Milli Eğitim Bakanlığı, pek çok alanda olduğu gibi “Eğitime eşit ve adil şartlar altında erişimin sağlanması” konusunda da sınıfta kaldı. Resmi istatistiklere göre, eğitime erişimde Türkiye’nin batısı ve doğusu arasındaki makas iyice açıldı. Türkiye’nin batısı okul öncesi eğitimde yüzde 75’in üzerinde okullaşma oranı yakalarken bu oran Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yüzde 65’e kadar düştü.

Resmi verilere yansıdı

Mustafa M. Bildircin’in BirGün’de yer alan haberine göre, Türkiye’de eğitimin en büyük sorunları arasında yer alan fırsat eşitsizliği, Doğu’ya gidildikçe kendisini daha da yakıcı şekilde hissettirdi. Okulöncesi eğitim çağındaki 3-5 yaş grubu çocukların Batı Marmara’da 51,02 olan okullaşma oranı, Doğu Anadolu’da yüzde 37,16’ya kadar geriledi.

Eğitime erişim konusunda bölgeler arasındaki farklılıklar, MEB’in resmi verilerine de yansıdı. 2019-2020 eğitim öğretim yılına ilişkin örgün eğitim istatistiklerine göre, ilköğretimde net okullaşma oranının en düşük olduğu bölge, yüzde 95,92 ile Doğu Karadeniz oldu.

Makas açıldı

Eğitime erişimde bölgeler arasındaki farklılık, lise kademesinde daha da belirgin hale geldi. Lise kademesinde Batı Marmara’da yüzde 87,58, Doğu Marmara’da yüzde 90,82 olan net okullaşma oranı, Kuzeydoğu Anadolu’da yüzde 72,79, Güneydoğu Anadolu’da ise yüzde 71,74 olarak gerçekleşti.

Verilere göre, lise kademesinde okullaşma oranlarının en düşük olduğu üç bölgenin sırasıyla Güneydoğu Anadolu, Kuzeydoğu Anadolu ve Orta Doğu Anadolu olduğu bildirildi. Lise kademesinde net okullaşma oranının en yüksek olduğu üç bölgenin ise Doğu Karadeniz, Batı Anadolu ve Batı Karadeniz olduğu belirlendi.

Öğrenciler liseye geçmedi

Ortaokul kademesinde görece yüksek okullaşma oranı yakalayan bölgelerde, lise düzeyinde bu oranlar korunamadı. Özellikle Türkiye’nin doğusunda, ortaokuldan liseye geçişte çok sayıda öğrenci eğitim dışında kaldı.

Buna göre, ortaokulda yüzde 94,82 okullaşma oranı yakalanan Doğu Anadolu'da, lise kademesinde bu oran yüzde 73,86’ya kadar düştü. Güneydoğu Anadolu’da ise bu oranlar ortaokulda yüzde 94,96, lisede ise yüzde 71,74 olarak kaydedildi.

Eğitime erişimde bölgeler arası farklılıkları ortaya koyan verilere göre, bazı kentlerin lise kademesindeki net okullaşma oranları şöyle ifade edildi:

-Ankara: Yüzde 93,58
-Bursa, Eskişehir Bilecik: Yüzde 90,05
-Adana, Mersin: Yüzde 85,10
-Kayseri, Sivas, Yozgat: Yüzde 89,39
-Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan: Yüzde 66,90
-Urfa, Diyarbakır: Yüzde 66,43.

Yoksulluk kopuşu hızlandırıyor

Okullaşma oranının azalmasında ekonomik krizin temel belirleyici olduğunu söyleyen Eğitim Sen Genel Başkanı Feray Aytekin Aydoğan, “Yoksullaşmanın yanı sıra okul türü sayısının yetersizliği, çocuk işçiliği, anadilinde eğitim hakkının yok sayılması ve eğitimde özelleştirme politikaları da okullaşma oranlarının düşük olmasının başlıca etkenleridir” dedi.

Aydoğan, yoksul ailelerin çocuklarının eğitimden kopuş sürecinin hızlandığını anlatarak şunları söyledi:

“Bölgeler, iller hatta semtler arası eşitsizlikler, kırsal bölgelerde yaşayan öğrencilerle kentlerde yaşayan öğrenciler arasında eğitimde eşitsizlik her geçen gün daha da derinleşiyor. Okulların uzun süre kapalı kaldığı ülkelerde okul terkinin arttığı, okullaşmanın azaldığı dünya örnekleri üzerinden çok net bir gerçek. Salgında son derece olağan dışı bir süreç yaşarken eğitime her dönemden daha fazla bütçe ayrılması, öğrencilerin eğitim sürecinden kopuşunun engellenmesi, dezavantajlı tüm öğrencilerin desteklenmesi gerekirken eğitime ek bütçe hâlâ MEB’in, siyasi iktidarın gündeminde değil. Eğitime erişim ile ilgili eşitsizliklerin giderilmesine ilişkin MEB’ in bir yol haritası, planlaması, tercihi yok.”