İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Çocuk Hakları Komisyonu 23 Nisan vesilesiyle yazılı bir açıklama yaptı. “Çocuklara koltuklarınızı değil, sağlıklı, mutlu, eşit ve özgür bir yaşam verin!” başlığıyla yapılan açıklamada çocuk bayramı olan tek ülke kibirlenmesine karşın çocuk haklarının engellendiği belirtilerek “23 Nisan vesilesi ile bir kez daha; bu ikiyüzlü tutuma karşı devlete ve çocuklarının haklarına sahip çıkması gereken topluma, sorumluluklarını hatırlatıyor, çocuklar için bir gün değil 365 gün 6 saat bayram olsun istiyoruz” denildi.
“Çocukların yüzde 78’i kayıt dışı çalıştırılıyor”
Resmi okullaşma oranı ve evlendirilen çocuk oranlarının verildiği açıklamada çocuk işçiliği üzerine şu veriler aktarıldı:
“İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) 2020 yılı iş cinayetleri raporuna göre, 2020 yılında 14 yaş ve altı 22 çocuk işçi,15-17 yaş arası 46 çocuk/genç işçi hayatını kaybetti.
DİSK Genel-İş'in 'Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak' adlı raporuna göre; ülkede çalışan çocuk sayısı 2 milyona yaklaştı. Çocukların yüzde 78’i kayıt dışı çalıştırılıyor. İş Kanunu’na göre 15 yaş altı çocukların çalıştırılması yasak olduğu için resmi veriler genel olarak 15-17 yaş çocukları kapsar şekilde verilmekle birlikte TÜİK’in kamuoyuna yansıyan son çocuk işçi istatistiğine göre de Türkiye'de 5-17 yaş arası tam 720 bin çocuk çalışıyor. 2020 yılı ocak ayı itibariyle…Çalışan çocukların yüzde 35,9'u ev geçindirmeye destek olmak için erken yaşta iş hayatına atıldığını söylüyor. Çalışan çocukların yüzde 79,7'sini 15-17 yaş grubundakiler oluştururken yüzde 15,9'unu 12-14 yaş grubundakiler, yüzde 4,4'ünü ise 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturuyor.
Çocuk işçiliği ile mücadele edileceğine dair verilen sözler ise sözün ötesine geçemiyor. Çocuk İşçiliği İle Mücadele Yılı olarak ilan edilen 2018’de 15-17 yaş arasındaki çocuk işçi sayısında artış kaydedilmesi bunun en açık kanıtı denilebilir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 2021 yılını Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Yılı olarak ilan ederek 2025 yılına kadar alınacak önlemlerle, tüm dünyada çocuk işçiliğinin yasaklanmasına dair bir çalışmaya start vermiş bulunuyor ancak, ne tablo ne gidişat, henüz olumlu bir seyir göstermiyor.”
Çocuk hakları için talepler
Çocuk istismarına da değinilen açıklamada çocuk hakları için talepler şöyle sıralandı:
-BM Çocuk Hakları Sözleşmesindeki anadil, etnik kimlik ve kültüre dair çekinceler kaldırılmalı, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde ifade edilen tüm hakların çocuklar için kullanılabilir olmasını sağlamaya yönelik adımlar hızla atılmalı, can güvenliğine, eğitime, sağlığa, sosyal güvenliğe, özgür yaşama ve sağlıklı gelişime ulaşamayan tek bir çocuk kalmamalıdır.
-Çocuğu da şiddet ve istismara karşı koruyan İstanbul Sözleşmesi’ne geri dönülmeli, etkin uygulanması sağlanmalıdır.
-Çocuklara yönelik her tür ayrımcılık engellenmeli, temel haklara erişimde eşitlik sağlanmalıdır.
-Çocukların karşılaştığı tüm şiddet türleri ile mücadele etmek ve toplumsal bilinç oluşturmak için 'Çocuklara Yönelik Her Tür Şiddeti Önleme Ulusal Eylem Planı' çocuk ve insan hakları örgütlerinin de görüşleri alınarak ivedilikle hazırlanmalı, hayata geçirilmeli ve sivil denetime açık tutulmalıdır.
-Uluslararası standartların eksiksiz olarak iç hukuka yansıtılması için hızla mevzuat çalışması yapılmalı ve 'Çocuk Hakları Temel Yasası' çerçevesinde bütünlüklü bir yasa çalışması yapılmalıdır.
-Çocuk işçiliği ile etkin mücadele kararlılığı yasal olarak ortaya konulmalı ve denetimlerle süreç yakından izlenmelidir
-Çocuğun cinsel istismarı önlenmeli, zaman geçirmeksizin yasal ve idari düzenlemeler yapılmalıdır.
-Çocukların evlendirilmesine imkân veren yasal düzenlemeler derhal iptal edilmelidir.
-Türkiye’de çocuk ceza adalet sisteminin iyileştirilmesi ile ilgili uluslararası tavsiyelere uyulmalıdır.
-Çocuk cezaevleri ve çocuk koğuşları lağvedilerek çocukların kapatılarak cezalandırılması uygulamasına son verilmelidir. 15 yaş altı çocuğu olan kadın tutuklu ve hükümlülerin cezaları ya seçenek yaptırımlara çevrilmeli ya da adli kontrol şartıyla evlerinde cezalarının infaz edilmesi için çalışma başlatılmalıdır.
-Çocuk hapishaneleri yerine çocukların psiko-sosyal destek alacağı, sanatsal-kültürel- sportif faaliyetler yürüteceği kültür ve spor merkezleri inşa edilmelidir. Çocukların eğitime erişimdeki sorunları giderilmelidir.
-Yaşam alanları çocukların sağlıklı gelişimine uygun olarak düzenlenmeli, sağlıklı bir çevre hedeflenmelidir.
-Pandemi nedeniyle çocukların da eve kapandığı, eğitim hakkından mahrum kalmaları yanında eğitimde fırsat eşitsizliğinin devasa bir hal aldığı, şiddet, istismar şikayetlerinin arttığı, ani ve ağır yoksullaşma nedeniyle çocukların çalışma hayatına daha fazla katıldığı bugün, çocukları bu olumsuzluklardan koruyacak tedbirler alınmalı, çocuk şikayetleri için bir acil şikâyet ve destek hattı oluşturulmalıdır.
-Tüm bu süreçlerde çocuğun, çocuk örgütlerinin ve insan hakları örgütlerinin de görüşü alınmalı ve bu gruplar sürecin denetiminde de yetkilendirilmelidir.
