Baskı, sansür, işten atma vb. saldırılarla gerçek habercilik yapan gazetecilerin hedefe çakıldığı bir dönemde sözde basın-yayın organlarının yaşadığı çürüme ise günden güne derinleşiyor. Basının büyük çoğunluğu havuz medyasına dönüştürüldüğü bir süreçte haber yaptırmak arttık sadece ödeyeceğiniz bir ücrete bakabiliyor.

Bir dizi halkla ilişkiler ve danışmanlık şirketi para karşılığında istediğiniz haberi yayınlatabileceğine ilişkin vaatte bulunuyor. İsterseniz kendi kendinize sorduğunuz sorulara verdiğiniz cevaplarla hazırladığınız röpörtajı dahi yayınlatabileceklerini söylüyorlar.

Üstelik bu sadece ismi duyulmamış ve küçük haber siteleriyle ilgili bir durum değil. Şirketlerin açıkladığı sırada en yüksek ücret ile 4500 TL ile DHA’da yer alırken Mynet, Star, Akşam vb yayınlar da onu takip ediyor.

Journo’nun haberine göre; bir dizi halkla ilişkiler ve danışmanlık şirketi, müşterilerinin istediği içeriklerin büyük haber siteleri ve hatta haber ajansları tarafından yayımlanmasını vadediyor. Bu şirketlerden birinin tarifesinde en yüksek ücret 4.500 TL’lik fiyatıyla DHA’da. Aynı listede 4.200 TL ile Mynet en pahalı dijital kökenli haber sitesi iken Star ve Akşam ise 2.400 TL ile ajansın içerik yayımlatmayı vadettiği en pahalı gazeteler olarak görünüyor. Telefonla ulaştığımız bir şirket yetkilisi, “Röportaj da yayımlatabiliriz. Hem soruları, hem cevapları siz yazarsanız. Onlar da sanki sizinle röportaj yapılmış gibi yayımlarlar” dedi. Listede ismi geçen T24 ve Shiftdelete.net ise şirketin “Haberinizi bu sitelerde para karşılığı yayımlatırız” iddiasını yalanladı. T24’ün açıklamasında, “Reklam metinlerinin yayımlandığı T24’ün ‘Advertorial’ sayfası ve onun dışındaki banner/reklam alanları şeffaf ve okurları yanıltmayacak şekilde bellidir. Para karşılığı ‘haber/söyleşi/röportaj’ yayımlamak, para karşılığı ‘yayından içerik kaldırmak’ gazetecilik adına utanç vericidir, kabul edilemez” denildi.

“… ile internet üzerinde 900’den fazla internet haber sitesine ve sektörel portallara haberlerinizi yayınlatabilirsiniz. Hazırlayacağınız içeriği 900 farklı internet sitesine 2 işgünü içerisinde yayınlayabiliriz. Sizin ya da şirketinizin bültenlerini doğrudan kaynaklarına eklemek ve garantili çözüm için bizimle iletişime geçin. Haber ajanslarının ve büyük haber sitelerinin içerisine haberlerini eklemek, birkaç günde milyonlarca kişiye erişmek isterseniz… online haber servisini deneyin.”

İsmini gizlediğimiz İstanbul merkezli halkla ilişkiler (PR) şirketinin 22 Temmuz’da gönderdiği ve önceden kullanıcı izni alınmadığı için Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’u ihlal eden tanıtım e-postası böyle başlıyor.

Online itibar yönetimi, telif hakkı koruma, marka ve logo ihlalinin yanı sıra bu şirket, “online medya ilişkileri” başlığı altında müşterilerinin içerik ve bültenlerini haber sitelerinde yayımlatmayı vadediyor. Bu kapsamda “pozitif algı üzerine çalışmalar” yürüttüğünü vurgulayan şirketin e-postaya eklediği fiyat tarifesinde irili ufaklı yüzlerce site, verilen kimlik numaraları (ID) ve “yayımlama bedeli” ile birlikte listeleniyor.

‘Haber siteleri fiyat tarifesi’

50 TL’den başlayıp 4.500 TL’ye kadar çıkan “Haber Siteleri Fiyat Tarifesi” başlıklı listenin ilk 20 sırası şöyle:

1) dha.com.tr 4.500 ₺

2) mynet.com 4.200 ₺

3) ensonhaber.com 3.900 ₺

4) gazeteoku.com 3.600 ₺

5) shiftdelete.net 3.600 ₺

6) memurlar.net 3.300 ₺

7) gazeteciler.com 3.100 ₺

8) superhaber.tv 3.000 ₺

9) memurhaber.com 2.700 ₺

10) iha.com.tr 2.500 ₺

11) star.com.tr 2.400 ₺

12) haberler.com 2.400 ₺

13) aksam.com.tr 2.400 ₺

14) sondakika.com 2.400 ₺

15) indigodergisi.com 2.400 ₺

16) webtekno.com 2.350 ₺

17) donanimhaber.com 2.100 ₺

18) netgazete.com 2.100 ₺

19) t24.com.tr 2.100 ₺

20) turkiyegazetesi.com.tr 2.100 ₺

T24 ve Shiftdelete.net şirketin iddiasını yalanladı

Listenin geri kalan kısmında Yeni Akit’ten yerel gazetelere dek daha onlarca haber sitesinin ismi var.

T24’den yapılan açıklamada şirketin iddiası reddedilerek, sitenin, “Yayın hayatına başlamasının üzerinden geçen 10 yılda hiçbir haber/söyleşi/röportaj için -asla kabul edilemeyecek bir yaklaşımla- para veya başka herhangi bir karşılık beklediği ve kabul etmediği” belirtildi. Açıklamada, “Reklam metinlerinin yayımlandığı T24’ün ‘Advertorial’ sayfası ve onun dışındaki banner/reklam alanları şeffaf ve okurları yanıltmayacak şekilde bellidir. Para karşılığı ‘haber/söyleşi/röportaj’ yayımlamak, para karşılığı ‘yayından içerik kaldırmak’ gazetecilik adına utanç vericidir, kabul edilemez” denildi.

Shiftdelete.net sitesi de böyle bir uygulamaları olmadığını, halkla ilişkiler şirketinin listesinden Journo’nun içeriği üzerine haberdar olduklarını bildirdi.

‘Soruları da siz sorun, röportajı yayımlatalım’

Telefonla ulaştığımız söz konusu halkla ilişkiler şirketinin yetkilisi ise listedeki sitelerde “habermiş gibi görünen” içerikler yayımlatabildiklerini belirterek “Röportaj da yayımlatabiliriz. Hem soruları, hem cevapları siz yazarsanız. Onlar da sanki sizinle röportaj yapılmış gibi yayımlarlar” dedi.

Yetkili yayımlattıkları örnek haberler olarak DHA, Haberler.com, İHA ve Akşam internet sitelerinin linklerini Whatsapp üzerinden paylaştı. Habertürk'ün bir linkinde paylaşılması üzerine, fiyat listesinde olmadığı halde neden bu internet sitesinden örnek verildiğini sorduk. Yetkili, aslen İHA’nın hazırladığı bu haberle ilgili olarak, “Habertürk ajanstan alıp kendisi yayımlıyor bazen. Eğer konu haber değeri taşıyorsa büyük etki üretebiliyor” cevabını verdi.

Sadece Haberler.com’da ‘ilandır’ ibaresi var

Yetkili, ayrıca, “Tek şartımız haberin sizinle ilgili olması. Bir başkası hakkında olumsuz haber yayımlatılmasına izin vermiyoruz” ifadesini kullandı. Aynı şirket “olumsuz haber ve içerik kaldırma,” “adınızın geçtiği internet sayfalarını kaldırma,” “fotoğraf ve video içerikleri kaldırma” gibi alanlarda da hizmet verdiğini belirtiyor.

Eğitim, kültür gibi farklı kategorilerde yer alan söz konusu haberler arasında sadece Haberler.com sayfada küçük de olsa bir “ilandır” ibaresi bulunduruyor ve içeriği “Advertorial” kategorisinde yayımlıyor.

İlgili içeriği yerel haberler kategorisinde yayımlayan Habertürk ise sayfanın en altına şu notu düşüyor: “Anadolu Ajansı, DHA, İHA tarafından geçilen tüm Kastamonu haberleri, bu bölümde Haberturk.com editörlerinin hiçbir editoryal müdahalesi olmadan otomatik olarak ajans kanallarından geldiği şekliyle yer almaktadır. Kastamonu Haberleri alanında yer alan haberlerin hepsinin hukuki muhatabı haberi geçen ajanslardır.”

Gazetecilikte haber ve reklam net olarak ayrılmalı

Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne göre haber ve yorum metinleri veya görüntüleri ile ilan – reklam amaçlı metinlerin ayrımı hiçbir karışıklığa yer bırakmayacak biçimde yapılmalıdır.

Ücretle yayımlanan içeriklerde mutlaka “Advertorial” ya da “Bu bir ilandır” ibaresine yer verilmelidir. Gazeteciler ilan, reklam, tanıtıcı reklam veya sponsorlu metinleri yazmamalı, reklamlarda yüzü ya da sesiyle yer almamalı, sosyal medya hesaplarında, web sitelerinde, bloglarında vs. de reklam, tanıtım, ürün yerleştirme yapmamalıdır.

Gazeteci Faruk Bildirici, Hürriyet okur temsilcisi olduğu dönemde yayımlanan bir yazısında şu ifadeyi kullanmıştı: “UNESCO ilkelerinden Türkiye Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne kadar, evrensel gazeteciliğin etik birikimini yansıtan bütün metinler, biz gazetecilere ‘her türlü çıkar ve nüfuz ilişkisinden uzak durmayı’ öğütlüyor. Aksi halde okura sadece ve sadece gerçeği aktarma faaliyeti yara alır.”

Halkla ilişkiler şirketlerinin bu uygulamasıyla ilgili diğer haber sitelerinden görüş gelirse, onları da Journo’da aktaracağız. Şirketin iddiası doğruysa listedeki yüzlerce site içerisinde kurumsal olarak bu tür bir reklam politikasına sahip olanlar bulunabileceği gibi, yayın sistemlerine izinsiz giriş yaparak kişisel çıkar sağlayan editörlerin de söz konusu olabileceği belirtiliyor.