DEV TEKSTİL Çukurova Temsilciliği olarak aylık hazırladığımız İşçi Hakları İhlalleri Raporu’nun Temmuz ayına ait verileri şöyledir:
Antep
Yaşanan “iş kazalarının” dışında Temmuz ayında Antep’te, ücret ödemelerinin sürekli geciktiriliyor olması ve firmaların çıkardığı yemeklerden şikayetler dikkat çekmektedir. Zaten düşük ücretlerle, açlık sınırının altında çalıştırılan işçilerin ücreti düşürüldüğü gibi yemeklerinden de kesintiye gidilmektedir.
*
Aykar Halı: Maaş ödemelerinde sorunlar yaşanan firmada gece vardiyasında çalışan işçiler çıkan kötü yemeklerden, aç kalmaktan şikâyetçiler.
Erkaplan: 30 Temmuz’da Fatih isminde halfe olarak çalışan bir işçiyi elektrik çarptı. “İş kazası” geçiren işçinin çalıştığı makinada kaçak elektrik olduğu, bunun ilgili görevlilere söylendiği ancak sorunun giderilmediği söylenmekte. Çalışırken elektrik çarpan işçinin elinde ciddi sağlık sorunu oluştuğu ve ameliyat olduğu sendikamız ulaştı.
Bu iş kazasının dışında konfeksiyon bölümünde çalışan işçiler her gün mesaiye kaldıklarını, çok iş çıkardıklarını ancak maaşların sürekli geciktirildiğini söylüyorlar. Ayrıca İplik bölümünde yaptığı işte hata var diye 3 işçiye 10 milyar para cezası kesilmiş.
Sefa Halı: Başpınar Organize de bulunan firmada Ocak ayından bu güne kadar sürekli işçilerin maaşları geciktiriliyor. İşçiler sürekli bugün yarın düzelecek diye oyalanıyor. Temmuz ayının son günleri geldiğinde işçiler daha Haziran ayının parasını alamamıştı.
Ravanda Halı: İşçiler yemeklerden ve maaşlarının geç ödenmesinden şikâyetçi.
Arda Halı: İşçiler yemeklerden şikayetçi.
Kartal Halı: Dokuma bölümünde çalışan işçiler Piramit Halı’da yaşanan iş cinayetinin bir benzerinin kendi başlarına gelmesinden endişe ediyorlar. Forklift kullanan işçilerin kendilerine yapılan baskıdan dolayı çok hızlı kullandıklarını söyleyen işçiler olası bir forklift kazasından, yeni bir can kaybı yaşanmasından kaygı duyuyorlar.
Piramit Halı: 26 Temmuz’da gerçekleşen iş cinayetinde Mehmet Ali Kubat adlı işçi yaşamını yitirdi. Mehmet Ali Kubat’ın forklift aracının çarpmasıyla hayatını hayatına kaybetmesine neden olan görüntülerini sosyal medya sayfamızdan paylaşmıştık. Paylaştığımız görüntülerde dikkat çeken Forklift yolunun aslında fabrika içinde olması gereken kurallarda olmadığıdır. Bu sebebiyetten dolayı bu üzücü ölüm olayında bir insan kusuru aranacaksa bu ne forklifi kullanan ne de hayatını kaybeden kardeşimize aittir. Kuşkusuz bu iş cinayetine dikkatsizlik yolu açtı düşüncesi ilk akla gelen olacaktır. Ancak insanlar programlı robot değildir. Hele tekstil dokuma işinde çalışan işçilerde dikkatsizlik yaratan başka nedenler vardır. Çok yorucu çalışma koşullarında çalışan işçiler bedenen ve ruhen yıpranmakta, yorulmaktadır. İş yetiştirme baskısı işçileri hata yapmaya, dikkatsizliğe sevk etmektedir. Bu yüzden işçilerin dikkatsizliği önlenmek isteniyorsa işçilerin ağır çalışma koşullarına bir son vermek gerekir. Ayrıca forklift kullanılan yerlerde uyulması gereken kurallar bulunmaktadır. Bu kurallara uygun olup olunmadığı denetlenmelidir.
Sanat Halı/Kartal Tekstil: BCF iplik bölümünde işçiler yapılan haksızlıklardan şikâyetçi. İşçiler sorun çözülsün, hak yerini bulsun istiyor. İşçilerin anlatımına göre daha çok iş çıkarmak için kendilerine baskı yapılıyor ve iş yetiştirmek için olağandan çok daha fazla çalışmak zorunda kalıyorlar. İşçiler yeni gelen vardiya amirinin de kendilerine baskı yaptığını, kendilerine köle muamelesi yapıldığını söylüyorlar. Sağlık sorunlarından kaynaklı rapor alan işçilere ise bunu aynı gün bildirmediler diye sistemde görünmesine rağmen keyfi olarak devamsızlık yazılıyor. BCF iplik bölümünde ki bir başka şikâyet ise maaş farkları ile ilgili. İşçiler kademe sisteminin adaletsiz ücret dağılımına yol açtığından şikâyet ederek buna çözüm bulunsun istiyor.
Metal olan yemek tabldotlarının hazır yemek tabldotu olduğunu ancak tabldotların küçültülmesiyle kendilerine verilen yemeklerin azaldığını söyleyen işçiler yeteri kadar beslenemediklerinden şikâyetçi oldular.
CMT Liza Carpet: 5. Organize de bulunan firmada işçiler ücretsiz izne çıkarılmalarından şikâyetçi. Haziran ayında 3-4 gün, Temmuz ayında 10 gün ücretsiz izne çıkarılan işçiler zor durumda bırakıldıklarını, hiçbir ödeme yapılmadan ücretsiz izne çıkarıldıklarını, firmanın hiçbir antlaşmaya yanaşmadığını söylüyorlar.
Atlas Suni Deri: 2. Organize de bulunan firmada çalışan işçiler iş güvenliği olmamasından şikâyetçi. 12 saat çalışan işçiler vinçle, halatla büyük deri topu kaldırdıklarını, iş güvenliği olmamasından kaynaklı yaklaşık 500-600 kiloluk ağırlıkların altında kalmak tehlikesi yaşadıklarını söylüyorlar. Dinlenme saatlerinin olmadığı, sürekli durmadan çalıştıklarını, yemekleri çok bayat olduğunu, terlikle çalışan işçilerin arabaları elle ittiklerini, ayakları altta kalsa kesin kopacağını söylüyorlar. Ayrıca kaçak Suriyeli işçilerin çalıştırıldığını belirtiyorlar.
Reis Halı: 4. Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan firmada işçilere elden para veriliyor. Ücretler bordroya tam olarak yansıtılmıyor.
Kaplanser Carpet: İşçilerin kullandıkları lavabolara 10 gün boyunca sabun koymayan firma sendikamızın bu sorunu gündeme getirmesi üzerine işçilerin ihtiyacını giderdi.
Grand Halı: 4. organizede bulunan ve Temmuz ayı içerisinde işten çıkarmalar olan fabrikada işçilere önce izin veriliyor ardından işçiler evlerindeyken firma tarafından aranıyorlar. İşçilere makinen kapalı işe gelme diyorlar. Üç dört gün sora devamsızlıktan tutanak tutup tazminatını vermeden işten çıkarıyorlar. İşçilerin mola saatinde bile telefon yasak. Maaşın üçte birini elden veriyorlar. Mesaiyi elden veriyorlar. Fabrika içinde sıcakların artmasıyla birlikte işçiler hava alacak yer diyorlar. Ayrıca sigortasız Suriyeli işçilerin çalıştırıldığına dair şikâyet var. İşçiler, kaçak Suriyeli işçilerin denetime takılmasın diye gece vardiyasında çalıştırıldığını söylüyorlar.
Saryün Halı: Maaşlar çok düzensiz ödeniyor. Günü belli değil. Elden para veriliyor. İşçilerin anlatımlarına göre denetime gelenler idari binada yöneticilerle oturup bir kendilerine ne söylemesi gerektiği muhasebe tarafından tembihlenen iki işçiyi çağırıyor. İşçilere “elden para almıyoruz, asgari ücretle çalışıyoruz” dedirtiliyor. İşçiler yemeklerden de şikâyetçi.
Atlantik Halı: İşçiler 3 ay önce banka değişikliklerinden dolayı promosyon parasının verildiğini ancak kendi ellerine geçmediğini söylüyorlar.
Öz Kaplan Carpet: İşçiler sürekli geciken ödemelerden şikâyetçiler.
*
Ayrıca sendikamıza şikâyetçi olan işçiler Milat Halı, Artemis Halı, Karar Halı, Koza Halı gibi bazı firmaların Urfa Suruçlu işçileri işe almadığını söylemektedir. Diğer taraftan 20 yaşının altındaki işçilerde henüz askere gitmedikleri için işe alınmadıklarından şikâyetçiler.
*
Adana
Salih Konfeksiyon: Patronların fabrikayı kapatıp makineleri kaçırdığı, bir başka isimle yeni bir firma açtığı fabrikanın işçileri tazminatlarını alabilmiş değiller. İşçiler açtıkları mahkemeyi kazansa bile tazminatlarını tahsil edecekleri bir kanal bulamıyorlar. Sendikamız firmanın iş yaptığı dönemlerde Zara’ya çalışıldığına dikkat çekerek işçi alacaklarında da sorumluluğun Zara’da olduğunu belirtmektedir.
Esen Plastik: Adana Organize Sanayi’de bulunan ve Türkiye’nin en büyük 500 fabrikası arasında olmakla övünen firmada işçilere hiçbir hak verilmiyor. 12 saat çalışma, ücretsiz izinler var. Ücretsiz izinlerden kaynaklı haklı fesih hakkını kullanan işçilere çıkış verilmiyor. İşçiler bu sebepten başka bir yerde de çalışamıyor. İşçilere açtıkları davadan vaz geçin baskısı yapılıyor. Mahkemede şahitlik yapacak işçiler işten çıkarılıyor. Sigortaları eksik yattığı firmayı şikâyet eden işçiler yaptıkları şikâyetlerin sonuçsuz kaldığını, denetim yapılmadığını söylüyorlar.
İşçilere işe alırken söz verdikleri ücrete çalıştırmıyorlar. Günlük 8,5 saat çalışıldığında Cumartesinin sigortası yatmıyor. Performans sistemi adı altında işçilerin maaşından hata diye kesiyorlar. Maaşın asgari kısmı bankaya yatarken kalanı elden o da eksik veriliyor.
*
Mersin
Temmuz ayının ilk günlerinde Mersin Serbest Bölge’de yine işçilerin mağduriyetine yol açan bir denetim daha gerçekleştirildi. Serbest bölge giriş kartlarının kontrol edildiği bu denetimde yüzlerce işçi saat bölge girişinde bekletildi. Ancak bu denetimler aynı zamanda sigortasız çalıştırılan işçileri de açığa çıkarmaktadır. Denetimi giriş kartları için yapanlar sigortasız çalıştırılan işçiler için hiç bir girişimde bulunmamaktadır. Ayrıca giriş kartlarının ücreti de işçilerden kesilmektedir.
*
Mersin Serbest Bölge’de patronlar mesaiden çalıyor
Mersin Serbest Bölge’de işçileri izine çıkaran patronlar, izin günlerinin parasını işçilerin mesailerinden kesiyor. İzinli geçen bir günü 9 saat olarak hesaplayan patronlar, işçilerin geçmişte ya da sonraki günlerde yaptıkları mesai saatlerini toplayarak bu 9 saatlik mesaiyi çalışılmayan günden, normal iş günü süresiymiş gibi kesiyorlar. Bu durum serbest bölgedeki bir iki istisna hariç tüm firmalar için geçerlidir.
İşçileri keyfine göre izne gönderen tekstil patronları böylece işçilerin zamlı mesai ücretlerinden çalmaktadır. Mersin Serbest Bölge’deki tekstil firmalarına iş veren Zara, H&M gibi uluslararası tekstil tekelleri de bu hukuksuzluğa ortak olmaktadır. #Zara, #HM etiketini taşıyan Mersin Serbest Bölge çıkışlı ürünlerde işçilerin çalınmış mesaileri vardır. Sendikamız bu hukuksuzluğa derhal son verilmesini istemektedir.
MESBAŞ, Mersin Serbest Bölge Tekstil firmaları listesi: https://www.mesbas.com.tr/firmalar.html?s=18
*
Mersin Serbest Bölge’den gelen bir diğer şikâyet ise bölgedeki bütün atölyeler işçilerin gelmediği, izin aldığı güne karşılık 2 gün kesildiğidir. Hatta firma kendisi izne gönderdiğinde bile yine 2 gün kesilmektedir. Ayrıca her aybaşı maaş zammı hesaplanırken, 2 saat mesai den kesilmektedir. Sigortalardan da kesinti olmaktadır.
FL Tekstil:
Sendikamıza Mersin Serbest Bölge’de bulunan ve #Zara’ya iş yapan FL Tekstil’den gelen şikâyet tekstil işçilerinin nasıl kölelik koşullarında çalıştığını gösteriyor. Bu firmadaki kölelik düzeni Mersin Serbest Bölge’de bulunan tüm firmalar içinde geçerli olduğu için şu sorunların altını çizmekte fayda var:
Cumartesi günü için 1,5 saat fazla çalışılmaktadır ve ücreti ödenmemektedir. İşçiler izin 1 saat bile izin alsalar 2 gün kesilmektedir. İŞKUR’dan maaşı tam alıyorlar. Ama iş yeri 1900 veriyor. Elemanları çalışmadı gösterip parayı vermiyorlar. İŞKUR üzerinden çalışan kadın işçilere Zara denetimlerinde asgari ücret alıyoruz demeleri için baskı yapılıyor. Çalışma esnasında yaşanan iş kazaları geçiştiriliyor, işçiler hastaneye gönderilmiyorlar. Hasta olanlara izin verilmiyor, çok hasta olanı mescide gönderiliyorlar. 10 dakika orda tutuyorlar sonra çalıştırıyorlar. Havaların ısınmış olması ayrı bir sorun yaratıyor. İşçiler sıcaklardan korunmak için kendileri vantilatör getirmek istiyorlar ancak firma buna da izin vermiyor. İşçiler zorla mesaiye bırakılıyor.
FL Tekstil’den gelen bir başka şikâyet ise bir işçinin hakarete ve baskıya maruz kalmasıyla ilgilidir.
İçel Efor Tekstil: Mersin Serbest Bölge’de bulunan firmanın servisleri hakkında şikâyet var. İşçiler serviste klima olmadığından, camların açılmadığından, ayakta 10 kişi yolculuk yaptıklarından şikâyet etmektedir.
DEV TEKSTİL Çukurova Temsilciliği
1 Temmuz 2019
