Pazartesi ve salı günleri üçüncü Kuşak ve Yol Girişimi Uluslararası İşbirliği Zirvesi Pekin’de düzenlenendi. 140’tan fazla ülkeden devlet ve hükümet başkanları ile 30’dan fazla uluslararası kuruluştan yöneticilerin yanı sıra Afganistan’daki Taliban rejiminin temsilcileri de salı günü Pekin’de bir araya geldi. Katılım düzeyi Kuşak ve Yol projesine gösterilen ilginin ulaştığı düzey hakkında fikir verdi.
Çin, 2013 yılında başlattığı “Yeni İpek Yolu” ile dünya çapındaki projelere neredeyse bir trilyon ABD doları yatırım yaptı. Gelişmekte olan birçok ülkede karayolları, demiryolu hatları, havaalanları ve limanlar inşa etti. Ancak bu projeyle, pek çok yoksul ülkenin borçları nedeniyle büyük ölçüde Çin’e bağımlı hale geldiği yönünde eleştiriler var. Pekin yönetimi ise, bunun gelişmekte olan ülkelere küresel kalkınmadan yararlanma fırsatı verdiğini savunuyor.
Ciddi uluslararası çatışmalara ve büyük ekonomiler arasındaki gerilimlere rağmen Çin, “Yeni İpek Yolu” projesinin başarıyla ilerlediğini iddia ediyor. Dünyada benzeri görülmemiş tarihsel değişimlerin yaşandığını savunan Çin lideri Xi’ye göre, on yıl önce başlatılan İpek Yolu projesinden gelişmekte olan ülkelerin de faydalanması gerekiyor. Bu proje ile üç boyutlu bir Kuşak ve Yol Girişimi ağının oluşturulması, açık bir küresel ekonominin inşasının desteklenmesi, pragmatik işbirliği, yeşil kalkınmanın, bilimsel ve teknolojik yeniliğin teşvik edilmesi, sivil toplum katılımının desteklenmesi, temiz bir yol inşa edilmesi ve uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi hedefleniyor.
Pekin’deki Zirve’nin en önemli gündemlerinden biri çevre ve iklim dostu ticaretti. Salı günü düzenlenen yöneticiler konferansına katılanlara göre, burada çoğu enerji sektöründe olmak üzere 150 sözleşme ve niyet mektubu imzalandı. Filistin sorunu ve İsrail saldırganlığı da toplantının önemli gündemleri arasındaydı.
Zirvede konuşan Xi, “Çin iyi bir performans sergilerse, dünya daha da iyi bir performans sergileyecek” diyerek, Çin Girişimi’nin ‘‘ortak istişareler, Ortak inşa ve ortak katılımı” hedeflediğini belirtti. Çinli liderlerin iddiasına göre proje, yalnızca kendi çıkarlarının peşinde koşmayı amaçlamıyor, herkesin ortak gelişimi ve refahı için de çabalıyor. Xi, İpek Yolu üyesi olmayan ancak Çin’e yaptırım uygulayan veya Çin ürünlerini araştıran ABD ve AB ülkelerini eleştirerek “Tek taraflı yaptırımlara, ekonomik baskıya, ayrıştırmaya ve tedarik zincirlerinin bozulmasına karşıyız” dedi ve Çin’in ideolojik çatışmaya, jeopolitik oyunlara veya blok siyaseti yoluyla çatışmaya girmeyeceğini belirtti. Yalnızca karşılıklı çıkara dayalı işbirliğinin büyük başarılara ulaşabileceğinin derinden anlaşıldığını söyleyen Xi, on yıllık yolculuğu, Kuşak ve Yol Girişimi’nin zamanın mantığına uygun ve doğru yolda olduğunun kanıtı olarak sundu. Xi, “Gelecek nesiller için barışın, kalkınmanın, işbirliğinin ve kazan-kazanın hakim olduğu daha iyi bir gelecek yaratmak için her türlü küresel risk ve zorlukla birlikte tarihe, insanlara ve dünyaya karşı sorumlu bir şekilde mücadele etmeliyiz” dedi.
Çin lideri Xi Jinping, yaptığı açılış konuşmasında, Çin'in yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliğini desteklemek için atacağı sekiz önemli adımı duyurdu. Bu adımlar arasında yeşil kalkınmayı desteklemek önemli bir yer tutuyor. Xi, Çin’in yeşil altyapı, yeşil enerji ve yeşil ulaşım gibi alanlarda işbirliğini daha da derinleştireceğini söyledi. Yanı sıra Çin, bilimsel ve teknolojik yenilikleri ilerletmeye devam edecek. Uluslararası Kuşak ve Yol işbirliğine yönelik kurumsal yapıyı güçlendirmek de atılan adımlar arasında. Xi, Çin’in enerji, vergilendirme, finans, yeşil kalkınma, afetlerin azaltılması, yolsuzlukla mücadele, düşünce kuruluşu, medya, kültür ve diğer alanları kapsayan çok taraflı işbirliği platformlarının inşasını güçlendirmek için BRI ortak ülkeleriyle birlikte çalışacağını vaat etti.
“Çin-Rusya ilişkilerini derinleştirmek”
Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi'nin onuncu yıldönümü nedeniyle düzenlenen toplantı, uluslararası tutuklama emriyle aranan Putin'e yurt dışına seyahat etme fırsatı sundu. Çin, Lahey’deki ceza mahkemesini tanımadığı gibi Çin liderinin “iyi arkadaşı Putin” ziyaretin önemli konukları arasındaydı. Vladimir Putin’in Xi’nin ardından sahneye çıkması da Kremlin şefinin Çin tarafından gördüğü ilginin önemli işaretiydi. “Yeni İpek Yolu” girişiminden övgüyle söz eden Putin, Projenin ve buna Rusya’nın katılımının, önemli bölgesel sorunlara ortak çözüm bulunmasını sağlayacağını savundu. Xi ile Putin arasındaki ikili görüşmede Çinliler, Rusya’ya desteğin devam edeceğine dair güvence verdi.
Putin ile görüşen Xi, sözüm ona “küresel adaleti sağlamak ve küresel kalkınmaya katkıda bulunmak için” Çin’in Rusya ile iş birliğini derinleştirmeye ve bunu ortaklaşa korumaya istekli olduğunu açıkladı. Putin’in Çin ziyaretinin, “Rusya ile Çin arasındaki üst düzey stratejik koordinasyonun gösterilmesi bakımından önemli olduğu” yönünde yorumlar yapıldı. Taraflar “Batı’nın mantıksız çevreleme ve baskısına karşı koymak için” hem ikili hem de uluslararası düzeyde önlemlerin alınması gerektiğini savunuyor. Öte yandan Çin ile Rusya arasındaki ortaklığın, barışçıl ve ortak kalkınmayı gözeten, karşılıklı çıkarlar için açık bir işbirliği olduğu belirtiliyor.
Pekin yönetiminin ulusal egemenlik, güvenlik ve kalkınma çıkarlarını koruması konusunda Rus halkını destekleyeceğini belirten Çinli yetkililer, iki tarafı da Çin-Rusya pratik işbirliğinin yüksek kalitede gelişmesini teşvik etmeye ve stratejik gelişme yolunda işbirliğini aktif olarak ilerletmeye çağırdı. Çin-Rusya ilişkilerinin, jeopolitik manzara hakkında birçok benzer anlayışı paylaşması nedeniyle sürekli geliştiği ileri sürülüyor. Çin yönetiminin “BM, Şangay İşbirliği Örgütü, G20 ve benzeri çok taraflı çerçevelerde Rusya ile iletişim ve işbirliğini güçlendirmeye devam etmeye istekli olup, gıda ve enerji güvenliği ile küresel sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarının sağlanmasında daha büyük bir rol oynamaya hazır” olduğu ifade edildi. İki liderin İsrail ve Filistin'deki duruma ilişkin de “derinlemesine” görüş alışverişinde bulunduğu belirtildi.
Küresel Yapay Zeka (AI) Yönetişim Girişimi başlatıldı
Çin çarşamba günü, ABD’nin korumayı amaçlayan kısıtlamaları ve ablukasının tam tersine, ortaya çıkan yapay zeka teknolojilerinin ve hizmetlerinin geliştirilmesi, güvenliği ve yönetimi için açık, kapsayıcı ve adil bir yaklaşım sunan Küresel Yapay Zeka (AI) Yönetişim Girişimi’ni başlattığını açıkladı. Çin, “tüm ülke ve bölgelerin yararına olacak” şekilde yapay zeka geliştirmede adaletli davranma iddiasını vurgularken, ABD yapay zeka ve diğer teknolojilerde normal küresel işbirliği üzerindeki tek taraflı kısıtlamaları yoğunlaştırıyor.
Küresel Yapay Zeka (AI) Yönetişim Girişimi’nin yapay zeka yönetiminin çeşitli yönlerini kapsayacağı ve “insan merkezli” bir yaklaşımı benimseyeceği iddia ediliyor. Bu bağlamda yapay zeka gelişiminde ülkelere ve bölgelere fayda sağlayan karşılıklı saygı, eşitlik ve karşılıklı yarar ilkelerinin desteklenmesi çağrısında bulunuldu.
Girişimde, “Diğer ülkelerin ulusal egemenliklerine saygı duymalı ve onlara yapay zeka ürünleri ve hizmetleri sağlarken onların yasalarına sıkı sıkıya uymalıyız” ifadesine yer veriliyor. “Yapay zeka teknolojilerinin kamuoyunu manipüle etmek, dezenformasyon yaymak, başka ülkelerin iç işlerine, sosyal sistemlerine ve toplumsal düzenine müdahale etmek, ayrıca diğer devletlerin egemenliklerini tehlikeye atmak amacıyla kullanılmasına karşı çıkıyoruz” iddiası dile getiriliyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı‘ndan bir sözcü çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Girişim, yapay zeka gelişimi ve yönetimine ilişkin evrensel endişeleri ele almak için yapıcı bir yaklaşım sunuyor ve ilgili uluslararası tartışmalar ve kural koyma için planlar hazırlıyor” dedi. Çin, “küresel yapay zeka yönetimi konusunda tüm taraflarla fikir alışverişinde bulunmaya ve pratik işbirliği yapmaya ve yapay zeka teknolojisi aracılığıyla tüm insanlara fayda sağlamaya” hazır olduğunu söylüyor.
Çin'in yapay zeka yönetişim girişimi, ABD'nin yapay zeka çipleri ve diğer teknolojilerdeki normal işbirliğine yönelik keyfi kısıtlamalarını yoğunlaştırmaya devam ettiği bir dönemde geldi. Salı günü ABD, yapay zeka ile ilgili çipler ve yarı iletken imalat ekipmanlar alanında Çin’e yönelik ihracat kısıtlamalarını daha da sıkılaştırdı ve bir dizi Çinli kuruluşu ihracat kontrolü listesine ekledi. Bu hamle Çin’in sert tepkisine yol açtı. Çin Ticaret Bakanlığı yaptığı açıklamada, ABD’nin ihracat kontrollerini kötüye kullanmasına ve tek taraflı zorbalık taktiklerine kesinlikle karşı çıktığını söyledi. ABD’yi bu tür kısıtlamaları derhal kaldırmaya çağırdı ve meşru hak ve çıkarlarını korumak için gerekli tüm önlemleri alacağına işaret etti.
Görünen o ki, yapay zekanın emperyalist hegemonya savaşında oynadığı rol giderek artacaktır.
