“Tasarruf”, “mali disiplin” laflarını dillerinden eksik etmeyen saray rejiminin israf harcamaları Ocak ayında da bütçeye damga vurdu. AKP şefi Tayyip Erdoğan’ın örtülü ödenek harcamasındaki artışın yanı sıra, seçimler dolayısıyla yapılan harcamalar da Ocak ayında bütçe giderlerindeki artışa etki etti. “Fedakarlık” adı altında işçi ve emekçilere sefalet dayatan AKP iktidarı, seçimler öncesi prim yapmak için yoksulluk ve açlığa mahkum ettiği emekçilere “yardım” adı altında kısmi para aktarımlarında da bulundu. Bununla birlikte saray rejimi, soygun ve yağma düzenini ayakta tutmak için Merkez Bankası’ndan (MB) yağmaladığı 34 milyar liraya yakın parayla bütçeye “disiplin” getirdiğini iddia etti.
MB yağması olmasa 30 milyar lira açık olacaktı
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2019 Ocak ayı bütçesinde, giderler 35,3 milyar liralık artışla, geçen yılki rakamdan yüzde 62,5 oranında yükselerek 91,8 milyar liraya çıktı. Büyük çoğunluğu ücretli çalışanlardan toplanan vergilerden elde edilen gelir geçen yılki 51,9 milyar liralık düzeyinden 55,7 milyar liraya yükseldi. Toplam gelirler, vergi gelirlerinin yanı sıra Merkez Bankası’nın yağmasından elde edilen 33 milyar 874 milyon liraya yakın gelirle 96,9 milyar lira oldu. Merkez Bankası’nın yağması olmasa 30 milyar liraya yakın açık verecek bütçe böylece 5 milyar liralık fazla verdi.
Bütçede “örtülü ödenek” adı altında gizli tutulan harcama da geçen yıla kıyasla yüzde 31 arttı. Geçtiğimiz yılın ilk ayında 163,9 milyon lira olan örtülü ödenek harcaması, bu yılın Ocak ayında 215,7 milyon liraya çıktı.
Seçimler öncesi bütçeden para aktarımı
Öte yandan seçimler dolayısıyla “yardım” vb. adı altında bütçeden yapılan para aktarımında da artış dikkat çekti. Geçtiğimiz yılın ilk ayında “kâr amacı gütmeyen kuruluşlar” kılıfı içerisine sokulan dinci tarikat ve vakıflara sunulan para 331,4 milyon lira olurken, bu yıl 1,3 milyar lira harcandı. “Sosyal amaçlı” harcamalar 455,2 milyon liradan 1,4 milyar liraya yükseldi. Hanehalklarına aktarılan para geçtiğimiz yılın Ocak ayında 2,6 milyar lira olurken, bu yıl 4,5 milyar liralık harcama yapıldı. Ayrıca seçimler nedeniyle 5 siyasi partiye de bütçeden 772 milyon 355 bin liralık para aktarıldı.
Kriz KDV ve ÖTV gelirlerinde düşüşe yol açtı
Türkiye kapitalizminin krizinin etkileri de bütçeye farklı biçimlerde yansırken, bunun bir yönünü yeni yılda zam yapılan ÖTV ve KDV’den elde edilen gelirlerdeki düşüş oluşturdu. Tütün ve alkol haricinde, akaryakıt, dayanıklı tüketim malı, otomotiv satışlarından elde edilen ÖTV gelirlerinde düşüş kaydedildi. Toplamda da ÖTV gelirleri geçen yılın ilk ayına kıyasla 958 milyon lira düşüşle 10 milyar 582 milyon liraya geriledi. KDV’den elde edilen gelir de 400 milyon lira azalarak 8,2 milyar lira oldu.
KDV ve ÖTV dışındaki vergi gelirleri toplam yüzde 7,1 artarken, gelir vergisi, kurumlar vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, ithalattan alınan KDV, damga vergisi ve harçlardan alınan vergiler arttı. Gelirlerdeki en çok artış yüzde 61,4 ile kurumlar vergisinde olurken, bunu yüzde 44,9 ile banka ve sigorta muameleleri vergisi, yüzde 22,4 ile ithalattan alınan KDV izledi. Damga vergisinden ede edilen gelirler yüzde 16,1 artarken, gelir vergisinden yüzde 13,1, harçlarda yüzde 0,4 daha fazla vergi geliri elde edildi.
