İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi’nde düzenlenen basın toplantısında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu açıklandı.
Basın toplantısında, raporun değerlendirmesini İHD Genel Başkan Yardımcısı Rehşan Bataray Saman yaptı, İHD Bölge Temsilcisi Mehmet Tahir Saçaklı ise raporu açıkladı.
“-Yaşam Hakkı İhlalleri
*Bölge kentlerinde ‘keyfi öldürme, silah ve orantısız güç kullanma, dur ihtarına uymama’ ‘Yargısız infaz’ sonucu kolluk güçleri tarafından açılan ateşle 6 yurttaş yaşamını yitirdi, 14 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı. *Köy korucuları tarafından açılan ateş sonucu 1 korucu ve 1 yurttaş yaşamını yitirdi, 1 yurttaş yaralandı.
*Bölge hapishanelerinde 13’ü intihar iddiası ile 8’i çeşitli hastalıklar nedeniyle 21 mahpus yaşamını yitirdi. *Gözaltında bulanan 1 yurttaşın intihar ettiği ileri sürülerek yaşamını yitirdiği öğrenildi.
*Faili meçhul adli saldırılar sonucu en az 3 yurttaş yaşamını yitirdi.
*Bölge kentlerinde en az 8 asker-polis intihar ettikleri ileri sürülerek şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
*Resmi hata ve ihmaller sonucu 2 yurttaş yaşamını yitirirken en az 329 yurttaş yaralandı.
*Bölge kentlerinde faaliyet yürüten 1 milletvekili ve 2 siyasi parti yöneticisine yönelik farklı tarih ve yerlerde gerçekleşen 4 ayrı saldırıda 1 siyasi parti yöneticisi yaralandı. Ayrıca 3 gazeteci, 2 öğretmen, 5 avukat, 4 doktor ve 6 sağlık görevlisi uğradıkları saldırılar sonucu yaralandı.
*Bölge kentlerinde ve sınır ötesi yaşanan çatışmalarda en az 114 kolluk görevlisi yaşamını yitirirken, 59 kolluk görevlisi de yaralandı. Aynı çatışmalar sonucu en az 267 silahlı militan yaşamını yitirdi. 9 sivil yaşamını yitirirken, 34 sivil yaralandı.
...
*Bölgede 10 kent ve bağlı 25 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı (en az 440 alan) kapsamına alacak şekilde 15 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi.
...
*8 kadın intihar etti, 2 kadın intihar teşebbüsünde bulundu.
...
*8 çocuk intihar etti, 4 çocuk intihar girişiminde bulundu.
...
*Bölgede en az 15 yurttaş gözaltında, 178 yurttaş gözaltı yerleri dışında (sokak, ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kalırken, en az 42 mahpus hapishanelerde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
En az 20 yurttaş kolluk görevlilerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 13 yurttaş tehdit edildi.
...
*Bölge kentlerinde en az 110’nu çocuk 2 bin 143 yurttaş gözaltına alındı.
....
*Bölge kentlerinde yapılmak istenen 14 etkinlik yasaklandı.
*2 gazete ve 1 kitap sayısına kolluk görevlilerince el konuldu.
*4 basın yayın kurumu baskına uğradı.
*26 soruşturma dosyasında 136 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı.
*16 dava dosyasında 76 yurttaş hakkında dava açıldı.
*Aralarında siyasetçi, gazeteci ve kamu emekçilerinin bulunduğu 40 dosyada 127 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.
*14 siyasi parti binası, 3 dernek saldırı veya baskına uğradı. 1 dernek hakkında kapatma istemiyle dava açıldı.
*Kolluk görevlileri tarafından en az 19 toplantı ve gösteriye müdahale edildi, en az 10 toplumsal gösterinin gerçekleştirilmesine kolluk görevlileri tarafından izin verilmedi.
Bölgede bulunan 23 kentin 17’sinde valilik kararıyla toplantı ve gösteriler 125 defa yasaklandı.
-Hapishanelerde Yaşanan Hak İhlalleri
...
*İş güvenliğinin sağlanmadığı çalışma koşullarında yaşanan kazalarda en az 1’i çocuk 34 işçi yaşamını yitirdi, 159 işçi yaralandı.
*En az 33 işçi işten çıkarıldı, 2 kişi görevinden alındı, 7 kişi ihraç edildi.
*En az 2 okulda öğrenciler Kürtçe seçmeli dersi seçmesine rağmen “sayı yetersiz” iddiasıyla Kürtçe dersi açılmazken, 1 üniversite yurdunda ise Kürt öğrenciler başka öğrenci gruplarınca tehdit edildi.
*En az 1 engelli yurttaşın sosyal güvenlik hakkı ihlal edilirken, 1 engelli yurttaş ise ayrımcı uygulamaya maruz kaldı.
*En az 5 yurttaş inancı, 7 yurttaş ise etnik kimliği nedeniyle ayrımcılığa uğradı.
*En az 1 yurttaşın mülkiyet hakkı ihlal edildi.
* Belediye ve şirketlerin en az 4 çalışmasından kaynaklı çevre kirliliği gerçekleşirken, 3 bölgede uzun süre orman kesimi yapıldı.”
