Kapitalist-emperyalist dünyada uygulanan 1,9 milyar aşının yalnızca yüzde 1’i Afrika’ya verildi. Bu oran son haftalarda daha da düşmeye devam ediyor. Bu durum, küresel aşı eşitsizliğinin ne kadar ciddi bir sorun haline geldiğini gösterirken, “daha fazla aşı sunmak” kadar basitçe sorun çözülmüyor. Zira bu eşitsizlik kapitalist-emperyalist sistemin kaçınılmaz bir sonucudur.
Afrika’dan Latin Amerika’ya, Asya’dan ve Karayipler’e kadar aynı sorunlar tekrar ediyor. Yeterli doz bulmanın yanı sıra, teslimatla ilgili lojistik zorluklar, sağlık altyapısıyla ilgili sorunlar ve bazı ülkelerde halkın aşılara karşı tereddüt etmesi gibi durumlar sorunun derinleşmesinde etkili oluyor. Aşılamada gelişmiş kapitalist devletlerle yoksul ülkeler arasındaki uçurum ve küresel aşı eşitsizliği gittikçe derinleşiyor.
Afrika kıtasında nüfusun yüzde 2’sinden daha azı aşı oldu
NTV’de yer alan habere göre, Afrika’daki aşı yetersizliği ve dozların yetersiz tedariği dünyanın bir numaralı sorun olmaya devam ediyor. Bazı varlıklı ülkelerin nüfuslarının yarısından fazlasını aşıladığı bir dönemde, şu ana kadar Afrika kıtasında yalnızca 28 milyon doz uygulandı. Bu rakam kıta nüfusunun yüzde ikisinden daha az.
Afrika’daki yetersiz aşı tedariğinde yaşanan sorunlar büyük ölçüde, 40 Afrika ülkesinin, aşı eşitliğini teşvik etmek için ucuz dozlar sağlamak için tasarlanan program olan DSÖ’nün Covax porogramına güvenmesinden ileri geliyor. Sarf malzemelerinin Hindistan Serum Enstitüsü'nden gelmesi gerekiyordu, ancak şimdi bu kaynaklar, Hindistan'da ev içi kullanım için yönlendirildi.
Bununla birlikte, DSÖ Afrika'nın önümüzdeki altı hafta içinde ilk dozu alanlara ikinci aşıları vermek için en az 20 milyon AstraZeneca dozuna ihtiyacı olduğunu duyurdu. Ayrıca, kıtanın Eylül ayına kadar nüfusunun yüzde 10'unu aşılamasını sağlamak için 200 milyon doz daha onaylanmış aşıya ihtiyaç var.
“Afrika’nın aşıya şimdi ihtiyacı var”
DSÖ Afrika bölge direktörü Dr. Matshidiso Moeti, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Afrika'nın şimdi aşılara ihtiyacı var. Aşılama kampanyaları herhangi bir duraklama, can kaybına ve umut kaybına yol açacaktır. Bununla birlikte, Afrika'nın üçüncü dalganın zirvesinde olup olmadığını söylemek için henüz çok erken. Vakaların arttığını ve zamanın ilerlediğini biliyoruz, bu nedenle, en savunmasız insanları tam olarak korumak için doz paylaşımını hızlandırmaları için yüksek risk gruplarını aşılayan ülkelere acilen çağrıda bulunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Diğer taraftan, malzemelerle ilgili sorunlar, Kenya gibi ülkelerdeki aşı programlarını etkiledi. Kıtada bildirilen en yüksek enfeksiyon yüküne sahip Güney Afrika ise küçük bir çalışmanın ardından etkinlik korkularından ötürü AstraZeneca dozlarından diğer aşılara geçiş yaptı.
Güney Afrika'nın genel hedefi, gelecek yıl Şubat ayına kadar 60 milyonluk nüfusnun yüzde 67'sini aşılamak olsa da, şu ana kadar satın aldığı 30 milyon dozluk Pfizer/BioNTech aşısının yalnızca 1,3 milyonu teslim edildi ve Haziran sonunda 4,5 milyonluk bir aşı olması bekleniyor. Ülke ayrıca, henüz gelmemiş olan 31 milyon doz Johnson & Johnson aşısı sipariş etti.
Latin amerika ve Karayipler'de de durum kötüleşiyor
Aynı sorunlar, dünya nüfusunun yalnızca yüzde 8'ini oluşturan, ancak tüm dünyada Covid-19 ile bağlantılı ölümlerin yüzde 30'unu bildiren Latin Amerika ve Karayipler’de de görülüyor.
Nepal'de de hükümetin yavaş, gelişigüzel ve şeffaf olmayan aşı tedariki sorunu, Himalaya ülkesindeki krize katkıda bulundu. Dünyanın en büyük aşı üreticisi olan Serum Enstitüsü'ne ev sahipliği yapan Hindistan bile, kendi nüfusu için yeterli aşı üretmekte zorlandı ve bu da bir zamanlar daha yoksul ülkeler için önerilen dozların Covax aracılığıyla yönlendirilmesine yol açtı.
Lojistik büyük bir problem
Dünyada aşılama programları ile ilgili diğer büyük sorunu ise lojistik oluşturdu. Örneğin Malawi’de bazı aşılar kullanılmadan önce son kullanma tarihlerini geçmişti.
Öte yandan, yoksul ülkeler yetersiz sağlık altyapısına sahip olma eğiliminde… Nisan ayı sonunda DSÖ'nün Afrika bölgesi tarafından yapılan bir değerlendirme, bazı ülkelerin mevcut aşıların "örnek bir şekilde yaygınlaştırılmasını" başarırken, diğerlerinin mücadele ettiğine işaret etti. Dokuz ülke, dozlarının dörtte birinden azını, 15 ülke ise yarısından azını kullandı.
DSÖ Afrika’nın yeni aşı uygulama görevlisi Dr. Phionah Atuhebwe, “Bağlılık ve yerel kaynak kullanımı çok önemliç Fildişi Sahili Cumhuriyeti, Covax'tan ultra soğuk zincirler gerektiren aşıları almak için başvurduğunda, hükümet gidip kiti almak için başkanlık jetini göndermeye istekliydi. Ülkelerimizin ihtiyaç duyduğu türden taahhüt budur” dedi.
