Dünya genelinde koronavirüse yakalanan kişi sayısı 12 milyona yaklaşırken aylardır pandemi koşullarında işsizlik ve yoksullukla boğuşan milyonlarca insan ev kiralarını ödemekte güçlük çekiyor.
BirGün’de yer alan habere göre, salgından ötürü 135 bine yakın kişinin hayatını kaybettiği ABD’de kira krizi patlak verdi. Evsiz oranının yüksek rakamlara ulaştığı New York eyaletinde kiracıların yüzde 25’inin mart ayından beri kiralarını ödeyemediği ortaya çıktı. İşsizlerin federal hükümetten aldığı yardımın temmuz sonunda bitecek olması sonucu krizin daha da derinleşmesi bekleniyor.
Yasa yeterli değil
ABD’de açıklanan Toplu Konut Geliştirme Programı (CHIP) verilerine göre ülkede 700 binden fazla kişi salgın döneminde ciddi gelir kaybına uğradı. Araştırmada, dar gelirli grubun New York şehrinde yaşamak için gelirlerinin üçte birini kira olarak vermek zorunda kaldığı belirlendi. Salgın döneminde işini kaybedenler için New York eyaletinde geçen ay “Kiracı Güvenli Liman Yasası” adlı koruma kanunu çıkarılmıştı. Kiracılar bu kanuna göre evden atılmaktan kurtuluyor ancak geçmiş kira borçları birikmeye devam ediyor. Bu durum da ev sahiplerinin daha sonra kira borçları için dava açabileceği anlamına geliyor. Bir önceki ev sahibi ile kira borcu yüzünden mahkemelik olan bir kiracının kredi karnesi düşüş yaşadığı için yeni bir ev bulması zorlaşıyor.
Yüzde 140 artış
250 bine yakın kişinin koronavirüse yakalandığı İran’da ise yüksek kira fiyatlarıyla ilgili bir süredir ciddi kriz yaşanıyor. Başkent Tahran’da kira fiyatları yüzde 140 artarken hükümet, şehirleri büyüterek ve müteahhitlere ucuz yer vererek krizi çözme girişimleri yürütüyor. İran Ulaştırma ve Şehircilik Bakanlığı, başkentte ortalama bir konutun metrekare fiyatının Eylül 2018’de 8 milyon 633 bin tümen (400 dolar) iken Haziran 2020’de 19 milyon 81 bin tümene (yaklaşık bin dolar) yükseldiğini açıklamıştı.
Kiracılar eylemde
Almanya’da uzunca süredir yurttaşlar artan kira fiyatlarına karşı kampanya yürütüyor. Geçen ay, başkent Berlin’de bir araya gelen binlerce kişi “Kira çılgınlığını durdur-Herkes için güvenli bir ev” adı verilen eylem düzenlemişti. Protestolar sonuç vermiş, Berlin Senatosu beş yıl boyunca kira artışlarını durdurma kararı almıştı. Ülkede, kısa süreli çalışma ve artan işsizlik nedeniyle, yaklaşık on iki milyon insanın gelir kaybı yaşadığı, kira ödeyemeyerek evsiz kalma riskiyle karşı karşıya oldukları belirlenmişti.
Açlık riski
İngiltere’nin başkenti Londra’da da benzer bir sorun yaşanırken kentte evsiz sayısının onbinleri aştığı ortaya konulmuştu. İşçi Partisi, pandemi dönemi kira fiyatlarında çok hızlı artış olduğunu kaydetmiş, bunun için sosyal proje kapsamında ‘Bir milyon ev yapılsın’ kampanyası başlatmıştı. İngiltere merkezli uluslararası yardım kuruluşu Oxfam’ın ‘Açlık Virüsü’ adlı raporunda da dünya genelinde 122 milyon kişinin açlık sınırına yaklaştığı belirtilmiş, “Açlık zincirini kırmak için hükümetlerin, küçük üreticilerin ve işçilerin yaşayabilecekleri bir ücret kazandığı, daha adil ve sürdürülebilir gıda sistemleri kurulması lazım” uyarısında bulunmuştu.
