İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishane Komisyonu, 2022 yılı Ocak-Mart aylarında İç Anadolu Bölgesi Hapishanelerinde gerçekleşen hak ihlalleri raporunu kamuoyuna açıkladı. İHD Ankara Şube’de yapılan basın toplantısında, raporu, İHD Merkezi Hapishaneler Komisyonu eş sözcüsü Nuray Çevirmen okudu.
İç Anadolu Bölgesi’nde 79 kişi, diğer hapishaneler için 7 kişi olmak üzere toplam 86 kişinin başvuru yaptığı belirtilen raporda, 20 mahpusun sağlığa erişim hakkı ihlaline maruz kaldığı belirtilerek, Türkiye’deki tüm hapishanelerde son üç ayda 17 mahpusun yaşamını yitirdiği ifade edildi..
Sincan Hapishanesi’nde bulunan Sibel Balaç’ın sürdürdüğü ölüm orucuna değinilen ve gidere sağlık durumunu kötüleştiği ifade edilen raporda taleplerini karşılanması vurgulandı..
Afyon 1 Nolu T Tipi, Bolu F Tipi, Bolu T Tipi, Kayseri Bünyan kadın, Sincan kadın, Sincan 1 Nolu F Tipi hapishanelerinde görüşülen mahpusların uğradıkları hak ihlali özetle aktarılan raporun devamında şu bilgiler yer aldı:
İşkence ve kötü muamele
“* Bazı mahpuslar “ağırlaştırılmış müebbet” hükümlüsü olmadıkları halde tekli odalarda tutulmuştur.
* Afyonkarahisar 1 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesinde bir mahpus, gardiyanlar tarafından tehdit edildiğini aktarmıştır.
* Afyonkarahisar/Bolvadin T Tipi Kapalı Hapishanesinde 4 mahpus; 23 Şubat 2022 tarihinde o gün görevli başgardiyan ve 50 gardiyan tarafından odalarından alındığını ve ‘biz devletiz, sizin kafanızı keseriz’ gibi tehditlere maruz kaldıklarını, bunun dışında zorla ayakta sayım uygulamasına maruz kaldıklarını; koridora ve revire çıktıklarında askeri nizamda tek sıra halinde yürümeye zorlandıklarını aktarmıştır.
* İki mahpus, Urfa 1 Nolu T Tipinden, Çorum/Sungurlu T Tipi Kapalı Hapishanesine sevk esnasında yolda fiziki, psikolojik ve sözlü saldırılara maruz kaldıkları, kurumu girişinde hem infaz koruma memurları hem de kolluk güçleri tarafından fiziksel saldırıya uğradıkları, cezaevi girişinde çıplak arama dayatıldığı, çıplak aramayı reddedince ise bir grup infaz koruma memuru tarafından darp edildikleri, işkenceye varan uygulamaya maruz kaldıkları ve kıyafetlerinin yırtıldığını belirtti.
* Kayseri 1 Nolu T Tipinde bir mahpus, sayıma gelen görevlilerin kendilerini darp ettiklerini, kendilerine ‘hepiniz öleceksiniz, devletin gücünü göreceksiniz’ şeklinde tehditlerde bulunduklarını, bazı memurların nefes borularına parmaklarıyla bastırdıklarını, bahçede tekmelenerek boğazının sıkıldığını, sağlık sorunun olduğunu bilinmesine rağmen darp edildiğini aktarmıştır.
* Kayseri 1 Nolu T Tipinde bir mahpus, yan koğuşunda bulunan birinin ayağının gardiyanlar tarafından kırıldığını, tedavi edilmediğini aktarmıştır.
*Kayseri 1 Nolu T Tipinde bir mahpus, kendilerine ayakta sayımın dayatıldığını, 19 Ocak- 7 Şubat tarihleri arasında yerlerde sürüklendiklerini, kimi arkadaşlarının ağzının yüzünün kan içinde kaldığını, 4 Şubat’ta avludaki alanda kendilerine şiddet uygulandığını, bir arkadaşının kafasına darbe aldığını, 4 Şubat’taki olaylardan sonra revire çıkarılmalarının 1 saat kadar geç olduğunu, 7 Şubat’tan sonraki ayakta sayımlarda ise sadece kollarından tutup ayağa kaldırtarak sayım yapıldığını, görevlilerin sayım için tehditlerde bulunduğunu söyledi.
Disiplin cezaları
“*Afyon’da mahpusların tuttukları defterler toplatılmış, yayınlardan yapmış oldukları alıntılar gerekçe gösterilerek 2 mahpusa 13 günlük hücre cezası verilmiştir.
*Afyon/Bolvadin T Tipine sevk edilen bir mahpusun cezaevine götürüldüğü günden beri tek kişilik hücre tipi bir koğuşta tutulduğu, diğer mahpuslarla görüştürülmediği öğrenilmiştir.
*Ayakta sayım uygulaması devam etmekte, kabul etmeyen mahpuslara disiplin cezaları verilmektedir.
*Şartlı tahliye koşulları sağlanmasına rağmen keyfi gerekçelerle tahliyeler uzatılmakta ve bu uygulama gözlem kurulu kararıyla gerçekleşmektedir.
*Kayseri Kadın Kapalı hapishanesinde iki kadın mahpusun denetimli serbestlik ve koşullu salıverilme haklarının engellendiği öğrenilmiştir.
*Sincan Kadın Kapalı Hapishanesinde Jiyan Ateş, Hanım Yıldırım, Rojda Erez ve Berrin Sarı’nın idare gözlem kurulu tarafından başka odalarda bulunan mahpuslarla sosyal faaliyetlerde bulunmaması gerekçesiyle infazı yakılmıştı.
*Sincan Kadın Kapalı Hapishanesindeki mahpuslardan Alev Yarar, Mukaddes Kubilay, Rozerin Kurt, Dilek Hatipoğlu, Sariye Taşkesen, Selver İspir hakkında üzümden reçel yapılması nedeniyle disiplin soruşturması başlatıldı.
İletişim ihlalleri
“*Yeni Yaşam, Evrensel, BirGün gazeteleri mahpuslara verilmiyor.
*İdarece belirlenen kanallar dışında hiçbir TV kanalının televizyonda verilmediği, Meclis Tv ve Kürtçe Kanal İzlenmesine izin verilmediği aktarılmıştır.
*Kendi istekleri dışında sevk ve sürgün edilen mahpusların eşyalarını göndermek için kargo ücreti mahpuslardan alınmaya çalışılmaktadır.
*Kayseri’de telefon hakları haftada iki defa kullandırılırken bire düşürülmüştür.
*Mahpuslara gönderilen Kürtçe kitapların verilmediği, bu konuyla ilgili idareye dilekçe ile başvurulduğunda ‘Kürtçe kitapları kontrol edecek memurun bulunmadığı, çevirmen ücretini kendisinin karşılaması durumunda çevirmene gönderileceğini, uygun bulunması durumunda kitapların kendilerine verileceği’ söylenmiştir.
*Kürtçe mektuplar tercüman yokluğu gerekçesi ile aylarca bekletilip geri gönderiliyor.”
Öneriler
“İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele ya da Cezanın Önlenmesi Sözleşmesi Seçmeli Protokolü’ne uygun şekilde, bağımsız ulusal denetim mekanizmalarının oluşturulmalı ... Tüm cezaevlerinde yaşananlara, hak ihlallerine, sağlığa erişim engellerine karşı Adalet Bakanlığı’nı, ilgili tüm kurum ve kuruluşları göreve davet ediyoruz.”
Raporda son olarak hasta mahpusların serbest bırakılması gerektiği ifade edildi.
