Tez-Koop-İş Sendikası’nın salgında AVM işçilerinin çalışma koşullarına ilişkin alan araştırması, emekçilerin “köle gibi çalıştırıldıklarını” gözler önüne serdi. Mustafa Çakır'ın Cumhuriyet'te yer alan haberine göre Tez-Koop-İş uzmanı Emirali Karadoğan’ın yönettiği araştırmada, 31 kentteki AVM’lerde 38 farklı markada çalışan 410 işçiye online anket uygulandı.

Anket sonuçları şu şekilde:

- Çalışanların yüzde 88’i, 35 yaşın altında. Yüzde 48.3’ü lisans mezunu. Yüzde 22’si part-time çalışıyor. Yüzde 94’ü 10 yıldan az süredir mevcut işyerinde çalışıyor.

Denetim yetersiz

- Tam zamanlı çalışanların ücret ortalaması 3 bin 308 lira. Bu rakam part-time’da 1912 lira. Ankete katılanların yüzde 71’inin geliri 3 bin liranın altında. Ayrıca yüzde 78.8’i yoğun çalışmaya karşın ek ücret alamadı.

-  Yüzde 55.3’ü işyerinde sendika olmadığını, yüzde 70.8’i toplusözleşme yapılmadığını bildirdi. İşçilerin yüzde 84’ü kısa çalışma ödeneği alırken yüzde 6’sı ücretsiz izne gönderildi.

-  Tüm gelirini kaybedenlerin oranı, yüzde 4.8. Gelir kaybı yaşadığını belirtenlerin oranı ise yüzde 70. 

-  AVM’lerde salgın önlemleri kapsamındaki denetimlerin yetersiz olduğunu ifade edenlerin oranı, yüzde 62.6. Ateş ölçümü bile yapılmadığını belirtenlerin oranı, yüzde 13.5.

-  Katılımcıların yüzde 33’ü salgın koşullarını içeren herhangi bir işçi sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmediğini, yüzde 74’ü alınan ve alınması gereken önlemlere dair fikirlerinin sorulmadığını dile getirdi.

İşçilerin yüzde 38.8’i düzenli ateş ölçümü yapılmadığını kaydetti. Yeterince temizlik ve havalandırma yapılmadığını belirten katılımcıların oranı, yüzde 44.

Araştırmadaki açık uçlu sorulara göre işçilerin sürece ilişkin değerlendirmeleri şöyle ortaya çıktı:

-  Mağaza müdürü “Satışlarımız çok düşük, daha yoğun çalışmak zorundasınız. Hastalık bahanesi ile geleni fazla tutmam, ücretsiz izne gönderirim” dedi.

447 adet: Türkiye genelindeki AVM sayısı

1.5 litre su hakkı

-  İşyeri hekimi, arkadaşımızı “Bir şeyin yok. Her hastayım diyeni dikkate alsaydık mağazada çalıştıracak adam kalmazdı” diyerek geri gönderdi ama kendi yaptırdığı testi pozitif çıktı.

- Maske dağıttılar ama gelen maskeler çok kötü. Ölçüleri çok küçük, ağzınızı kapatsanız burnunuz açıkta kalıyor.

- İşyerimizde çalışanlara günlük 1.5 litre su hakkı verildi. C vitamini desteği sağlamak için kivi gibi meyveler verildi. Zaman zaman takviye edici gıda da verdiler.

Virüsten korunmadık

Kasiyerlerin yüzde 31.3’ü korumasız ve koronavirüs bulaşma tehlikesine açık şekilde çalıştığını söyledi. Yine katılımcıların yüzde 37’si işyerinin giriş kapısında gereken önlemlerin alınmadığını bildirdi. Çalışanların yüzde 82.4’ü müşterilerin sosyal mesafe kuralına uymadığını ifade etti. Ayrıca yüzde 47.1’i müşterilerin çalışanlara kötü davrandıklarını dile getirdi.