kira sözleşmesi, sağlık sigortası, pasaportun fotokopisi, Türkiye’den vergi numarası ve ilgili dairenin kadastro numarası yetiyordu. Kanuna göre göç idaresi çalışanı incelemek için birkaç belge daha isteyebilirdi, ama pratikte bununla pek az karşılaşılıyordu.

26 Aralık’tan sonra göç idaresi yabancılar kanununun 32’inci maddesi uyarınca oturum izni vermeyi toplu bir şekilde kesti. Bu da Türkiyeli yetkililerin bizde ülkeyi dolaşmak için yeterli niyet görmemesi şeklinde formüle edildi. Üstelik bu, yorumsuz, yeni kuralların veya değişikliğe temel olabilecek başka faktörlerin açıklanmadığı bir retten ibaret.

Göç idaresi çalışanları dilekçe sahibinin aklına gelebilecek her şeye cevap veriyorlar. Muhtelif iddialar vardı. Doğruya en yakın olanı “seçim öncesi” durum gibi görünüyor. Buna göre yetkililer, BDT ülkelerinden gelen göçü kısmaya çalışıyorlar, çünkü 14 Mayıs’taki başkanlık ve parlamento seçimleri öncesinde bu göçler emlak fiyatlarının artmasına neden oldu. Göç siyaseti burada her zaman seçim gündeminde önemli bir yer bulur. ...

Türkiye’de turistik “ikamet” almak hâlâ mümkün ama epey güç. Belgelerin verilmesi sürecine azimle hazırlanmak, reddedilmesine moral olarak hazır olmak ve ne olacağını bilmeden kalmamak için her zaman bir B planını hazır bulundurmak gerekli. (Y. Gerasimov / Fontanka, 2 Şubat)

Hazal Yalın - Gazete Duvar / 05.02.23