2019 yılı finansal açıdan zor bir yıl oldu. Büyüme motorunun durduğu 2019 yılında büyümenin sıfıra yakın olması bekleniyor. Üstelik kamu kesiminin piyasaya desteği olmasa küçülme de kaçınılmaz olacaktı. Böylece piyasayı yavaşlatmamak adına harcamalarda gaza basan ancak vergi toplamaktan imtina eden hazine bu yıl yüksek miktarlarda borçlandı.

BirGün’den Ozan Gündoğdu’nun haberine göre, 2018’in ilk 11 ayında 54,5 milyar lira olan bütçe açığı bu yılın aynı döneminde yüzde 70 artarak 92,3 milyar liraya yükseldi. Üstelik bu açık Merkez Bankası’ndan bütçeye aktarılan 41 milyar liralık ihtiyat akçesine rağmen yaşandı.

Peki bu açık nasıl finanse edildi? Hazine açığı finanse edebilmek için borçlandı. Üstelik aldığı borçları hem yüksek faizli hem de kısa vadeli almak durumunda kaldı. Durum böyle olunca borçların ödenmesi 2020’ye kalmış durumda. 2020’de borç ödemek için ya daha fazla borçlanılacak ya vergiler artırılacak ya da harcamalar kısılacak.

Hazine, 2019’un ilk 11 ayında anapara ve faiziyle beraber toplam 137,7 milyar lira iç borç ödemesi gerçekleştirdi. Bu yılın aynı döneminde ise planlanan iç borç ödemesinin sadece anaparası 167,1 milyar lira olacak. 81,8 milyar liralık iç borç faiz ödemesi de eklendiğinde toplam iç borç ödemesinin 249,5 milyar lira olması hedefleniyor. Böylece geçen yıldan yüzde 81 daha fazla borç ödenecek. Öte yandan gelecek yıl bu borcun ödenmesi için bir bütçe fazlası verilmesi beklenmiyor. Dahası 2020 bütçesine göre 139 milyar lira bütçe açığı verileceği tahmin ediliyor. Böylece ödenecek borç yeni borçlanmalarla finanse edilecek.

Hazinenin toplamda ne kadar borcu bulunuyor?

Bu yılın kasım ayı itibariyle merkezi yönetimin toplam borç stoğu 1 trilyon 274 milyar 187 milyon lira. Bu borcun 552 milyar lirası dış, geri kalan 722 milyar lirası ise iç borçtan oluşuyor. Ancak sadece bu yıl içinde dahi toplam borç tutarı ocak ayından kasım ayına dek yüzde 16 artmış durumda. Özellikle iç borçlardaki artış ise kırmızı alarm veriyor. İç borçtaki artışa karşılık dış borç da azalmış değil. Zira bu yılın ocak ayında 500 milyar lira dış borcu bulunan merkezi yönetimin kasım ayı itibariyle dış borç tutarı 552 milyar lira. Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu 2018 Temmuz ayında ise dış borç tutarı 438,3 milyar liraydı. Böylece Albayrak’ın bakan olduğu dönemde merkezi yönetimin dış borç tutarı yüzde 26 arttı.

Albayrak’ın 1,5 yıllık performansı

24 Haziran seçimlerinin ardından Temmuz 2018’de Berat Albayrak Hazine ve Maliye Bakanı olarak atandı. Bakan olduğu tarih itibariyle 571 milyar lira iç borcu bulunan merkezi yönetimin 1,5 yılda iç borcu yüzde 26,5 artarak 722,2 milyar liraya yükseldi. Albayrak dönemindeki borç gelişimi şu şekilde:

İç borç dış borç

• 2018 Temmuz: 571 milyar lira 438,3 milyar lira
• 2019 Ocak: 597,8 milyar lira 500,4 milyar lira
• 2019 Temmuz: 680,8 milyar lira 534 milyar lira
• 2019 Kasım: 722,2 milyar lira 552 milyar lira