(Rahime Selimova ve Cemile Nevşirvanova kardeşlerin
8 Mart kutlaması ile ilgili kendi imzalarıyla kaleme aldıkları yazı...)
1921 yılının Şubat ayıydı. 1919’dan beri çalışmakta olan Ankara Türk Komünist Partisi güçlenmiş ve Moskova’da Komünist Enternasyonaliyle ilişki kurmuştu. Anadolu içerilerinde birçok illerde hücreler oluşturmuştu. Şubat ayının sonlarında, Komintern Kadınlar Sektörü’nden Klara Zetkin Yoldaş’ın imzası ile, 8 Mart Kadınlar Bayramı’nı nasıl kutlamak gerektiğini gösteren bir talimatname almıştık. Buna göre, kapitalist ülkelerde kadınların öz insan haklarını istemeleri şiar edinilecekti. Ankara’daysa işsiz kadınların sayısı gittikçe artmaktaydı. Yıllardan beri erlerini (kocalarını), oğullarını savaşta yitirmiş olan Türk kadınlarının yaşam koşulları çok ağırdı. İş bulmak olanaksızdı. Uzun yıllar süren savaşlardan sonra Antanta devletleri Türkiye’yi tam mahvetmek için İstanbul’u ve Anadolu’nun batı ve güney bölgelerini işgal etmişlerdi. İstiklâl Mücadelesi içinde Ankara’da kurulan B.M.M. Hükümeti de, Büyük Lenin’in yardımıyla dış düşmanlara karşı savaşı sürdürüyordu. Bu sıralarda Sovyet ülkesinden gelen yardımın Karadeniz sahilinden Ankara’ya kadar getirilmesini, kucaklarında silâh ve askerî malzeme taşıyan Türk kadınları gerçekleştiriyorlardı. Bu kadınlar, erleri, oğulları, kardeşleriyle birlikte düşmana karşı çıkıyorlardı. Ama bu dönemde kendilerinin hiçbir toplumsal hakları yoktu; yine de vicdanlarının sesine uyarak vatan müdafaasına katılıyorlardı.
Türk kadınlarının insanî ve toplumsal haklarını tanıyan tek örgüt, Komünist Partisi’ydi. 1921 yılının başlarında, Mustafa Suphi ve 14 arkadaşı, Türk burjuvazisinin eliyle Karadeniz’de boğularak feci bir biçimde yok edilmişlerdi. Bu olay derin bir nefretle karşılanmıştı. Bundan başka, Ankara’daki merkezi Komünist örgütünün 18 üyesi hapse atılmıştı.
Bu gibi feci olaylar biz Komünist kadınları çok üzüyordu. Bir yandan burjuva cellâtlarını protesto etmek, bir yandan da işsiz kadınların ağır durumlarının hafifletilmesini talep etmek amacıyla, Komünist Süleyman Selim yoldaşın Ankara dolaylarındaki bağında kadınların genel toplantısı yapıldı. 8 Mart Uluslararası Kadınlar Bayramının önemini açıklayan, Şerif Manatov Yoldaşın bildirisi oldu. İkinci sorun olarak, kadınların durumunu düzeltmek, onlara iş sağlamak için bir kadınlar örgütü seçildi. Önceden hazırlanmış olan tüzük onaylandı. Sonra B.M.M.’ne Türk Kadınları adına bir bildiri gönderilerek, Komünistlere, Mustafa Suphi ve arkadaşlarına gösterilen vahşilikler protesto edildi. Kadınlar örgütünün Ankara’daki ilk 8 Mart bayramı, Türkiye Komünist hareketi tarihinin sayfalarında şerefli bir yer tutmaktadır.
Rahime Selimova
Cemile Nevşirvanova
(Mustafa Suphi / Yaşamı-Yazıları-Yoldaşları, Sosyalist Yayınlar, s.239-240)
Ankara’daki Türk Komünist Partisi Merkez Komitesi ve Kadınlar Şubesi üyelerinden Cemile Nevşirvanova, yine MK üyesi olan Ziynetullah Nevşirvanov’un eşidir. Moskova ve Kafkasya'daki komünist kadınlar örgütü konferans ve kongrelerinde Türkiyeli komünist kadınları adına katılmak üzere temsilcisi seçilmiştir. (TÜSTAV Komintern Arşivinden...)
Cemile Nevşirvanova’nın kızkardeşi Rahime Selimova da MK’nın üç kadın üyesinden biridir. Mustafa Suphiler’in katledilmelerinden sonra Bakü’ye gitmiş, İsmail Hakkı ile evlenmiştir.
