DİSK’e bağlı Türkiye Gıda Sanayii İşçileri Sendikası (Gıda-İş) koronavirüs salgını yayılırken gıda üretim alanlarında hijyen koşulları ve işçilerin sağlığı için gerekli koşulların sağlanmadığını ortaya koyan bir rapor yayınladı. Farklı alanlarda 150 ile 4000 arasında işçi çalıştıran ve üretim yapan 45 gıda fabrikasındaki işçilerle görüştü.

Gıda işkolunda çalışan işçilerin çalışma koşullarının koronavirüs salgını sırasında daha da ağırlaştığı vurgulanan raporda alınan önlemlerin yetersizliğine değinildi. İnsan sağlığının önemli bir yanının sağlıklı beslenmek olduğu belirtilen raporda ‘alınmayan önlemler ve uygulamalar’ başlığı altında sıralandı.

Üretim arttı, işçi sayısı aynı

Fabrikaların %70’inin üretiminin artmış durumda olduğu vurgulanırken kalan yerlerde üretimde azalma olmadığı belirtildi. Uluslararası gıda firmalarının daha tedbirli davrandığı belirtildi. Gıda üretim artışı nedeniyle yoğun mesailerin yaşandığı firmalarda işçi almak yerine aynı sayıda işçiye daha fazla iş yaptırıldığı belirtildiği raporda şunlar ifade edildi:

“* Gıda üretimi artışı ve stok nedeniyle yoğun mesailer başladı, işletmeler işçi almak yerine fazla üretimi aynı işçilerle yapmakta.

* Üç vardiya çalışmanın yanı sıra, günde on iki saat iki vardiya çalışan işletmeler var, bazı işletmelerde iş yoğunluğundan dolayı haftalık izinler verilmiyor.

* Hastanelerde yemek dağıtan işçilerin iş yükü arttı. Karantina koşullarına hazır olmaları istendi. Hastane yemekhanesinde eldiven ve maske sorunu yaşanıyor. Servis yok, toplu taşımayla işe gidilip geliniyor.

* Taşeron uygulaması olan işletmelerde taşeron işçilerin çalışma koşulları daha da zorlaştı.”

Üretim sürecinde sosyal mesafenin korunmadığı belirtilen raporda koruyucu malzeme verilmediği belirtilerek şunlar açıklandı:

“* Yemekhanelerde halen toplu yemek yeniyor ve sosyal mesafe korunmuyor.

* 50 yaş ve üstü, risk grubunda olan işçilere yıllık izin kullandırılıyor, izin hakkı olmayanlar ücretsiz izne çıkarılıyor.

* Soyunma odalarında topu giriş ve çıkışlar yaşanıyor.

* İşyerlerinde havalandırma sistemleri yetersiz.

* Su fabrikalarında geri dönüşüm damacanaları risk taşıyor.

* Yemeklerde bağışıklığı güçlendirici gıdalar konusunda ilerleme yok.” 

“İşçiler eğitim almadıkları makinelerde çalıştırılıyor”

Gıda sektöründe işten atılma yaşanmamasına rağmen hak gaspları devam ediyor denilen açıklamada şunlar belirtildi:

“* Gıda üretimi artışı nedeniyle işten atmalar yaşanmıyor. Ancak risk gurubunda bulunan işçilerin bir bölümüne yıllık izinleri verilirken, ücretsiz izin uygulamaları yaygınlaşıyor.

* Bir fabrika 23 Mart-1 Nisan arasında üretim durdurmuş, işçilere çalışmadığı sürelerde ücretsiz izin ve yıllık izin uygulaması yapılıyor. Çikolata ve şekerleme üretimi yapan ağırlıklı ihracat çalışan bir işletme 30.03.2020 ile 13.04.2020 arasında işçi ücretleri %60 ödenerek bakıma çıkacak.

* Doğrudan kendi restoran zincirleri üzerinde üretim ve satış yapan dört işletme ise işçilere ücretsiz izin ve yıllık izin uygulaması başlattı.

* Bir işletmede 2021 yılının yıllık izinleri kullandırılmaya başlandı.

* İşe girişlerde ateş ölçümleri yapılmakla birlikte tüm işletmelerde aynı durum söz konusu değil. Ateşi çıkanlar sağlık kuruluşlarına yönlendirilmek yerine evlerine gönderiliyor.

* Beyaz yakalı işçiler ise evden çalıştırılıyor.

* Ürün stok eden işletmeler çoğalıyor.

* Tahin pekmez üretimi yapan işletmelerde üretim arttı, fazla mesai yaptırılıyor, fazla mesai ücreti düşük ödeniyor.

* Bir işletmede, özel istihdam bürolarından makine temizliği, depolama ve paketleme için günlük yevmiyeci çağrılıyor.

* İş yükünün artması ile işçiler eğitim almadıkları makinelerde çalıştırılıyor.

* Zorunlu gıda üretimi yapan işyerleri dışındaki tüm gıda fabrikaları ve diğer işletmelerde işçilere ücretli izin verilmeli.

* Fırınlar, ekmek satış büfeleri ve pastanelerin %80’inde çalışma koşulları açısından hijyen, dezenfekte koşullarına uyulmuyor. İşçiler uzun saatler çalışmak zorunda kalıyor. Kayıt dışı çalışma sürüyor.”

İşçileri koronavirüsten korumak için gerçek önlem alınmadığı belirtilen raporda çalışma süresi 6 saat ve 4 vardiya sistemi talep edildi. Raporun devamında ise işçilerin sağlıklı ve güvenli çalışma taleplerinin ifade edildi.