Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın işkollarındaki işçi sayılarını ve sendikaların üye sayılarına ilişkin 2021 Ocak ayı istatistiklerine göre Tez-Koop İş Sendikası ülke genelinde en fazla üyeye sahip beşinci büyük sendika oldu.

“Salgınla birlikte sorunlar iki kat değil 10 kat arttı”

Gazete Duvar'dan Mahir Bağış'ın haberine göre Tez-Koop-İş Sendikası Genel Başkanı Haydar Özdemiroğlu, pandemi döneminde AVM’lerdeki durumu, virüse karşı denetimleri ve çalışanların yaşadıkları sorunları anlattı. AVM’lerde çalışanların genel olarak genç insanlardan oluştuğunu ifade eden Özdemiroğlu, “Elli yaşında çalışan bir insana denk gelmek çok zor. Özellikle de öğrenciler çalışıyor. Düşünün sabah onda açılan bir AVM’de çalışan bir kişi yarım saat ya da bir saat önceden gitmek zorunda. Akşam sekize kadar çalışıyor ve çalıştığı mekânın toparlanması derken saat dokuzu geçiyor. Uzun saatler boyunca düşük ücretlere çalışan bu insanlar, o ışıltılı ve görkemli yapılarda inanılmaz kötü koşullara mahkûm edilmiş durumdalar. Salgınla birlikte bu sorunlar iki kat değil on kat artmış durumda” dedi.

“Açılmasını isteyen AVM sahipleriydi, onlar kazandı”

AVM’lerin pandemi nedeniyle kapatılmasının gündemde olduğu dönemi hatırlatan Özdemiroğlu, şöyle devam etti:

“AVM’lerin kapanması gerektiğini defalarca dile getirdik. Ancak ısrarla açtılar. Bulaşma ihtimali en yüksek yerlerden birinin kapatılmasına izin vermediler. Çalışanlar ve hatta işletme sahipleri dahi açılmasını istemiyordu. Tek isteyen taraf AVM sahipleriydi, onlar kazandı. AVM’lerde büyük çaplı bir denetim de yapılmıyor. HES kodu ve ateş ölçme sistemi ile giriş yapılıyor fakat kapasitede sınır yok. Gün içerisinde yüzlerce insan girip çıkıyor. Kaç kişinin girip girmediğini takip edebilmek mümkün mü?”

“AVM çalışanlarının yüzde 20'si Covid oldu”

Herhangi bir AVM’ye her gün binlerce ürünün giriş yaptığını ve virüsün bu sebeple de büyük oranda çalışanlar arasında yayıldığını belirten Özdemiroğlu, “Virüsün nesneler üzerinde ne kadar süre kaldığı hala tartışılmaya devam ediyor. Virüs barındıran bir nesne bir işçi tarafından AVM’ye mecburen taşınıyor. O nesne mağazalara ulaşıyor ve hatta doğrudan rafa da konabiliyor. İşçi potansiyel taşıyıcı haline dönüşüyor daha sonra mağazada çalışan herkes daha sonra ise müşterilerde potansiyel taşıyıcı olabilir. Bunu nasıl denetleyeceksiniz?” diye sordu.

Son zamanlarda yeni bir saha araştırması yaptıklarını ve yakın dönemde bu çalışmayı yayınlayacaklarını belirten Özdemiroğlu “Çalışmaya göre AVM çalışanlarının yüzde 20’si Covid-19’a yakalanmış durumda” dedi ve şöyle devam etti:

"AVM çalışanı sayısı yaklaşık 500 bin. Bu sayıyı düşündüğümüz zaman yüzde 20’lik bir kesiminde vaka görülmesi maalesef şaşırtıcı değil. İşçi, işe gitmezse geçinemeyecek, gitse hastalıkla burun buruna çalışmak zorunda kalacak. Onlar için bir alternatif sunulmuyor. İşçilerle defalarca mülakat yaptık. ‘AVM’lerin açılışını siz mi istediniz’ diye sorduk. Neredeyse hepsinden ‘hayır’ cevabı aldık.”

“On dakikalık dinlenme molalarında bile izin verilmiyor”

Sendikalı işyerlerinde sendikanın varlığının patron karşısında bir yaptırım gücü olabildiğini dile getiren Özdemiroğlu sözlerini şu ifadelerle sürdürdü:

“Bu dönemde özellikle gıda sektöründe önemli bir iş yoğunluğu yaşanıyor. Sendikanın olmadığı büyük marketlerde yaşanan satış artışını işveren kendi lehine çevirmeye çalışıyor. Bu durum kendisini AVM’lerde de gösteriyor. İşveren mevcut personelle devam etmek istiyor. Bilhassa bazı marketlerde ücretsiz izin, kısa çalışma ödeneği gibi uygulamalar yapıldı. Bazı marketlerde ise kronik hastalar, belirli bir süreyi dolduran hamile insanlar zorla çalıştırılmak istendi. AVM’lerde de aynı şekilde olayların yaşandığını görüyoruz. Mesela bir mağazanın norm kadrosu on kişiden oluşuyor fakat işveren dört kişi ile çalışmaya devam ediyor. Bu durum da o dört kişinin iş yükünün artmasına sebep oluyor. Sayı az olduğu için temizlik, güvenlik gibi işlere de o dört kişinin bakması isteniyor. On dakikalık dinlenme molalarına dahi izin verilmiyor. Bizim örgütlü olduğumuz yerlerde ise bu iş yoğunluğu karşısında yeni istihdam alanlarının yaratılması için müdahale etmeye çalışıyoruz. AVM çalışanlarının yaşadıkları bazı sorunlar da müşterilerden kaynaklanıyor. Mesela bir müşteri elinde kahve ile mağazaya giriyor, işçi ‘maskenizi takar mısınız’ diye uyarıyor. ‘Kahvemi içiyorum görmüyor musun’ cevabını alıyor. İnanın yüzlerce bu tarzda şikâyet alıyoruz. Şu an için işçi tarafından mağazalarda tadilat yapılmasına müsaade edildi. Yani bir müşteri bir pantolon denemek için kabine gidiyor ve paçası, boyu, eni için işçiden yardım isteyebiliyor. İşçi burada sosyal mesafeyi nasıl koruyacak? O kıyafet kullanıldıktan sonra işçi tarafından havalandırılması, ütülenmesi gerekiyor. Burada bir bakıma fazla kâr elde etmek için dışarıda 'şunlara uyun' denilen hiçbir kurala uyulmuyor.”