İstanbul Maltepe’deki SANEL Elektronik fabrikasında bir işçiye koronavirüs bulaşmasına karşın fabrika yönetimi işçileri çalıştırmaya devam ediyordu. İşçilerin “çalışmaktan kaçınma haklarını” kullanmaya karar vermesi üzerine fabrika yönetiminin bir hafta üretime ara vermeyi kabul ettiği belirtiliyor.

Bir işçide koronavirüs testinin pozitif çıktığı fabrikada üretime devam edilmesi üzerine işçiler “çalışmaktan kaçınma haklarını” kullanmaya karar verdi. 

Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu fabrikada, bugün sabah işçiler dilekçeleri işyeri yönetimine vererek, 14 gün çalışmama haklarını kullanacaklarını açıklamadan önce sendika ile fabrika yönetimi görüşme yaptı. Görüşme üzerine şimdilik 1 hafta üretime ara verme kararı alındığı ifade ediliyor. 3 gün yıllık izinden, üç gün patron tarafından karşılanacağı gelen bilgiler arasında. Eğer bu karar uygulamaya konulursa, önümüzdeki hafta ne olacağı henüz belirsiz.

“Hiçbir tedbir almadığınız gibi...”

Metal İşçileri Birliği’ne bilgi veren işçiler ortak dilekçelerini paylaşmıştı. Fabrika yönetimine vermek üzere hazırlanan ortak dilekçede şu ifadeler geçiyor:

“...İşveren olarak adı geçen işçi arkadaşımın hasta olmasına rağmen semptomlar kötüleşene kadar hiçbir tedbir almadığınız gibi benim ve diğer arkadaşlarımın virüsten etkilenmiş olma ihtimalimiz çok yüksek. İşverenliğinizce etkili hiçbir önlem hayata geçirilmediğinden İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 13. Maddesinde belirtilen ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumu ortaya çıkmıştır. Tüm sağlık kuruluşlarının ve yetkililerin açıkladığı gibi kendisi ile çok yakın temasta olduğumdan 14 gün kendimi karantinaya alma zorunluluğum olmasına rağmen halen çalışmaya zorlanmaktayım.

Ciddi ve yakın tehlike önlenemez olduğundan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 13. Maddesi uyarınca çalışmaktan kaçınma hakkımı kullandığımı, karantina süresinin sonunda işbaşı yapacağımı bildirir, bu sürede ücretli izinli sayılmamı ve işyerinde tüm önlemlerin alınmasını talep ederim.”

Çalışmaktan kaçınma hakkı

İşçilerin iş bırakmasının meşruluğuyla ilgili Ekim Hukuk Bürosu da bilgilendirmede bulundu. "Çalışmaktan kaçınma hakkı"nın hukuki dayanağıyla ilgili metin şöyle:

İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanununa Göre İşverence Tedbirlerin Alınmaması Üzerine Çalışanın Çalışmadan Kaçınma Veya İş Durdurma Hakkı

İşveren 6331 Sayılı Kanunun 4. Ve 5. Maddeleri uyarınca gerekli tedbirleri almak, değişen koşullara göre çalışma düzenini oluşturmakla yükümlüdür. Bu tedbirlerin alınmaması ve çalışanların ciddi bir tehlike ile karşı karşıya gelmesi yahut tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda, çalışmaktan kaçınma hakkı özel ve kamu sektörü ayrımı yapılmaksızın aynı kanunun 13. Maddesinde düzenlenmiştir.

Bu maddeye izlenmesi gereken yol ve süreç şu şekildedir;

I-İşyerine Başvuru Süreci İşletilmelidir.

İşyerinde İş sağlığı ve güvenliği kurulu bulunması halinde kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurmalıdır. Başvuruda;

Ciddi tehlikenin tespit edilmesi
gerekli tedbirlerin alınması
talep edilmelidir.

II-İşveren Yahut Kurul Derhal Karar Vermelidir.

Bu talep üzerine Kurul varsa acilen toplanarak derhal karar verir. Kurul yoksa işveren derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir.

III-Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Kullanımı

Toplu olarak çalışılan, servis, yemek, tuvalet, soyunma odası gibi yerlerin toplu olarak kullanıldığı ve işyerlerinde küresel salgın olarak ilan edilen coronavirüsün hızla ve kolayca yayıldığı düşünüldüğünde çalışanlar gerekli tedbilerin alınmasına kadar çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilecektir.

Örnek vermek gerekirse çalışan birimde çalışanlardan birinin coronavirüsü belirtileri gösterdiği yahut testin pozitif çıkması halinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir.

Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda kurula yahut işverene hiç başvuru yapmaksızın işyerini terk edebilirler. Yine çalışanlardan birinin coronavirüsü testinin pozitif çıkması halinde hiç başvuru yapmaksızın işyerini terkedebilirler.

IV-Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Kullanılması Ücret Ve Diğer Alacaklardan Vazgeçmek Anlamına Gelmez.

Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları devam edecektir. Çalışanların tedbirler alınmaması nedeniyle işten kaçınmaları kanuna aykırı iş durdurma yahut grev olarak nitelendirilmesi mümkün değildir. Tedbirlerin alınmaması ve hastalığın kolayca bulaşma ihtimali düşünüldüğünde çalışmaktan kaçınan çalışan/işçi bu sebepten işten çıkartılamaz, yerine başka çalışan/işçi alınamaz, İşveren çalışmaktan kaçınan çalışanın/işçinin ücretinin ödenmeme yoluna gidemez, işveren tarafından çalışanlar hakkında 4857 Sayılı Kanunun 25/II maddesi gereğince fesih yapılamaz. İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, iş sözleşmesini haklı fesih yapabilirler.

V-Çalışmaktan Kaçınma Hakkının İstisnası

6331 sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanununun 25 inci maddesine göre iş müfettişlerinin işyerinde işin durdurulmasına karar vermesi hâlinde, bu çalışmaktan kaçınma hakkına ilişkin hükümler uygulanmaz.