Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ), daha önce siyasetçiler, iş insanları ve diğer çok sayıda ismin vergi cennetlerine nasıl para aktardığını ortaya çıkaran Pandora Papers (Pandora Belgeleri) araştırmasında yeni belgeleri kamuoyuna açıklıyor. ICIJ'in paylaştığı ve 117 ülkeden 600'den fazla gazetecinin katıldığı yeni Pandora Papers araştırması, 31 ülkede faaliyet gösteren 14 "hukuk" ve "finansal danışmanlık" firmasından sızan yaklaşık 12 milyon belgeye dayanıyor.

ICIJ'in veritabanına iki offshore hizmet sağlayıcısından yüklenen belgelerde Panamalı hukuk firması Alemán, Cordero, Galindo & Lee (Alcogal) ve Britanya Virjin Adaları merkezli Fidelity Corporate Services'ten elde edilen 15 bini aşkın offshore şirket, vakıf, tröst ve diğer kuruluşların hak sahiplerinin bilgileri yer alıyor.

Türkiye'den 131 isim

Bugün yayınlanan listede Türkiye'den offshore şirketlerine para aktaran 131 isim daha yer alıyor. Offshore şirket sahibi olan bu isimlerin 114'ü Alcogal, 17'si ise Fidelity müşterisi.

ICIJ'in veritabanında yayınlanan isimler arasında DW Türkçe'nin de daha önce haberleştirdiği Rönesans Holding'in kurucularından Ayşe Ilıcak, Eski Turizm Bakanı Erol Yılmaz Akçal'ın eşi, kızı ve yeğenleri, Borusan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ahmet Kocabıyık, eski eşi Ayşe Zeynep Kocabıyık, kız kardeşi Borusan Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zeynep Hamedi, dünyanın sayılı zenginlerinden İpek-İnan Kıraç, bir dönem CHP Genel Başkan Yardımcılığı da yapan eski diplomat Onur Öymen'in oğlu Burak Öymen ve MARS Entertainment Group'un eski ortağı, yapımcı Muzaffer Yıldırım'ın yanı sıra dikkat çeken başka isimler de var.

2019'da Hexagon Danışmanlık, 2020'de ise Kıraça Holding'deki hisselerini, "para transferi dolandırıcılığı" ve "kara para aklama" suçları nedeniyle 19 Haziran'da Avusturya'da gözaltına alınan Sezgin Baran Korkmaz'a devreden Jan Nahum ve eşi Neşe Nahum da listede. Diğer yandan Alarko Turizm Group Başkanı Edip İlkbahar, Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, Gantek Teknoloji Yönetim Kurulu Başkanı ve Cook Adaları Türkiye Fahri Konsolosu Ahmet Şefik Öngün, Gülman Group'un sahibi Kemal Gülman ve Kamhi ailesinden Rıfat, Renee ve Karen Kamhi de bu isimler arasında.

Belgelere göre Jan Nahum ve eşi Neşe Nahum'un Mart 2007'de Alcogal şirketi üzerinden Britanya Virjin Adaları'nda kurduğu Valmoza Limited adlı bir şirketi var. Alarko Turizm Group Başkanı Edip İlkbahar Britanya Virjin Adaları merkezli Wickmar International Ltd, Kamhi'ler Dillingham Finance Limited adlı offshore şirketlerin sahipleri.

Vergi indiriminden vergi cennetine 

Pandora Papers, Türkiye'de bir yandan büyük kamu ihalelerini alıp vergi indirimi ve teşviklerden yararlanırken diğer yandan gelirlerini vergi cennetlerine aktaran şirketlerin varlığına işaret etti.

DW Türkçe'nin incelediği belgelerde, Türkiye iş dünyasından Cengiz Holding'in sahibi Mehmet Cengiz, Rönesans Holding Kurucusu Ayşe Ilıcak, Çalık Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çalık ve Demirören Holding'in patronu Yıldırım Demirören'in eşi Hazan Revna Demirören ile Holding'in yönetim kurulu üyesi kardeşi Fikret Tayfun Demirören'in yanı sıra son dönemin yeni zenginlerinden köklü holding sahiplerine, medyadan spor dünyasına kamuya mal olmuş isimler yer aldı.

Dünyadan hangi isimler var?

Sızdırılan belgeler aralarında Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev'in ailesi, Çekya Başbakanı Andrej Babis, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy, Lübnan Başbakanı Najib Mikati, Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Ekvador Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso Mendoza, Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera, İngiltere eski Başbakanı Tony Blair ve eski Fransa Maliye Bakanı ve Uluslararası Para Fonu Başkanı (IMF) Başkanı Dominique Strauss-Kahn'ın olduğu çok sayıda politikacı ve devlet liderinin denizaşırı ilişkilerini de ortaya koydu.

"Amaç sistemin verdiği zarara ışık tutmak"

ICIJ, bu bilgileri kamu yararına yayınladığını belirtiyor. Sızdırılan belgelerde bir kişinin veya şirketin adının bulunması, yasa dışı veya uygunsuz davranışlarda bulunduğu anlamına gelmemekle birlikte ICIJ, bu verilerin herkese ücretsiz olarak sağlanmasının, offshore sisteminin neden olduğu zarara ışık tutmaya yardımcı olduğu görüşünde. ICIJ Direktörü Gerard Ryle, "Yolsuzluğa neden olan gizliliktir. Çalışmamız, vergi cennetlerinin, saklayacak bir şeyleri olan insanlar ve şirketler için koruma sağlayabileceğini gösterdi. Bu sistem vergilendirilmesi gereken serveti yetkililerden kaçırmak ya da kirli paranın denetimini perdelemek için var" diyor.

Pandora Papers, 3 Ekim 2021'de yayınlandıktan birkaç saat sonra Pakistan, Meksika, İspanya, Brezilya, Sri Lanka, Avustralya, Panama ve başka yerlerdeki yetkililer, offshore holdinglere soruşturma açma sözü verdi. Küresel gözlemciler siyasi eylem çağrısında bulundu. Avrupa Parlamentosu ve Malezya, Kolombiya, Ekvador, Brezilya dahil çok sayıda ülkenin parlamentolarında, Pandora Papers bulgularına ilişkin görüşmeler düzenlendi. ABD'li yetkililer de offshore firmaların açılmasına yardımcı olan ve şimdiye kadar müşterilerinin yasa dışı faaliyetlerinden sorumlu tutulmayan aracıları ilgilendiren yeni bir yasa tasarısı oluşturdular.

ICIJ'e konuşan Tax Justice Network CEO'su Alex Cobham, Pandora Papers ifşaatına ilişkin, "Bu sızıntılar bize bir kez daha finansal gizliliğin küresel ekonominin kalbinde olduğunu ve siyasi sistemlerimizin damarlarında zehir gibi dolaştığını gösterdi" diyor.

2022'de yeni veriler gelecek

Offshore Leaks veritabanına eklenen yeni veriler, Pandora Papers sızıntısında bulunan bilgilerin yalnızca bir kısmını temsil ediyor. Yayınlanan veriler, Pandora Papers belgelerinin sadece yüzde 4'ünü oluşturuyor. Pandora Belgeleri, Panama merkezli bir hukuk firması olan Alcogal'den 2 milyondan fazla kayda sahipti. Fidelity Corporate Services ile bağlantılı 200 binden fazla kayıt vardı. ICIJ, 2022'de Pandora Papers sızıntılarında yer alan diğer offshore hizmet sağlayıcılarla bağlantılı daha fazla veriyi bir araya getirecek.

Eklenen yeni verilerle birlikte, ICIJ'in Offshore Leaks veritabanı, artık beş farklı sızıntıdan kaynaklanan 800 binden fazla offshore kuruluş hakkında önemli bilgiler ve 200'den fazla ülke ve bölgedeki kişi ve şirketlere bağlantılar içeriyor.

DW Türkçe'nin de aralarında yer aldığı 150 medya ortağının Ekim ayında yayınladığı araştırma ise devlet başkanlarından milyarder iş insanları ve dünyaca ünlü sanatçılara kadar birçok ismin vergi cennetlerini nasıl kullandığını gözler önüne sermişti. DW Türkçe'nin Ekim ayında yayınladığı haberlerle Türkiye'den 52 offshore şirket sahibi ve yetkilisinin bağlantıları da ortaya konmuştu.

Pelin Ünker, Serdar Vardar- Deutsche Welle Türkçe / 07.12.21